Η Κίνα διοργάνωσε ασκήσεις με πραγματικά πυρά σε έξι ζώνες που όρισε η ίδια γύρω από την Ταϊβάν, αντιδρώντας στην επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, στο νησί, το οποίο το Πεκίνο διεκδικεί ως δική του επικράτεια.
Η Κίνα απηύθυνε προειδοποίηση σε αεροσκάφη και πλοία να αποφεύγουν τις περιοχές κατά τη διάρκεια των ασκήσεων, που θα διαρκέσουν μέχρι την Κυριακή. Οι ασκήσεις αυτές φαίνονταν να αποτελούν «πρόβα» για έναν πιθανό αποκλεισμό και μια εισβολή στο νησί- κάτι που θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλούσε την αντίδραση των ΗΠΑ, καθώς και συμμάχων τους, μεταξύ των οποίων η Ιαπωνία και η Αυστραλία.
Οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις των δύο εκατομμυρίων στρατιωτών είναι οι μεγαλύτερες στον κόσμο και το πολεμικό ναυτικό της έχει μεγαλύτερο αριθμό σκαφών από τις ΗΠΑ. Οι ένοπλες δυνάμεις της Ταϊβάν δεν συγκρίνονται ποσοτικά, μα το αυτοδιοικούμενο, δημοκρατικό νησί έχει δεσμευτεί να αντισταθεί στην πίεση για την επιβολή της εξουσίας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
«Θα χρειαστεί δύσκολη διπλωματία για να αποκατασταθεί ξανά η σταθερότητα» είπε ο Χάρις Τέμπλμαν, πολιτικός επιστήμονας του Stanford. «Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί εν τέλει αυτή η αντιπαράθεση, μα νομίζω ότι έχουμε μπροστά μας μερικές ταραγμένες εβδομάδες».
Τι κάνει η Κίνα στις θάλασσες και τους ουρανούς γύρω από την Ταϊβάν;
Η Κίνα έχει αρχίσει ασκήσεις με πολεμικά αεροπλάνα, πολεμικά πλοία και πυραύλους σε έξι ζώνες γύρω από την Ταϊβάν. Αυτές βρίσκονται σε απόσταση μέχρι και 20 χλμ από τις ακτές του νησιού. Το Πεκίνο έχει δώσει λίγες λεπτομέρειες, μα έχει περιγράψει τις ασκήσεις ως τιμωρία για το ότι οι ΗΠΑ επέτρεψαν να προχωρήσει η επίσκεψη της Πελόζι, αν και ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν είχε τη δικαιοδοσία να εμποδίσει το ταξίδι της στο νησί.
Οι ασκήσεις με πραγματικά πυρά αποτελούν δοκιμή της δυνατότητας των ενόπλων δυνάμεων μιας χώρας να πραγματοποιούν αποστολές υπό συνθήκες που παραπέμπουν σε πραγματικό πόλεμο. Σε αυτή την περίπτωση είναι σχεδιασμένες για να δείξουν το επίπεδο της στρατιωτικής ισχύος που θα μπορούσε να εξαπολύσει η Κίνα κατά της Ταϊβάν εάν το Πεκίνο αποφασίσει να υλοποιήσει τη δέσμευσή του να πάρει τον έλεγχο του νησιού και να τιμωρήσει αυτούς που τάσσονται υπέρ της επίσημης κήρυξης ανεξαρτησίας του.
Οι ασκήσεις θεωρείται πως είναι οι μεγαλύτερες και οι πιο απειλητικές απέναντι στην Ταϊβάν από τότε που το Πεκίνο εκτόξευσε πυραύλους σε ύδατα βόρεια και νότια του νησιού το 1995 και το 1996 ως απάντηση στην επίσκεψη στις ΗΠΑ του τότε προέδρου Λι Τενγκ-χούι. Η Κίνα τακτικά στέλνει αεροπλάνα στη Ζώνη Αναγνώρισης Αεράμυνας της Ταϊβάν και κατά καιρούς έχει περάσει τη διαχωριστική γραμμή στο Στενό της Ταϊβάν, μα έχει αποφύγει ευθείες επιθέσεις ή εισβολές που θα μπορούσαν να προκαλέσουν στρατιωτική σύγκρουση στην περιοχή.
Γιατί η Κίνα δρα έτσι και τι ελπίζει να επιτύχει;
Η Κίνα έχει επαναλάβει πολλές φορές – εντονότερα τελευταία- ότι η Ταϊβάν πρέπει να περάσει υπό τον έλεγχό της, μέσω της χρήσης ισχύος εάν αυτό είναι απαραίτητο, και παρά τη θέληση της Ουάσινγκτον και άλλων υποστηρικτών της δημοκρατίας του νησιού. Η επίσκεψη της Πελόζι έλαβε χώρα σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη χρονικά στιγμή, ενώ ο Κινέζος πρόεδρος και επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων, Σι Τζινπίνγκ, ετοιμάζεται να διεκδικήσει τρίτη πενταετή θητεία ως ηγέτης του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο Σι δεν έχει κατονομάσει διάδοχο και έχει συγκεντρώσει τεράστιες εξουσίες, παρά τις επικρίσεις για τους χειρισμούς του στην οικονομία, εν μέρει λόγω της σκληρής στάσης του ως προς την Covid-19 και την επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση.
Ο Σι έχει πει ότι η μοίρα της Ταϊβάν δεν μπορεί να παραμένει «στον αέρα» επ’αόριστον και Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι έχουν πει ότι η Κίνα ίσως επιδιώξει στρατιωτική λύση μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια. Το Σύνταγμα της Κίνας περιλαμβάνει την Ταϊβάν στην εθνική επικράτεια και ο νόμος του 2005 κατά της απόσχισης απειλεί με εισβολή εάν «εξαντληθούν πλήρως οι πιθανότητες για ειρηνική επανένωση», κάτι που θεωρείται πως θα ισχύει στην περίπτωση μιας επίσημης κήρυξης ανεξαρτησίας ή ξένης επέμβασης.
Η Κίνα επιμένει πως η Ταϊβάν πρέπει να αποδεχτεί πως είναι μέρος της Κίνας, η μόνη νόμιμη κυβέρνηση της οποίας βρίσκεται στο Πεκίνο. Απέναντι στις στρατιωτικές απειλές της Κίνας και την εκστρατεία για διπλωματική απομόνωση της Ταϊβάν, οι κάτοικοι του νησιού υποστηρίζουν κατά συντριπτική πλειοψηφία το status quo της de facto ανεξαρτησίας του νησιού. Αυτή η πεποίθηση ενισχύεται από την καταστολή από πλευράς του Πεκίνου σε βάρος των πολιτικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας λόγου στο Χονγκ Κονγκ, το οποίο επί μακρόν η Κίνα παρουσίαζε ως μοντέλο για τη μελλοντική διακυβέρνηση της Ταϊβάν.
Ποια ήταν η αντίδραση από την Ταϊβάν και τις ΗΠΑ;
Η Ταϊβάν έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις της σε συναγερμό και πραγματοποίησε ασκήσεις πολιτικής άμυνας. Ενώ η αεροπορία, το ναυτικό και ο στρατός των 165.000 στρατιωτών της είναι κλάσμα μόνο αυτών της Κίνας, διαθέτουν προηγμένα όπλα και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης που προορίζονται να καταστήσουν μια κινεζική εισβολή όσο πιο δύσκολη γίνεται. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία η Κίνα έχει στηρίξει, αποτέλεσε «κώδωνα κινδύνου» για την Ταϊπέι, που επιδιώκει να εκσυγχρονίσει την εκπαίδευση και τις τακτικές της.
Πολλές αμερικανικές ναυτικές και άλλες στρατιωτικές δυνάμεις βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε περιοχές κοντά στην Ταϊβάν, μεταξύ των οποίων το αεροπλανοφόρο USS Ronald Reagan και η ομάδα μάχης του. Η Ουάσινγκτον έχει απορρίψει τους ισχυρισμούς της Κίνας πως το Στενό της Ταϊβάν είναι κινεζική επικράτεια και διατηρεί το δικαίωμα να πραγματοποιεί διελεύσεις με τα πλοία της από κινεζικά φυλάκια στη Θάλασσα Νότιας Κίνας, παρά τις κινεζικές διαμαρτυρίες.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι και πόσο θα διαρκέσουν οι εντάσεις;
Παραμένει ασαφές κατά πόσον η Κίνα θα επιδιώξει να διατηρήσει τις εντάσεις σε υψηλό επίπεδο ακόμα και μετά το τέλος του παρόντος κύκλου ασκήσεων. Εκπρόσωποι των υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας, του Γραφείου Θεμάτων Ταϊβάν και άλλων υπουργείων έχουν δεσμευτεί πως η κυβέρνηση της προέδρου Τσάι Ινγκ-γουέν και η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα πληρώσουν τίμημα για την επίσκεψη της Πελόζι, μα δεν έχουν δώσει λεπτομέρειες για το πώς και πότε θα γίνει αυτό.
Μετά την επίσκεψη, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, είπε στο US National Public Radio πως «η πιθανότητα περιστατικού κάποιου είδους είναι πραγματική» δεδομένης της κλίμακας των κινεζικών ασκήσεων. «Και πιστεύουμε ότι αυτό που κάνει εδώ η Κίνα δεν είναι υπεύθυνο. Πιστεύουμε πως κλιμακώνει τις εντάσεις χωρίς να χρειάζεται» είπε ο Σάλιβαν.
Το modus vivendi μεταξύ της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου «αμφισβητείται σοβαρά» και από τις δύο πλευρές είπε ο Τέμπλμαν. Η Ουάσινγκτον έχει ασκήσει πίεση στο Πεκίνο με επισκέψεις υψηλού επιπέδου, χαλάρωση των περιορισμών ως προς τις επίσημες επαφές και τις πωλήσεις όπλων.
«Η Ουάσινγκτον συνολικά πλέον ανησυχεί πολύ λιγότερο για το αν θα προσβληθεί η Κίνα και δείχνει πολύ λιγότερο σεβασμό προς τις απαιτήσεις της Κίνας ως προς την Ταϊβάν» είπε ο Τέμπλμαν.