Μετά τις περισσότερες αμερικανικές εκλογές, οι ξένοι ηγέτες ακολουθούν μία συγκεκριμένη διαδικασία: Παρακολουθούν ενώ ο ένας υποψήφιος αποδέχεται την ήττα του και ο άλλος πανηγυρίζει τη νίκη του και στη συνέχεια συγχαίρουν τον νικητή. Φέτος, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη.
Είναι πιθανό να μην υπάρξει πρόβλεψη αποτελέσματος της αναμέτρησης Τραμπ-Μπάιντεν το βράδυ της Τρίτης (ξημερώματα ώρα Ελλάδος). Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι δεν θα αποδεχθεί την ήττα του ακόμα κι αν η πρόβλεψη δείχνει ότι είναι ο χαμένος. Μπορεί ακόμα και να δηλώσει νίκη πριν ξεκαθαριστεί το αποτέλεσμα. Εξ ίσου πιθανή είναι και η νομική διαμάχη για το ποιός είναι ο νικητής των εκλογών.
Ολα τα παραπάνω μπορεί να οδηγήσουν τις κυβερνήσεις του κόσμου στην αμήχανη θέση των επαφών με έναν πρόεδρο που μπορεί να υποστηρίζει ότι νίκησε, χωρίς να έχει νικήσει.
Η Ομάδα Διεθνών Κρίσεων (ICG), ένας οργανισμός με ειρηνευτικούς σκοπούς, ο οποίος ανησυχεί όλο και περισσότερο για τις ΗΠΑ, έδωσε μία συμβουλή στους ξένους ηγέτες την περασμένη βδομάδα. ”Οι επικεφαλής των ξένων κυβερνήσεων θα πρέπει να αποφύγουν να συγχαρούν τον νικητή πριν ολοκληρωθεί η συνταγματική διαδικασία, ανεξαρτήτως πιέσεων από τις ΗΠΑ για το αντίθετο” συνιστά η ICG. ”Αν η κατάσταση εξελιχθεί αρνητικά, τόσο οι αμερικανοί, όσο και οι ξένοι ηγέτες που έχουν πρόσβαση στον Τραμπ και στον στενό κύκλο του, θα πρέπει να τους εξηγήσουν, τόσο δημοσίως, όσο και ιδιωτικώς, ότι δεν θα έχουν καμμία υποστήριξη αν επιχειρήσουν να αλλοιώσουν το αποτέλεσμα ή, αν χάσουν, να εμποδίσουν την ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας.”
Για πολλούς ξένους αξιωματούχους και ιδιαίτερα τους επικεφαλής των ισχυρών συμμάχων των ΗΠΑ, η ουδετερότητα είναι η μόνη επιλογή, ανεξαρτήτως της οργής που μπορεί να προκαλέσει. Αλλά αυτό δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε ωφέλιμο για όλες τις ξένες δυνάμεις. Κάποιοι ηγέτες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να χαιρετίσουν ένα ”πραξικόπημα” του Τραμπ, είτε για το δικό τους όφελος, είτε λόγω φόβου. Αν τα καταφέρει, θα πρέπει να συνεργαστούν μαζί του για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτός ο τρόπος σκέψης είναι εντελώς απίθανος ανάμεσα στους σημαντικότερους ηγέτες της Ευρώπης, όπως η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε και η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
″Η Μέρκελ, ο Μακρόν, ο Κόντε, η Φον Ντερ Λάιεν - δεν μπορώ να φανταστώ έναν Ευρωπαίο ηγέτη τέτοιου βεληνεκούς να υποκύπτει στις κραυγές του Τραμπ” δηλώνει η Νάταλι Τότσι, διευθύντρια του Ιταλικού think tank Instituto Affari Internazionali και σύμβουλος του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ. ”Οι περισσότεροι δεν υποστηρίζουν μία νίκη του Τραμπ και, το πιο σημαντικό, σέβονται τις δημοκρατικές διαδικασίες.”
Αξιωματούχοι και αναλυτές στη Ν. Κορέα ”παρακολουθούν στενά τα καπρίτσια των δημοσκοπήσεων”, δήλωσε ο Γουόλτερ Πάικ, πρώην διπλωμάτης της Ν. Κορέας και νυν συνεργάτης του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Ουάσιγκτον. Παρά την αβεβαιότητα, ”τρέφουμε βαθειά πίστη στην Αμερικανική δημοκρατία” πρόσθεσε.
Η επιρροή του Τραμπ είναι μεγαλύτερη σε μικρότερες και λιγότερο ισχυρές χώρες, τις οποίες μπορεί να απειλήσει με τερματισμό της αμερικανικής υποστήριξης, όπως έκανε με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Β. Ζελένσκι, γεγονός το οποίο οδήγησε στην προσπάθεια καθαίρεσής του. Μπορεί, επίσης, να τους υποσχεθεί δώρα αν επανεκλεγεί.
Παρ′ όλα αυτά, η προεδρία Τραμπ υπενθύμισε σε όλους ότι η αμερικανική εξωτερική δεν είναι μόνο θέμα του Προέδρου. Το Κογκρέσσο αντιστάθηκε στις προσπάθειες του Τραμπ να τερματίσει την εξωτερική βοήθεια και να τραυματίσει πολυετής συμμαχίες. Οι δε ξένοι αξιωματούχοι που έχουν αποτελέσει στόχο του, ξέρουν ότι μπορεί να χάσει ακόμα κι αν τον υποστηρίξουν και να αντιμετωπίσουν μία ακόμα δυσκολότερη μάχη για να πάρουν με το μέρος τους τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
Το βασικό πρόβλημα για πολλούς αξιωματούχους και πολιτικούς παρατηρητές σε χώρες που διατηρούν στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ, είναι η δική τους ανησυχία, ιδιαίτερα για τις ρωγμές στην Αμερικανική δημοκρατία που έχουν γίνει πολύ εμφανείς τους τελευταίους μήνες και για το γεγονός ότι η χώρα φαίνεται στα πρόθυρα ακραίων καταστάσεων.
Υπάρχει δε κι ένας επιπλέον φόβος: η αίσθηση ότι η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί άσχημα, ακόμα και βίαια. Ενας δυτικός διπλωμάτης με βάση την Ουάσιγκτον δήλωσε στην HuffPost ότι συγγενείς και φίλοι τον ικετεύουν να φύγει από τις ΗΠΑ τις ημέρες των εκλογών. Κάποιες πρεσβείες στοκάρουν σε τρόφιμα και νερό και ο επικεφαλής του Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας στην Ευρώπη, μιλώντας στο Time, παρομοίασε την κατάσταση με ”θρίλερ του Χίτσκοκ”.
Η χορωδία υπέρ του Τραμπ
Υπάρχει, βέβαια και μία παγκόσμια ομάδα που θα χαρεί πολύ να δει τα σχέδια του Τραμπ να πραγματοποιούνται - και θα τον στηρίξει με πάθος αν δηλώσει πρόωρη νίκη. Ο πρόεδρος τα πηγαίνει πολύ καλά με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο Μπολσονάρο, οι οποίοι δεν θα χαρούν αν χάσουν την υποστήριξή του.
Ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, έχει έναν ιδιαίτερα στενό, προσωπικό δεσμό με τον Τραμπ και είναι πολύ πιθανό να ταυτίσει την δική του κατάσταση στην περίπτωση που ο Τραμπ βρεθεί σε δύσκολη θέση.
″Ειδικά αν ο Τραμπ κατηγορήσει τα ΜΜΕ, βλέπω το Ερντογάν να τον υποστηρίζει, όπως ακριβώς ο Πούτιν υποστήριξε τον Ερντογάν την βραδιά του πραξικοπήματος του 2016″, υποστηρίζει η Μερβέ Ταχιρόγλου, συντονιστής του Τουρκιού προγράμματος στο Σχέδιο Δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή.
Ο Ερντογάν βρίσκεται τόσο κοντά στον Τραμπ, που έχει κόψει κάθε επαφή με τους αντιπάλους του, από τον Μπάιντεν και πέρα. Είναι πολύ πιο εύκολο για τον Τούρκο πρόεδρο να υποστηρίξει δημοσίως τον Τραμπ και να τον βοηθήσει να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του.
Ακόμα και οι φιλελεύθεροι επικριτές του Ερντογάν δείχνουν πεπεισμένοι ότι η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή από το να ελπίζει σε μία δεύτερη θητεία Τραμπ, προσθέτει η Ταχιρόγλου.
Σε κάθε περίπτωση, είτε η υποστήριξη είναι από ηγέτες του επιπέδου του Ερντογάν, είτε από κατώτερους αξιωματούχους, η καμπάνια Τραμπ θα την διαφημίσει με όλες τις δυνάμεις της, όπως έκανε και με την υποψηφιότητά του για το Νόμπερ Ειρήνης, την οποία πρότεινε ένας Νορβηγός βουλευτής γνωστός για τις δηλώσεις του εναντίον των Μουσουλμάνων.
Ο,τι κι αν δηλώσουν οι ξένες δυνάμεις, δεν μπορούν να αλλάξουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με την Τζίνα Αμπεκρόμπι-Γουϊνστάνλεϊ, βετεράνο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και πρώην πρέσβη, αλλά και την Ιταλίδα Νάταλι Τότσι, ακόμα και στην περίπτωση μίας δύσκολης κατάστασης τις επόμενες μέρες, Αμερικανοί αξιωματοίχου και οι ξένοι ομόλογοί τους θα βασιστούν στις στάνταρ διπλωματικές διαδικασίες και θα δώσουν έμφαση στη σημασία του σεβασμού της επιλογής των ψηφοφόρων, στην ειρηνική μετάβαση εξουσίας και στην αποφυγή εξωτερικής ανάμειξης στο εσωτερικό της Αμερικανικής δημοκρατίας - η γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ όταν αναφέρονται σε ξένες χώρες.
″Εχει τεράστια σημασία να μετρηθεί κάθε ψήφος, διότι αυτό υποστηρίζουμε και στο εξωτερικό” δηλώνει η Αμπεκρόμπι-Γουϊνστάνλεϊ. ”Απαιτούμε από τις κυβερνήσεις να σεβαστούν την δημοκρατία στις χώρες τους, άρα είναι εξαιρετικά σημαντικό να κάνουμε το ίδιο εδώ. Αυτό το επίπεδο υποκρισίας θα μας κάνει ζημιά για πολλές γενιές.”
Υπάρχει, όμως, η πιθανότητα για έναν πολύ λιγότερο ορατό και πολύ περισσότερο ανησυχητικό διεθνή ρόλο στο παρασκήνιο. Σύμφωνα με τους New York Times, αξιωματούχοι των υπηρεσιών ασφαλείας πιστεύουν ότι η Ρωσία, που θεωρείται ότι προτιμά τον Τραμπ έναντι του λιγότερο φιλικού Μπάιντεν, ή κάποιες άλλες εχθρικές χώρες, μπορεί να συμβάλλουν στη μετεκλογική σύγχυση παραβιάζοντας εκλογικά συστήματα ή προωθώντας βία και αναταραχή online.