Μια φονική πανδημία πριν από 100 χρόνια
Η τελευταία ιστορική φονική πανδημία ήταν εκείνη της ’’Ισπανικής γρίπης’’ που εμφανίστηκε το 1918 στη λήξη του Α΄παγκόσμιου πολέμου. Κατά τις εκτιμήσεις της εποχής, μέτρησε από 17 ως και 50 εκατομμύρια νεκρούς, σε ένα παγκόσμιο πληθυσμό των 1,8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων!
Σκεφτόμαστε πόσο τεράστιος θα ήταν αυτός ο αριθμός των νεκρών άν τον αναγάγουμε στον σημερινό παγκόσμιο πληθυσμό που είναι τετραπλάσιος του 1918 καθότι σήμερα αριθμεί 7,96 δισεκατομμύρια ανθρώπους!
Η τωρινή φονική επιδρομή
Η Πανδημία μόλις συμπλήρωσε τα δύο χρόνια της ταλαιπωρίας και της απειλής θανάτου της Διεθνούς κοινότητας. Ήδη η ανθρωπότητα έχει υπερβεί τα 5,7 εκατομμύρια αποθανόντων συνανθρώπων μας σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές των χωρών κυρίως του δυτικού κόσμου αλλά και της Ρωσίας και της Κίνας. Όμως κατά τις εκτιμήσεις διεθνών ανθρωπιστικών οργανισμών ο αριθμός των θυμάτων ανέρχεται σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς, που φτάνουν ίσως και στο διπλάσιο!
Αδυναμία καταγραφής των θανάτων
Εκτιμάται ότι χώρες με πολύ μεγάλους πληθυσμούς της νοτιοανατολικής Ασίας εξ αιτίας κυρίως της κατάστασης της υπανάπτυξης στην οποία βρίσκονται, όπως το Πακιστάν των 221 εκατ., η Ινδία του 1,4 δισεκατομμυρίου, το Μπαγκλαντές των 166 εκατ.. η Ινδονησία των 273 εκατ., οι Φιλιππίνες των 110 εκατ., της Αφρικής όπως η Νιγηρία των 206 εκατ., το Κονγκό των 93 εκατ. η Αιθιοπία των 115 εκατ., αλλά και της Λατινικής Αμερικής όπως η Βραζιλία των 213 εκατ., αδυνατούν να καταγράψουν τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων τους. Εκτιμάται πως τουλάχιστον το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται σε αυτή τη κατηγορία, δηλαδή της αδυναμίας της ακριβούς και της ειλικρινούς καταγραφής των θυμάτων τους.
Ο αγώνας δρόμου για το εμβόλιο
Ήδη από την ταυτοποίηση της νόσο, οι φαρμακευτικές εταιρείες επιδόθηκαν σε ένα αγώνα δρόμου για την ανακάλυψη του κατάλληλου εμβολίου το οποίο θα μπορούσε να αναχαιτίσει την τρομερή επέλαση της φονικής πανδημίας. Περίπου 10-11 μήνες από την εμφάνιση της νόσου οι φαρμακευτικές εταιρείες, εμφάνισαν τα πρώτα τους εμβόλια.
Η παγκόσμια κοινότητα περίμενε με μεγάλη αγωνία το πως θα κατάφερνε να εμβολιαστεί. Τους πρώτους μήνες, οι χώρες επιδόθηκαν σε διαπραγματεύσεις για το πώς θα εξασφάλιζαν τον απαιτούμενο αριθμό εμβολίων για τους πολίτες τους.
Οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης προηγούνταν σε δυνατότητες προμήθειας των εμβολίων, έναντι των φτωχών χωρών της Αφρικής, της Ασίας, αλλά και της Λατινικής Αμερικής που αδυνατούσαν να χρηματοδοτήσουν τις όντως πολύ μεγάλες δαπάνες της προμήθειας των εκατομμυρίων δόσεων των εμβολίων. Οι εμβολιασμοί ξεκίνησαν με γοργούς ρυθμούς στις ανεπτυγμένες χώρες , και με χαμηλότερους στις αναπτυσσόμενες και υπανάπτυκτες.
Η αναπάντεχη εξέλιξη
Όμως αρκετά γρήγορα συνέβη κάτι το αναπάντεχο! Εμφανίστηκε ένα κλίμα αμφισβήτησης του εμβολιασμού. Το κλίμα αυτό καταγράφηκε αρχικά στις χώρες της Βαλκανικής, αλλά και της κεντρικής Ευρώπης και γρήγορα επεκτάθηκε παντού όπου υπήρχε η δυνατότητα άμεσου εμβολιασμού.
Υπήρξαν και υπάρχουν χώρες όπου το κίνημα του αντεμβολιασμού έχει μικρή ως και πολύ μικρή ανταπόκριση. Τέτοιες χώρες είναι: οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Βρετανία, η Πορτογαλία, η Αυστρία, η Ελβετία, η Μάλτα, η Ισπανία, η Ισλανδία, οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ιαπωνία και άλλες.
Σε αυτές, το ποσοστό των εμβολιασθέντων ανέρχεται σε ποσοστό άνω του 75%. Αντίθετα υπάρχουν χώρες όπου το αντεμβολιαστικό κίνημα είναι πολύ ισχυρό. Για παράδειγμα το ποσοστό των πλήρως εμβολιασθέντων στην Ουκρανία, ανέρχεται σε μόλις στο 20%. Όμοια, στην Βουλγαρία στο 27%, στην Λευκορωσία στο 22%, στη Βοσνία στο 27%. Στη χώρα μας το ποσοστό κρίνεται επίσης χαμηλότερο του μέσου ευρωπαϊκού ποσοστού.
Η έκπληξη
Όπως και στις άλλες Δυτικές χώρες έτσι και στη χώρα μας, η εξέλιξη αυτή των αρνητών του εμβολιασμού αποτέλεσε μια δυσάρεστη έκπληξη. Η αλήθεια είναι ότι τα συμβάντα αυτά πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να προβλεφθούν. Ωστόσο η ταυτόχρονη εμφάνισή του φαινομένου στις περισσότερες χώρες, αλλού σε μικρή και αλλού σε μεγαλύτερη κλίμακα, συνηγορεί στην άποψη ότι η στάση αυτή δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο στη γέννεση του οποίου σίγουρα θα συντρέχουν λόγοι κοινωνικής συμπεριφοράς με δυνατότητα κάποιας τουλάχιστον αιτιολόγησης.
Στη χώρα μας
Στην χώρα μας η υψηλή εξάπλωση του αντιεμβολιαστικού κλίματος κρίθηκε ως μη προβλέψιμη και μη αναμενόμενη. Όμως η έκπληξη, διαδέχτηκε την πραγματικότητα.
Αναζητώντας εξηγήσεις για την εξάπλωση του φαινομένου στην χώρα μας, με δυσκολία θα μπορούσαμε να δώσουμε κάποιες αιτιολογήσεις καθότι οι οπαδοί του αντεμβολιαστικού κινήματος πολλές φορές ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους τόσον από άποψη ιδεολογίας όσον και σαν στάση ζωής.
Με μια ευρεία έννοια θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι οπαδοί του αντεμβολιασμού ανήκουν σε κάποιες θεωρήσεις κοινωνικής αντίστασης, που όμως η κάθε μια τους έχει διαφορετικές αφετηρίες και κάποιες φορές μάλιστα, αυτές είναι εντελώς συγκρουόμενες μεταξύ τους.
Θεωρήσεις κοινωνικής αντίστασης
Σίγουρα η κάθε θεώρηση από αυτές, καταλήγει στην επιλογή της απέναντι στον εμβολιασμό, οδηγούμενη από τη στάση ζωής της καθώς και την άποψη της για την κοινωνική της ύπαρξη και πορεία. Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε τις στάσεις των συμπεριφορών αυτών απέναντι στον εμβολιασμό, μπορούμε να αναφερθούμε στις παρακάτω άτυπες κοινωνικές θεωρήσεις των σκεπτικιστών.
Α. Σαν πρώτη τέτοια θεώρηση αναφέρουμε εκείνη που τοποθετείται με επιφυλακτικότητα απέναντι στον εμβολιασμό, θεωρώντας ότι το θέμα της πανδημίας είναι εν μέρει τεχνητό, και ότι καθοδηγείται από ξένα κέντρα εξουσίας. Η θεώρηση αυτή διατείνεται πως όλα τα τεκτενόμενα γύρω από την πανδημία είναι στα πλαίσια της προσπάθειας που επιχειρείται για τον έλεγχο της ανθρώπινης καθημερινότητας.
Β. Μια άλλη θεώρηση είναι εκείνη όπου προχωρώντας ακόμη περισσότερο προσδίδει πολιτικά χαρακτηριστικά στην παρότρυνση για εμβολιασμό, αποδίδοντας σε αυτή τάσεις πολιτικής χειραγώγησης, συνδέοντάς την με τις επιλογές του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.
Γ. Μια τρίτη θεώρηση κοινωνικής αντίστασης είναι εκείνη που αποδίδει στην παρότρυνση για εμβολιασμό κίνητρα εναντίον της θρησκευτικότητας και της Ορθόδοξης πίστης.
Δ. Μια τελευταία θεώρηση είναι εκείνων των συμπολιτών μας που διαθέτουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε μέτρα υποχρεωτικής συμπεριφοράς, θεωρώντας τέτοιες επιλογές της κεντρικής διοίκησης ως ενέργειες αυταρχισμού και ως προσπάθεια στέρησης των ατομικών ελευθεριών των πολιτών.
Ο κίνδυνος για διχασμό του κοινωνικού χώρου
Ανασυνθέτοντας τις παραπάνω θεωρήσεις των άτυπων ομάδων συμπολιτών μας που τοποθετούνται με σκεπτικισμό απέναντι στον εμβολιασμό, μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιες γενικές διαπιστώσεις.
Κατά πρώτον, οι θεωρήσεις τους αυτές διαπερνούν τις πολιτικές ιδεολογίες.
Κατά δεύτερον, επίσης διαπερνούν και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθότι κινούνται ανεξάρτητα από τα επικρατούντα δόγματα.
Κατά τρίτον ακόμη, διαπερνούν και την κοινωνική και οικονομική διαστρωμάτωση.
Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν πρέπει να «πυροβολούνται»
Θα ήταν λοιπόν ιδιαίτερα οδυνηρό για τον κοινωνικό μας χώρο αν στον αντίποδα των θεωρήσεων αυτών αναπτύσσονταν συμπεριφορές αντιπαλότητας και έντονης αντιπαράθεσης. Αντίθετα θεωρούμε πως οι θεωρήσεις αυτές και οι στάσεις σκεπτικισμού θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με σύνεση, και στη βάση της εμφάνισης ενός κοινωνικού φαινομένου με πολλές εκφάνσεις και εκδοχές.
Θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες και από την πλευρά της πολιτείας αλλά και ατομικά από τον κάθε ένα από εμάς για ένα εξαντλητικό και απόλυτα καλόπιστο διάλογο με τους σκεπτικιστές συμπολίτες μας.
Θεωρούμε πως υπάρχουν πολλά περιθώρια εξήγησης και συμφιλίωσης των διαφορετικών μας απόψεων. Οι εμφανιζόμενες κοινωνικές συμπεριφορές πάντα πρέπει να γεφυρώνονται με άλλες ανάλογες κοινωνικές συμπεριφορές ώστε να αμβλύνονται οι διαφορές και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που να μην μπορούν να αναδειχτούν νικητές και ηττημένοι!