Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ οδήγησε επιτυχώς τη Γερμανία έξω από πολλές κρίσεις τα τελευταία 16 χρόνια, αλλά άφησε επίσης πίσω της μια διφορούμενη κληρονομιά που δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει ορισμένα βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Παρά τη «χρυσή δεκαετία» αδιάλειπτης ανάπτυξης και δημοσιονομικών πλεονασμάτων, οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η Γερμανία έχει παραμελήσει τις δημόσιες υποδομές της και έχει επενδύσει ελάχιστα στην ψηφιοποίηση.
Το ινστιτούτο «Ifo» προβλέπει ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 5,1% το 2022, το υψηλότερο ποσοστό από την οικονομική άνθηση των αρχών της δεκαετίας του 1990 μετά την ένωση της Γερμανίας.
Οι ασυνήθιστα ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης οφείλονται κυρίως στην ανάκαμψη και τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Αλλά κάτω από τη επιφάνεια, τα πράγματα δεν είναι τόσο λαμπρά.
Εάν η Γερμανία θέλει να αποφύγει να μείνει πίσω τα επόμενα χρόνια, η επερχόμενη κυβέρνηση συνασπισμού πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις τρεις προκλήσεις:
Ψηφιοποίηση
Υπό την επίβλεψη της Μέρκελ, η Γερμανία είχε μείνει πίσω όσον αφορά την ψηφιοποίηση. Αυτό ήταν το εύρημα μιας έρευνας του Ευρωπαϊκού Κέντρου ψηφιακής Ανταγωνιστικότητας με έδρα το Βερολίνο, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο, λίγο πριν από τις εκλογές.
Ο στόχος της κυβέρνησης να προσφέρει γρήγορο διαδίκτυο μέσω ενός εθνικού δικτύου είναι πολύ μακριά. Υπάρχουν ακόμη πολύ λίγα καλώδια οπτικών ινών, ειδικά σε αγροτικές περιοχές.
Η Γερμανία καθυστερεί επίσης στην επέκταση των κινητών επικοινωνιών 5G, επιβραδύνοντας τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε ορισμένες περιοχές.
Τέλος, η χώρα στερείται ειδικών πληροφορικής. Σύμφωνα με τη βιομηχανική ένωση Bitkom, 86.000 θέσεις για ειδικούς πληροφορικής είναι κενές. Επτά στις δέκα εταιρείες παραπονιούνται για έλλειψη ειδικών στην πληροφορική και το 60% αναμένει ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, είπε η Bitkom.
Ελλείψεις στην αυτοκινητοβιομηχανία
Η ισχυρή αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας αγωνίζεται να αυξήσει την παραγωγή μετά την κρίση του κορονοϊού λόγω της έλλειψης ημιαγωγών και άλλων εξαρτημάτων.
Καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι προμηθευτές βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε τσιπ και εξαρτήματα κατασκευαστών στην Ασία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα αποκάλυψαν μια αχίλλειο πτέρνα στο επιχειρηματικό μοντέλο της Deutschland AG.
Παρόλο που η Γερμανία έχει ακμάσει με την παγκοσμιοποίηση, ο παγκόσμιος ιστός των αλυσίδων εφοδιασμού που ισχυροποίησε υπερβολικά την οικονομία της αποδεικνύεται τώρα μια αδυναμία.
Με αριθμό ρεκόρ, το 77,4% των βιομηχανιών ανέφερε δυσκολίες στην προμήθεια πρώτων υλών τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με έρευνα του ινστιτούτου Ifo. Μεταξύ των αυτοκινητοβιομηχανιών, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στο πρωτοφανές 97%.
Οι ελλείψεις μικροτσίπ και άλλων βιομηχανικών εξαρτημάτων εμποδίζουν την οικονομική ανάκαμψη, αναγκάζοντας στελέχη και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να σκεφτούν εκ νέου τις γραμμές εφοδιασμού και να προσπαθήσουν να μειώσουν την εξάρτηση από λίγους προμηθευτές από την Ασία και τις ΗΠΑ.
Κοινωνία ηλικιωμένων
Η Γερμανία «γερνάει» μετά από δεκαετίες σχετικά χαμηλών γεννήσεων και άνισης μετανάστευσης.
Αντιμέτωπη με μια ταχέως γηράσκουσα κοινωνία και ένα συρρικνωμένο εργατικό δυναμικό, η Μέρκελ αγνόησε σε μεγάλο βαθμό τις εκκλήσεις να λάβει περισσότερα μέτρα για τη μεταρρύθμιση του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος και να κάνει τους κανόνες μετανάστευσης πιο ευέλικτους.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες που θέσπισε η πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού της Μέρκελ το 2006, η ηλικία στην οποία οι Γερμανοί μπορούν να λάβουν πλήρη κρατική σύνταξη χωρίς περικοπές αυξάνεται σταδιακά από 65 σε 67 έτη έως το 2031.
Μια ομάδα οικονομικών συμβούλων της κυβέρνησης πρότεινε να αυξηθεί το όριο ηλικίας ακόμη και στα 68 έως το 2042. Αυτό όμως απορρίφθηκε από τον απερχόμενο υπουργό Οικονομικών Όλαφ Σολτς, ο οποίος βρίσκεται στην θέση για να διαδεχθεί την καγκελάριο της Μέρκελ μετά την εκλογική νίκη της κεντροαριστεράς.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW), η κορύφωση της απασχόλησης στην Γερμανία είναι πιθανό να φτάσει το 2023 στους σχεδόν 46 εκατομμύρια εργαζόμενους.
Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία θα χάνει περίπου 130.000 άτομα σε ηλικία εργασίας κάθε χρόνο από το 2026 και μετά.
Το συρρικνωμένο εργατικό δυναμικό αναμένεται να μειώσει την πιθανή αύξηση της οικονομικής παραγωγής σε λιγότερο από 0,9 τοις εκατό στα τέλη του 2026 - πολύ κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του 1,4 τοις εκατό.
Οι ειδικοί λένε ότι αυτό το πρόβλημα θα μπορούσε να αμβλυνθεί με υψηλότερη μετανάστευση, καλύτερες υπηρεσίες φροντίδας παιδιών για να αυξηθεί η συμμετοχή των γονέων στην αγορά εργασίας και πιο ευέλικτα μοντέλα χρόνου εργασίας για να διατηρηθεί η εργασία των ηλικιωμένων όσο το δυνατόν περισσότερο.