Με τη Γερμανία να βρίσκεται στην τελική ευθεία για τις πρόωρες εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου, πολιτικοί αναλυτές εστιάζουν στους λόγους της κατάρρευσης της κυβέρνησης Σολτς και την ραγδαία άνοδο της ακροδεξιάς, σε μια δύσκολη περίοδο για την Ευρώπη.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, δείχνουν προβάδισμα του CDU/CSU κατά μόλις 8 μονάδες έναντι του AfD - το οποίο συνεχίζει να αυξάνει τη δύναμή του από τον Ιούνιο του 2024 - κάνοντας όλο και πιο ξεκάθαρο το ότι η ακροδεξιά, επιστρέφει με όχημα την οικονομία και όχι το μεταναστευτικό.
Η Γερμανία δεν έχει σημειώσει σημαντική οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία πέντε ολόκληρα χρόνια, με την μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης να βρίσκεται στα όρια της ύφεσης.
Μια σημαντική μεταστροφή για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Associated Press, «στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του αιώνα είχε επεκτείνει τις εξαγωγές της και κυριαρχούσε στο παγκόσμιο εμπόριο, με ναυαρχίδα την ισχυρή αυτοκινητοβιομηχανία της».
Κι ενώ οι Γερμανοί φαίνεται να αντιδρούν έντονα στη «χαλαρή» μεταναστευτική πολιτική, που πρώτη η Άγκελα Μέρκελ εφάρμοσε το 2015, κάνοντας το μεταναστευτικό σημαία της ακροδεξιάς, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στην πραγματικότητα η οικονομία.
Το ρωσικό ενεργειακό σοκ
Το ενεργειακό σοκ που χτύπησε τη Γερμανία μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, αποτελεί μέχρι και σήμερα, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα κάθε κυβέρνησης του Βερολίνου.
Η μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από το φτηνό Ρωσικό φυσικό αέριο, που τροφοδοτούσε τη βαριά βιομηχανία της χώρας, αποκαλύφθηκε μετά την απόφαση της Μόσχας να διακόψει την προμήθεια φυσικού αερίου.
Είχε προηγηθεί το 2011, η απόφαση της τότε καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ, να επισπεύσει το τέλος της χρήσης πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία, με αποτέλεσμα να στηριχθεί στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία.
Ένα κενό που προσπαθεί να γεφυρώσει 15 χρόνια αργότερα, καθώς η χώρα απομακρύνεται από τον άνθρακα χωρίς να μπορεί να στηριχθεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η Ρωσία, θεωρήθηκε τότε αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος, με την Μέρκελ να αγνοεί τις προειδοποιήσεις για το αντίθετο, από την Πολωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Όταν η Ρωσία διέκοψε τη ροή μέσω των αγωγών, οι τιμές της ενέργειας στη Γερμανία εκτοξεύτηκαν με αποτέλεσμα χιλιάδες βιομηχανίες να βρεθούν στην άβυσσο της καταστροφής.
Το Βερολίνο, αναγκάστηκε να στραφεί στο υγροποιημένο φυσικό αέριο ( LNG) το οποίο εισάγει με πλοία από το Κατάρ και τις ΗΠΑ το οποίο είναι πολύ πιο ακριβό από το φυσικό αέριο μέσω αγωγών.
Η ηλεκτρική ενέργεια, κοστίζει σήμερα στις Γερμανικές βιομηχανίες κατά μέσο όρο 20,3 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα, σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας ερευνών Prognos AG για λογαριασμό της Ένωσης Βαυαρικής Βιομηχανίας. Στις ΗΠΑ και την Κίνα αντίθετα, όπου βρίσκονται οι πιο ισχυροί ανταγωνιστές των γερμανικών εταιρειών, το κόστος είναι μόλις 8,4 λεπτά του ευρώ.
Την ίδια στιγμμή, η Γερμανία δεν έχει καταφέρει να καλύψει το κενό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η δημιουργία μεγάλων αιολικών πάρκων και η τοποθέτηση ανεμογεννητριών βρίσκει σθεναρή αντίσταση από τους Γερμανούς, γεγονός που επιβράδυνε την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας. Παράλληλα, οι υποδομές για τη μεταφορά υδρογόνου ως καύσιμο αντικατάστασης του άνθρακα, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στα χαρτιά.
Κίνα: Από πελάτης, ισχυρός ανταγωνιστής
Επί δεκαετίες, η Κίνα ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς γερμανικών προϊόντων, με το Βερολίνο να έχει αναπτύξει μια ισχυρή εμπορική σχέση με το Πεκίνο.
Ακόμη κι όταν η Κίνα μπήκε ενεργά στην παγκόσμια οικονομία, οι γερμανικές επιχειρήσεις, σε αντίθεση με άλλες ανεπτυγμένων χωρών, βρήκαν μια τεράστια νέα αγορά για τα βιομηχανικά μηχανήματα, τα χημικά και τα οχήματά τους.
Μέχρι τις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του 2010, η Mercedes-Benz, η Volkswagen και η BMW αποκόμισαν τεράστια κέρδη από τις πωλήσεις τους στην κινεζική αγορά, που έγινε η μεγαλύτερη αγορά αυτοκινήτων στον κόσμο.
Εκείνη την εποχή, οι κινεζικές εταιρείες κατασκεύαζαν κυρίως έπιπλα και ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης που δεν ανταγωνίζονταν τα βασικά εξαγωγικά γερμανικά προϊόντα.
Από το 2010 και μετά ωστόσο, η εικόνα αλλάζει ραγδαία με την Κίνα να μπαίνει δυναμικά σε όλες τις αγορές που κυριαρχούσε η Γερμανία μετατρέποντας την πλέον σε ανταγωνιστή... από αγοραστή.
Το 2010, η Κίνα στρέφεται στην κατασκευή φωτοβολταιϊών πάνελ εξαφανίζοντας από την αγορά της τους μεγάλους Γερμανούς κατασκευαστές. Αν και για τα επόμενα χρόνια το Πεκίνο εξαρτιόνταν από το εισαγόμενο γερμανικό εξοπλισμό, σήμερα η παγκόσμια παραγωγή ηλιακών πάνελ βρίσκεται σε ποσοστό πάνω από 90% στην Κίνα.
Από τον χάλυβα, τα μηχανήματα, τα ηλιακά πάνελ, τα ηλεκτρικά οχήματα έως τις μπαταρίες για τα EV, η Κίνα είναι ο βασικός ανταγωνιστής των γερμανικών επιχειρήσεων κατακτώντας ακόμη και την Ευρωπαϊκή αγορά.
Από το 2020 έως το 2025, η Κίνα έχει μετατραπεί σε εξαγωγέα οχημάτων με πάνω από 5 εκατομμύρια πωλήσεις ετησίως, όταν οι αντίστοιχες εξαγωγές της Γερμανίας μειώθηκαν κατά το ήμισυ την ίδια περίοδο, σε 1,2 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Η δυναμικότητα των κινεζικών εργοστασίων, εκτιμάται σε 50 εκατομμύρια οχήματα ετησίως, περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας ζήτησης.
Ανύπαρκτες επενδύσεις
Για πολλές δεκαετίες, στο όνομα της περίφημης γερμανικής λιτότητας, οι επενδύσεις σε μακροπρόθεσμα έργα, όπως η βελτίωση των σιδηροδρομικών γραμμών και το υψηλής ταχύτητας ίντερνετ δεν προχώρησαν, προκειμένου οι κυβερνήσεις να ισορροπήσουν τον προϋπολογισμό και να καταγράφουν τεράστια πλεονάσματα από τα φορολογικά έσοδα της ανθηρής οικονομίας.
Σήμερα, οι Γερμανοί πληρώνουν πολύ ακριβά αυτή τη φιλοσοφία, καθώς τα τρένα τους δεν εκτελούν πλέον τα δρομολόγια στην ώρα τους, ενώ το μεγάλο σιδηροδρομικό τους δίκτυο καταρρέει από φθαρμένες γραμμές.
Το ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων δεν έχει φτάσει ακόμη σε αρκετές αγροτικές περιοχές ενώ μια γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, από τον ανεμοδαρμένο βορρά της Γερμανίας στα εργοστάσια του νότου, καθυστερεί εδώ και χρόνια και δεν θα είναι έτοιμη πριν από το 2028.
Μια γέφυρα στον αυτοκινητόδρομο που συνδέει τη βιομηχανική περιοχή του Ρουρ με τη νότια Γερμανία, έκλεισε για ανακατασκευή το 2021, 10 χρόνια αφότου υπήρχαν ισχυρές αμφιβολίες για την αντοχή της. Η αντικατάστασή της, δεν αναμένεται πριν από το 2027.
Ο εκσυγχρονισμός και η ολοκλήρωση τέτοιων μεγάλων έργων, που απαιτούν τεράστιες κρατικές επενδύσεις σε μια εποχή όπου η Γερμανία βλέπει το χρέος της να αυξάνεται, θα αποτελέσουν ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της επόμενης κυβέρνησης.
Ελλειψη ειδικευμένων εργαζομένων
Οπως και το τεράστιο ζήτημα της εξεύρεσης εξειδικευμένων εργαζομένων, με το οποίο είναι αντιμέτωπες οι γερμανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η πληροφορική, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και η φροντίδα ηλικιωμένων.
Έρευνα του Γερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου σε 23.000 επιχειρήσεις, έδειξε ότι το 43% δεν μπορεί να καλύψει τις ανοιχτές θέσεις εργασίας ενώ μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα (58%) στις επιχειρήσεις με περισσότερους από 1.000 εργαζομένους.
Επιπλέον, όλο και λιγότεροι μαθητές ενδιαφέρονται για την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά ενώ η γήρανση του πληθυσμού επιτείνει το πρόβλημα, της έλλειψης προσιτής φροντίδας παιδιών, κάτι αναγκάζει πολλές Γερμανίδες να εργάζονται με μερική απασχόληση ή και καθόλου.
Και μέσα σε όλα αυτά, τα γραφειοκρατικά εμπόδια αποτελούν τροχοπέδη για την πρόσληψη μεταναστών υψηλής ειδίκευσης, αν και ένας νόμος που ψηφίστηκε το 2020 και ενισχύθηκε το 2023 στοχεύει στο να διευκολύνει τη διαδικασία.
Γραφειοκρατία
Αν και η γραφειοκρατία ήταν για δεκαετίες «ελληνικό φαινόμενο», τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και μεγαλύτερο εμπόδιο για την γερμανική οικονομία.
Για παράδειγμα, η εξασφάλιση άδειας κατασκευής μιας ανεμογεννήτριας μπορεί να διαρκέσει χρόνια, ενώ οι εταιρείες που εγκαθιστούν ηλιακούς συλλέκτες πρέπει να εγγραφούν τόσο στις ομοσπονδιακές ρυθμιστικές αρχές όσο και στην τοπική εταιρεία κοινής ωφέλειας, αναγκάζοντας τους να προσκομίσουν δεκάδες έγγραφα.
Παρόμοια προβλήματα, δυσχεραίνουν ένα μεγάλο μέρος της επιχειρηματικότητας, από τα εστιατόρια έως τις εταιρείες ενέργειας, κάνοντας τους ευρωπαίους ανταγωνιστές τους πιο ευέλικτους.
Με λίγα λόγια, η προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να επηρεάσσει την γερμανική κοινή γνώμη εν μέσω προεκλογικής περιόδου, υπέρ του ακροδεξιού AfD με δόλωμα το μεταναστευτικό, θα έπεφτε στο κενό εάν η γερμανική οικονομία στηριζόταν γερά στα πόδια της.
Άλλωστε, το μεταναστευτικό φάνηκε να «ξεθωριάζει» ακόμη και στο πρόσφατο τηλεοπτικό debate των πολιτικών αρχηγών, με την Ουκρανία και την οικονομία να κυριαρχούν.
(με πληροφορίες από Associated Press, Euronews, Reuters)