Σύμφωνα με τον μύθο, ο Γαλαξίας σχηματίστηκε από την θεά Ήρα, η οποία έχυσε γάλα στον ουρανό, όταν ανακάλυψε πως θήλαζε τον Ηρακλή. Οταν γεννήθηκε το παιδί, ο Ερμής το έβαλε κρυφά στο στήθος της κοιμισμένης Ήρας, για να θηλάσει, ώστε να αποκτήσει αθανασία. Με το που ξύπνησε η Ήρα, απώθησε το παιδί, το γάλα της τινάχτηκε ψηλά και διέγραψε μια τροχιά στον ουρανό, εξ ου και η ονομασία Milky way.
Αλλά ενώ το μητρικό γάλα μπορεί να είναι αναμφισβήτητα ό,τι πιο θρεπτικό για τα μωρό, το γάλα άλλων θηλαστικών που έχουν εισάγει οι άνθρωποι στη διατροφή τους εδώ και 10.000 χρόνια, είναι πλέον το επίκεντρο ενός ατελείωτου ντιμπέιτ για το αν είναι υγιεινό ή όχι.
Πριν τη βιομηχανική επανάσταση, ήταν οι οικογένειες κατανάλωναν το γάλα που παρήγαγαν οι αγελάδες που είχαν στο κτήμα τους, αλλά κατά τον 19ο αιώνα, η μαζική παραγωγή και η αστικοποίηση κατέστησαν σημαντική την ασφάλεια του γάλακτος, με τις ασθένειες που μεταδίδονται από το γάλα να είναι ακόμα και αιτία θανάτου, όπως γράφει στο βιβλίο του Milk!: A 10,000-Year Food Fracas, ο Mark Kurlansky . Επειδή χαλούσε πολύ γρήγορα, οι άνθρωποι το μετέτρεπαν σε τυρί ή γιαούρτι προκειμένου να παρατείνουν τη λήξη του αλλά και γιατί τα στέρεα προϊόντα από γάλα ήταν πολύ πιο εύκολο να ταξιδέψουν σε άλλες πόλεις και χώρες. Η παστερίωση νομοθετήθηκε αργότερα, ενώ σήμερα πλέον η πολιτική για το γάλα είναι από τα πιο κρίσιμα ζητήματα σχετικά με τη βιομηχανική γεωργία, τα δικαιώματα των ζώων, την κυκλοφορία γάλακτος φυτικής προέλευσης, τη δυσανεξία στη λακτόζη. Και αυτά, την ώρα που κάποια κινήματα αμφισβητούν ακόμα και τα οφέλη της παστερίωσης, υποστηρίζοντας ότι με αυτή τη μέθοδο «σκοτώνονται» και τα καλά βακτήρια που περιέχονται στο γάλα.
Το πιο αμφιλεγόμενο τρόφιμο στην ιστορία
«Δεν είναι στη φύση του ανθρώπου να καταναλώνει γάλα μετά τον απογαλακτισμό του» ισχυρίζεται ο Kurlansky. Ωστόσο, λόγω μιας γενετικής εκτροπής, πολλοί άνθρωποι μπορούν να επεξεργαστούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα και μετά την παιδική ηλικία. Μόνο το 40% του ανθρώπινου πληθυσμού έχει αυτά τα γονίδια και μπορεί πραγματικά να πίνει γάλα μετά την ηλικία των δύο ετών» δηλώνει ο συγγραφέας στο NPR. Αναγνωρίζει πάντως ότι το γάλα κάνει καλό στους ανθρώπους που έχουν έλλειψη ασβεστίου.
Η γενετική αλλαγή εντοπίζεται κυρίως στους λευκούς πληθυσμούς της Βόρειας Ευρώπης και τους απογόνους τους. Παρόλο λοιπόν, που μπορεί να είναι «ευρωκεντρικό» να ισχυριστεί κανείς ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να απολαύσουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αυτό δεν σταμάτησε την παγκόσμια βιομηχανία του γάλακτος από το να διεισδύσει παντού.
Ο Αμερικανός συγγραφέας- δημοσιογράφος, μιλώντας στον Guardian, περιέγραψε πώς κατά τη γνώμη του ο άνθρωπος κατανάλωσε γάλα ζώου: «Α, θα ήθελα να είμαι παρών σε εκείνη την ιστορική στιγμή όπου μάλλον θα πέθανε η μητέρα ενός μωρού, ή δεν θα μπορούσε να το θηλάσει, με τους ανθρώπους να ανησυχούν τι θα απογίνει το μωρό χωρίς μητρικό, μέχρι που ήρθε η ιδέα σε έναν από αυτούς να προτείνει να θηλάσει το μωρό η κατσίκα που είχαν δίπλα και μόλις είχε γεννήσει».
Όπως και να έχει, το γεγονός ότι οι άνθρωποι γάλα αγελάδας (αλλά και κατσίκας) εδώ και 10.000 χρόνια, δίνει στους υπερασπιστές του αγελαδινού γάλακτος έχα ισχυρό επιχείρημα περί της καταλληλότητάς του. «Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 96% των νοικοκυριών εξακολουθεί να έχει αγελαδινό γάλα στα ψυγεία του» λέει η κα. Judith Bryans, διευθύνουσα σύμβουλος της Dairy UK. «Τα στοιχεία είναι σχετικά σταθερά από το 2012. Η εντύπωση ότι ο κόσμος έχει απομακρυνθεί από τα γαλακτοκομικά προϊόντα δεν είναι αληθινή», δηλώνει.
Διαφορετικοί πολιτισμοί καταναλώνουν γάλα από διαφορετικά ζώα και με διαφορετικούς τρόπους. Από το γιαούρτι yak στο Θιβέτ μέχρι το παγωτό από γάλα καμήλας στο Ντουμπάι, υπάρχουν πολλά γάλατα για όλους πλέον. Οι μη ανεκτικοί στη λακτόζη έχουν το δικό τους γάλα, ενώ τα λεγόμενα εναλλακτικά γάλατα, όπως το γάλα σόγιας, γάλα καρύδας, γάλα αμυγδάλου έχουν την τιμητική τους σε όλα τα μεγάλα σούπερ μάρκετ και το 2017 παρουσίασαν αύξηση πωλήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 12% σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο. Προσοχή όμως στα συστατικά του κάθε εναλλακτικού γάλακτος: Μπορεί ένα γάλα να διαφημίζεται ως γάλα αμυγδάλου και στα συστατικά του να αναφέρει ότι έχει μόλις 1% αμύγδαλα. Όχι και πολύ αμυγδάλου, έτσι;
Και το αγελαδινό γάλα βέβαια, έχει κιτρινωπή απόχρωση μόλις αρμεχθεί από την αγελάδα. Καμία σχέση με το κατάλευκο προϊόν που βρίσκεται στο ποτήρι μας.
Οι επιλογές είναι πολλές, οι απόψεις ακόμα περισσότερες. Είναι στο χέρι του κάθε πολίτη να προσαρμόσει μια θεωρία στα γούστα του, όπως άλλωστε συνηθίζει να κάνει.
Με πληροφορίες από Guardian, Observer