Η συντριπτική πλειονότητα των αναπνευστικών ιών που εξαπλώνονται στον πληθυσμό μας υποχωρούν και αυξάνονται ανάλογα με τις εποχές.
Η γρίπη κορυφώνεται τους χειμερινούς μήνες, όπως και οι λοιμώξεις που προκαλούνται από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), τους αδενοϊούς και άλλους κορονoϊούς. Νωρίτερα φέτος, η Ροσέλ Βαλένσκι, διευθύντρια των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, είπε ότι αναμένει ότι η Covid - 19 θα γίνει επίσης εποχική ασθένεια — αλλά το αν θα συμβεί ή όχι μένει να φανεί.
Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι η Covid 19 δεν οδηγεί πουθενά και ότι θα ζούμε με τον SARS-CoV-2 για δεκαετίες, αν όχι για πάντα. Αν και τείνουμε να βλέπουμε τα μεγαλύτερα κύματα τον χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης, η Covid δεν έχει γίνει ακόμα εποχιακή ασθένεια. Δεν υποχωρεί την άνοιξη - καλοκαίρι λόγω εποχής - σιγοκαίει όλο το χρόνο.
«Η Covid ”πυρπολεί” σταθερά τον πληθυσμό καθώς μιλάμε. Αλλά είναι επίσης σε θέση να ”βολτάρει” υποχωρούσα κι αυξανόμενη σύμφωνα με την τυπική εποχή του κρυολογήματος και της γρίπης, επομένως είναι διπλό χτύπημα», λέει στη HuffPost ο Μαρκ Κάμερον, ερευνητής μολυσματικών ασθενειών στο Case Western Reserve.
Θα γίνει ποτέ η Covid εποχιακή ασθένεια;
Ο Αντριου Νόιμερ, επιδημιολόγος και δημογράφος που μελετά μολυσματικές ασθένειες στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Irvine, αναμένει ότι η Covid θα κυριαρχήσει τον χειμώνα, όπως η γρίπη, μακροπρόθεσμα. Ο SARS-CoV-2 είναι ήδη κάπως εποχιακός και προβλέψιμος στη φύση του.
«Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι περισσότερες φορές που κορυφώθηκε ο ιός σημειώθηκαν το χειμώνα, επομένως είναι κάπως εποχιακός από αυτή την άποψη», είπε ο Νόιμερ.
Όμως, ακόμη και μεταξύ αυτών των διαστημάτων που κορυφώθηκε, ο ιός εξαπλώνεται σε αρκετά σημαντικά επίπεδα. Δεν έχει «εγκατασταθεί» πλήρως σε μια εποχικότητα. Πολλοί επιδημιολόγοι πίστευαν ότι η Covid θα είχε ήδη περιπέσει σε πολύ περισσότερο εποχιακό μοτίβο μέχρι τώρα - αλλά αυτό δεν έχει συμβεί.
«Μια εποχιακή μολυσματική ασθένεια είναι κάτι που εμφανίζεται αναμενόμενα στην αρχή της εποχής του κρυολογήματος και της γρίπης και επιμένει σε όλη αυτή τη χρονική περίοδο», λέει ο Κάμερον.
Ας λάβουμε υπόψη ότι αυτή είναι μόνο η τρίτη 12μηνη περίοδος που συμβιώνουμε με την Covid. Η ασθένεια είναι ακόμα σχετικά νέα. Παρόλο που πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού των ΗΠΑ πιθανότατα έχει ήδη Covid-19, πολλοί δεν έχουν κολλήσει και παραμένουν ευάλωτοι. Ολοι ανυπομονούμε να γίνει προβλέψιμος, αλλά ο ιός είναι ακόμα στην αρχή, λέει ο Νόιμερ. Υποψιάζεται ότι μια μέρα - ίσως σε 10, 15 χρόνια από τώρα - θα δούμε ένα πολύ εποχιακό φαινόμενο.
Υπάρχει περίπτωση η Covid να μην συγχρονιστεί ποτέ με την εποχή της γρίπης και του κρυολογήματος και να γίνει μια κυρίαρχη ασθένεια του χειμώνα; Φυσικά, λέει ο Νόιμερ. «Δεν μπορώ να αποκλείσω απολύτως ότι δεν θα το κάνει ποτέ – ότι θα είναι η μόνη εξαίρεση στον κανόνα».
Το γεγονός ότι, πρώτον, ένας άνθρωπος μπορεί να κολλήσει Covid πολλές φορές φορές, και δεύτερον, ότι ακόμη και τα εμβολιασμένα άτομα μπορούν να κολλήσουν και να μεταδώσουν την Covid, κάνει την επιδημιολογία αυτής της λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος χαοτική.
Η ανοσία σε επίπεδο πληθυσμού επηρεάζει όταν εμφανίζονται κύματα. Αφού τα άτομα αναρρώσουν από την Covid, συνήθως προστατεύονται από τη μόλυνση για μερικούς μήνες. Όσο περνάει ο καιρός, αυτοί οι άνθρωποι που έχουν αναρρώσει πρόσφατα μπορεί να γίνουν ξανά ευαίσθητοι. Και, σε μεγαλύτερη κλίμακα, ένας πληθυσμός μπορεί να γίνει ξανά ευαίσθητος σε ένα κύμα.
Αυτό δεν είναι κάτι ακριβές σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα - οι άνθρωποι μολύνονται και αναρρώνουν σε διαφορετικούς χρόνους. Η ανοσία τους μειώνεται με διαφορετικές ταχύτητες. «Υπάρχουν πολλοί τροχοί που γυρίζουν και είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί», λέει ο Νόιμερ.
Να τι κάνει τους ιούς του αναπνευστικού να γίνουν εποχικοί
Δεν είναι απολύτως σαφές γιατί οι ιοί του αναπνευστικού τείνουν να γίνονται πιο δραστήριοι το χειμώνα — αλλά αυτό γίνεται. Η δραστηριότητα της γρίπης αυξάνεται το χειμώνα όπως και οι κορονοϊοί του κοινού κρυολογήματος. Ακόμη και η ιλαρά κυριαρχούσε τον χειμώνα όταν κυκλοφορούσε σε υψηλότερα επίπεδα στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Νόιμερ.
«Το βλέπουμε αυτό με αναπνευστικούς ιούς τον έναν μετά τον άλλο», λέει ο Νόιμερ.
Υπάρχουν μερικές υποθέσεις για το γιατί συμβαίνει αυτό. Η πρώτη θεωρία είναι οι ατμοσφαιρικές συνθήκες - οι ιοί, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης, τείνουν να εξαπλώνονται πιο εύκολα όταν υπάρχει λιγότερη υγρασία. Οι ιοί λειτουργούν καλύτερα σε πιο ξηρές συνθήκες.
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει είναι η συμπεριφορά μας. Τους χειμερινούς μήνες, όταν κάνει κρύο έξω, μαζευόμαστε σε εσωτερικούς χώρους και δημιουργούμε πολλές ευκαιρίες για τους ιούς να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο....
Η «συμπεριφορά» του ιού παίζει επίσης ρόλο. Η γρίπη, για παράδειγμα, τείνει να εκτοξεύεται στον πληθυσμό και στη συνέχεια να εξαφανιστεί «μεταλλασόμενη ως την εξαφάνισή της», λέει ο Κάμερον. Η Covid, από την άλλη πλευρά, εξελίσσεται για να γίνει πιο «ταιριαστός» (διαρκώς) και πιο μεταδοτικός - δεν λειτουργεί σαν ένας τυπικός αναπνευστικός ιός που μολύνει τους ανθρώπους και φεύγει για να επανέλθει στον πληθυσμό με διαφορετική μορφή μήνες αργότερα.
Αν κοιτάξουμε άλλους κυκλοφορούντες κορονοϊούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, μπορούμε εύλογα να περιμένουμε ότι η Covid θα γίνει τελικά ενδημικός και πιο εποχιακός ιός στη φύση, σύμφωνα με τον Κάμερον. Αλλά δεν γνωρίζουμε πότε αυτοί οι κορονοϊοί εγκαταστάθηκαν στην εποχικότητά τους. Το πόσο θα διαρκέσει αυτό με την Covid είναι ένα μυστήριο. Πρόκειται για μια ευρύτατη περιοχή που δεν έχει ακόμη μελετηθεί.
«Πώς μπορούμε να καταλάβουμε πόσο καιρό θα χρειαστεί η Covid για να γίνει ένας ακόμη κορονοϊός ποικιλίας που κυκλοφορεί και προκαλεί σποραδική ασθένεια;» είπε ο Κάμερον. «Σίγουρα τώρα δεν είναι η ώρα».