Σήμερα 19 Μαΐου θυμόμαστε την γενοκτονία των Ποντίων. Μία από τις τρεις γενοκτονίες τις οποίες πραγματοποίησε το τουρκικό κράτος στις αρχές του 20ου αιώνα. Δε νοείται εν έτει 2021 να συζητάμε αν η τεράστια καταστροφή στον Πόντο ήταν γενοκτονία ή εθνοκάθαρση. Σαφώς και ήταν γενοκτονία και αυτό το δείχνει η ίδια ιστορία.
Εξάλλου, αν κάποιος αρνείται την γενοκτονία των Ποντίων είναι σαν να αρνείται και εκείνες των Αρμενίων και των Ασσυρίων καθώς, οι Παντουρκιστές Νεότουρκοι και οι εθνικιστές Κεμαλικοί επιθυμούσαν μια Μικρά Ασία χωρίς χριστιανούς.
Πριν από περίπου έναν μήνα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναγνώρισε την γενοκτονία των Αρμενίων. Ακολούθησε το Κοινοβούλιο της Λετονίας. Τριανταένα κράτη έχουν αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία.
Πράγματι πρόκειται για μικρό αριθμό αν αναλογιστούμε ότι υπάρχουν 193 ανεξάρτητα κράτη.
Αν αυτός ο αριθμός μας φαίνεται μικρός, τότε τι πρέπει να πούμε για τον αριθμό των χωρών που έχουν αναγνωρίσει την γενοκτονία των Ποντίων;
Πέντε κράτη έχουν αναγνωρίσει την ποντιακή γενοκτονία, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου. Τα υπόλοιπα τρία κράτη είναι η Σουηδία, η Αρμενία και η Ολλανδία.
Η Ελλάδα δεν έχει κάνει πολλά για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Όμως ποτέ δεν είναι αργά και το ελληνικό κράτος, με την συνδρομή της κοινωνίας των πολιτών, μπορεί να κάνει πολλά:
1) Το πρώτο που οφείλει να κάνει η Ελλάδα είναι να πιέσει με όλα τα διαθέσιμά της πολιτικά και διπλωματικά μέσα για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και, ακολούθως, από τα κράτη-μέλη της.
Η Αθήνα μπορεί να επικαλεστεί την θεμελιώδη ευρωπαϊκή αρχή της αλληλεγγύης και φυσικά την σημασία που έχουν τα ανθρωπιστικά ζητήματα για την Ένωση. Ένα πρώτο βήμα θα είναι η αναγνώριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
2) Δεύτερον, θα ήταν χρήσιμο η Ελλάδα να στηρίξει την συνεργασία του ελληνικού λόμπι στις ΗΠΑ με το αρμενικό, το εβραϊκό, καθώς και με τις δραστήριες κουρδικές και ασσυριακές οργανώσεις στην Αμερική.
Ταυτόχρονα με την απόπειρα θεσμοθέτησης μιας μακροχρόνιας στρατηγικής συνεργασίας της ελληνικής παροικίας στις ΗΠΑ με τις ανωτέρω οργανώσεις, το υπουργείο Εξωτερικών μπορεί να ενθαρρύνει την συνεργασία των οργανωμένων ελληνικών κοινοτήτων με τις αντίστοιχες αρμενικές, εβραϊκές, κουρδικές και ασσυριακές και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως στην Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Το σύνθημα «η ισχύς εν τη ενώσει» μπορεί κάλλιστα να εφαρμοστεί στους κοινούς αγώνες Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων για δικαίωση. Η συνεργασία αυτή υπάρχει ήδη, αλλά πρέπει να υποστηριχθεί και από το ελληνικό κράτος.
3) Η Ελλάδα δεν κάνει αρκετά για την διάδοση της ιστορικής αλήθειας. Θα έπρεπε οι ελληνικές πρεσβείες και τα προξενεία να διοργανώνουν εκδηλώσεις, συναυλίες και εκθέσεις ή να εκδίδουν ενημερωτικά φυλλάδια μέχρι και βιβλία για την γενοκτονία των Ποντίων.
Ας εκμεταλλευτούμε τις προσωπικές γνωριμίες των Ελλήνων διπλωματών για την παρουσίαση των ελληνικών θέσεων σε τοπικά τηλεοπτικά ή ραδιοφωνικά μέσα και εφημερίδες.
Αν κάποιος αναζητήσει την φράση “Pontic Genocide” στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών, θα βρει μονάχα δηλώσεις. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει ένα κείμενο ιστορικά τεκμηριωμένο ώστε να ενημερωθεί ένας επισκέπτης για την γενοκτονία;
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών έχει αναρτήσει πολλά τέτοια άρθρα, αρκετά εκ των οποίων κάνουν λόγο περί «ψεμάτων» όσον αφορά στις γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολίας.
4) Ας εκμεταλλευτούμε διαρκώς αναβαθμιζόμενες σχέσεις μας με το Ισραήλ. Οι σχέσεις Αρμενίας – Ισραήλ δεν είναι και οι καλύτερες.
Αυτό εξηγεί – αν και δεν δικαιολογεί – την μη αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από το Ισραήλ.
Όμως οι σχέσεις της Ελλάδος με το κράτος αυτό είναι πολύ καλές. Η Ελλάδα τιμά την επέτειο του Ολοκαυτώματος. Γιατί να μην ζητήσει να κάνει το ίδιο για την γενοκτονία των Ποντίων;
Η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευτεί το μομέντουμ και να πιέσει για την αναγνώριση της γενοκτονίας από το Ισραήλ.
Οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ είναι προβληματικές, αλλά αυτό δεν θα διαρκέσει για πάντα. Η αποχώρηση του Ερντογάν ή του Νετανιάχου μπορεί να επιταχύνει τις διαδικασίες επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Πρόκειται για μια σπάνια ιστορική συγκυρία η οποία αν χαθεί, τότε η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων από το Ισραήλ θα είναι κάτι πολύ δύσκολο, αν όχι απίθανο.
5) Όταν η Ελλάδα και η Τουρκία κάθονται στο τραπέζι του διαλόγου (λ.χ. μέσω των διερευνητικών επαφών), οι γείτονές μας θέτουν συνεχώς διάφορα ζητήματα που δεν σχετίζονται με τα μοναδικά προς συζήτηση διμερή μας ζητήματα (την υφαλοκρηπίδα και το Κυπριακό). Αυτά συνήθως αφορούν στα δικαιώματα της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης, την συντήρηση οθωμανικών μνημείων στην Ελλάδα, την στρατικοποίηση των νησιών και άλλα. Η Ελλάδα, μπορεί και αυτή να επεκτείνει την ατζέντα ζητώντας το άνοιγμα της Σχολής της Χάλκης, της προστασίας των χριστιανικών μνημείων (π.χ., Αγία Σοφία και Χώρα) και, φυσικά, να ζητήσει ανοιχτά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων.
Εφόσον οι Τούρκοι ζητούν τόσα, ας ζητήσουμε και εμείς αυτό που δικαιούμαστε. Την αναγνώριση της γενοκτονίας, την αποδοχή της ιστορικής αληθείας, μια συγγνώμη, την διατήρηση των ελληνικών/χριστιανικών πολιτιστικών μνημείων στον Πόντο και την αποζημίωση των απογόνων των θυμάτων και επιζώντων της γενοκτονίας.
Κλείνοντας, η 19η Μαΐου είναι μια μέρα μνήμης και πόνου, αλλά και αγώνων. Ωστόσο, το ελληνικό κράτος δεν πρέπει να θυμάται την γενοκτονία των Ποντίων μόνο κάθε 19 του Μάη.
Σε καθημερινή βάση, η Ελλάδα πρέπει να θυμάται, να τιμά και να διεκδικεί. Ειδάλλως, η διεθνής κοινότητα δεν θα αναγνωρίσει από μόνη της την γενοκτονία και η δικαίωση δεν θα έρθει για τον ποντιακό ελληνισμό και τον ελληνισμό γενικότερα.