Η χρονιά ξεκινάει με την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης να βρίσκεται στο επίκεντρο του πολιτικού λόγου, της πολιτικής ατζέντας, των διακρατικών συμφωνιών. Ο εξωγήινος που θα μας επισκεφτεί, θα δημιουργήσει τη βεβαιότητα ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει σκύψει πάνω από ένα παγκόσμιο πρόβλημα και θα κάνει ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να το λύσει.
Ξύνοντας λίγο κάτω από την επικάλυψη, κάτω από το λούστρο των βαρύγδουπων δεσμεύσεων, έχουμε μία διαφορετική εικόνα. Μετά από 26 συναπτές συναντήσεις κορυφής υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και μετά από πολλές και πομπώδεις δεσμεύσεις, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν και αυξάνονται. Ναι, όπως ακριβώς το ακούτε. Σήμερα, μετά τη συνθήκη των Παρισίων, μετά από τις τόσες δεσμεύσεις για απανθρακοποίηση, μετά από τις τόσες δεσμεύσεις για πλήρη και άνευ όρων απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα κάποια στιγμή στο μέλλον. Σήμερα οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στη γη εξακολουθούν και αυξάνονται.
Αν θέλουμε να επικεντρωθούμε στα δικά μας, η εικόνα του “πράσινου” πρωθυπουργού των φιλόδοξων δεσμεύσεων για την απολιγνιτοποίηση, μέσα από προσεκτική παρατήρηση, γίνεται αρκετά θολή και ενίοτε σκοτεινή.
Εξηγούμαι. Οι δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού συμβαδίζουν με επιδοτήσεις σε ορυκτά καύσιμα, με την προώθηση του αερίου θέρμανσης στον οικιακό τομέα, με επιδοτήσεις νέων δικτύων αερίου αλλά και φαραωνικά έργα αγωγών μεταφοράς αερίου (ο EastMed είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα).
Παράλληλα, τα σχέδια για εξορύξεις στα βάθη των θαλασσών μας για την άντληση αερίου καλά κρατούν. Ενώ λοιπόν ο πρωθυπουργός μας έχει ενημερώσει για τα φιλόδοξα σχέδια για την απολιγνιτοποίηση, δεν υπάρχουν ακόμα κάποια σαφή χρονοδιαγράμματα για το πότε θα αποσυρθεί το αέριο από τη ζωή μας. Μέχρι τότε θα συνεχίσουμε να το χρηματοδοτούμε, θα συνεχίσουμε να το επιδοτούμε. Ποιος αλήθεια θα πληρώσει όλες αυτές τις επενδύσεις οι οποίες δεν πρόκειται ποτέ να αποσβεστούν;
Στο βάθος έχει αρχίσει να χτίζεται το αφήγημα του υδρογόνου το οποίο θα έρθει να αποθηκευτεί στις σημερινές εγκαταστάσεις αερίου. Μόνο που το υδρογόνο, για την ώρα τουλάχιστον, είναι μία εξαιρετικά ακριβή λύση με περιορισμένες χρήσεις. Εν ολίγοις, επενδύουμε σήμερα τα χρήματα που δεν έχουμε σε κάτι που είναι μη αποδοτικό και ακριβό, σε κάτι το οποίο θα χρεώσει την οικονομία ενώ δεν εξυπηρετεί την κοινωνία.
Αντίστοιχη επικίνδυνη αναποτελεσματικότητα διαπιστώνει κανείς και στις εξαγγελίες για την ηλεκτροκίνηση. Εκεί, αντί της στροφής των μεταφορών (εμπορευμάτων και ανθρώπων) στα μέσα σταθερής τροχιάς καθώς και σε κίνητρα για τη μείωση των οχηματοχιλιομέτρων, βλέπουμε φιλόδοξα σχέδια για αντικατάσταση του σημερινού συμβατικού στόλου αυτοκινήτων με νέα ηλεκτρικά. Κάτι τέτοιο, εκτός από αναποτελεσματικό, είναι βέβαιο ότι θα μεγαλώσει την ψαλίδα των ανισοτήτων δεδομένου ότι πάρα πολλοί πολίτες θα αδυνατούν να προμηθευτούν νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα υψηλής απόδοσης.
Και δεν έχουμε αγγίξει καθόλου άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα αυτούς της Γεωργίας και της διατροφής, οι οποίοι μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να έχουν πάρα πολύ μεγάλη συμμετοχή σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Εκεί, η εντατική γεωργία (και κτηνοτροφία) καλά κρατεί και δεν φαίνεται να υπάρχει η παραμικρή διάθεση για αλλαγή.
Αν ρίξουμε μία ματιά στον τομέα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, εκεί τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά. Από τη μία αναγνωρίζεται η ανάγκη προστασίας της βιοποικιλότητας ως μιας κρίσης παράλληλης με την κλιματική απειλή, και αυτό συνοδεύεται από δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού για προστασία του 30% των ελληνικών θαλασσών και άλλες για δημιουργία περιοχών απόλυτης προστασίας που θα καλύπτουν το 10% των θαλασσών μας (μέτρα που βρίσκονται σαφώς στη σωστή κατεύθυνση).
Την ίδια στιγμή καταστρατηγούνται οι δασικοί χάρτες, συνεχίζονται οι εξαιρέσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση, συνεχίζονται οι χαριστικές ρυθμίσεις οι οποίες ουσιαστικά παραδίδουν τον αιγιαλό στην παλαιάς κοπής ανάπτυξη (στο χτίσιμο δηλαδή). Κι όμως, μιλάμε για πολύτιμα οικοσυστήματα των οποίων ο ρόλος στην προστασία και την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής είναι κομβικής σημασίας και τυχόν υποβάθμισή τους κάνει την αντιμετώπισή της ακόμα πιο δύσκολη έως αδύνατη.
Τα όμορφα τα λόγια τα μεγάλα, τα ακούσαμε και μας χάιδεψαν τα αυτιά. Δυστυχώς δεν αρκούν πλέον. Έχοντας χάσει περίπου 30 χρόνια με μισόλογα και καθυστερήσεις, με απόλυτη άρνηση είτε να δεχτούμε το πρόβλημα είτε να πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα, πλέον τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Δεν υπάρχει περιθώριο για άλλες καθυστερήσεις.
Το 2022 είναι η χρονιά μέσα στην οποία πρέπει να κάνουμε άλματα. Κάνοντας μάλιστα τα απαραίτητα άλματα, πρέπει να φροντίσουμε να πάρουμε μαζί ολόκληρη την κοινωνία. Δεν έχουμε περιθώρια για άλλη πόλωση, για άλλους διαχωρισμούς και διχασμούς. Σε αυτή τη δύσκολη μάχη πρέπει να είμαστε μαζί. Είπαμε, το 2022 θα είναι μια δύσκολη χρονιά αλλά δυστυχώς δεν σηκώνει πια αναβολή.
Κάθε προσπάθεια για μια (πράσινη και δίκαιη) μετάβαση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα και τους ρυθμούς είτε ενεργειακών ομίλων είτε επενδυτικών συμφερόντων, είναι καταδικασμένη να αυξήσει την πόλωση και την κοινωνική αντίδραση, ενώ παράλληλα θα αναπαράγει (σε πιο πράσινο χρώμα ίσως) το σημερινό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης που μας έφερε ως εδώ. Αυτό είναι όμως που πρέπει να αλλάξει.
2022 καλώς μας ήρθες. Είναι βέβαιο ότι έχουμε μπροστά μας μια δύσκολη χρονιά. Είναι ακόμα πιο βέβαιο ότι δεν θα βαρεθούμε. Stay tuned.