Ποιο είναι πράγματι το φαινόμενο της σπατάλης τροφίμων; Είναι το φαγητό που μαγειρεύουμε ή αγοράζουμε και δεν το καταναλώνουμε; Είναι αυτό που πετιέται από την βιομηχανία τροφίμων; Είναι ότι δεν έχουμε εκσυγχρονίσει τις γεωργικές μας μεθόδους, και έτσι χρειαζόμαστε περισσότερο νερό και σπόρους για την παραγωγή; Τι επιπτώσεις έχει η σπατάλη τροφίμων ακόμη και στον ίδιο τον πλανήτη και τελικά τι μπορεί να γίνει;
Για όλα αυτά μιλήσαμε με τη Ντανιέλα Αρίας Ριβέρα, την συνιδρύτρια της εταιρείας εντόμων Κόστα Ρίκα, που δημιουργεί προϊόντα με βάση τα έντομα ως εναλλακτική λύση για τη σπατάλη των τροφίμων.
Όπως μας εξηγεί, βάσει του ορισμού του Οργανισµού Τροφίµων και Γεωργίας των Ηνωµένων Εθνών (FAO), η απώλεια τροφίμων ορίζεται ως η μείωση της ποσότητας αλλά και της ποιότητας των τροφίμων.
«Τα απόβλητα τροφίμων αναφέρονται στην απόρριψη ή την εναλλακτική (μη διατροφική) χρήση τροφίμων που είναι ασφαλή και θρεπτικά για κατανάλωση από τον άνθρωπο», εξηγεί. Και τα τρόφιμα σπαταλιούνται με πολλούς τρόπους:
- Τα νωπά προϊόντα που παρεκκλίνουν από αυτό που θεωρείται βέλτιστο όσον αφορά το σχήμα, το μέγεθος και το χρώμα, συχνά απομακρύνονται από την αλυσίδα εφοδιασμού κατά τη διάρκεια των εργασιών διαλογής.
- Τα τρόφιμα που βρίσκονται κοντά, ή έχουν ξεπεράσει τη ημερομηνία λήξης, συχνά πετιούνται από τους πωλητές λιανικής και τους καταναλωτές.
- Μεγάλες ποσότητες υγιεινών βρώσιμων τροφίμων συχνά δεν χρησιμοποιούνται και απορρίπτονται από οικιακές κουζίνες και εστιατόρια.
Στα σκουπίδια 1,3 δισ. τόνοι τροφίμων κάθε χρόνο
«Σύμφωνα με τον FAO, κάθε χρόνο εκτιμάται ότι το ένα τρίτο όλων των τροφίμων που παράγονται για ανθρώπινη κατανάλωση χάνονται ή σπαταλούνται παγκοσμίως. Δηλαδή περίπου 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι. Τα φρούτα και τα λαχανικά, καθώς και οι ρίζες και οι κόνδυλοι έχουν τα υψηλότερα ποσοστά σπατάλης κάθε τροφής, λέει στη HuffPost Greece η κ. Ριβέρα.
Οι ένοχοι; Κυρίως οι βιομηχανικές και οι αναπτυσσόμενες χώρες, που σπαταλούν περίπου τις ίδιες ποσότητες τροφίμων - αντίστοιχα 670 και 630 εκατομμύρια τόνους.
Η σπατάλη σε κάθε στάδιο παραγωγής
Στις αναπτυσσόμενες χώρες τα απόβλητα και οι απώλειες τροφίμων εμφανίζονται κυρίως στα αρχικά στάδια της αλυσίδας αξίας των τροφίμων, όπως μας εξηγεί.
«Μπορούν να εντοπιστούν σε οικονομικούς, διοικητικούς και τεχνικούς περιορισμούς, στις τεχνικές συγκομιδής καθώς και στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και ψύξης. Η ενίσχυση της αλυσίδας εφοδιασμού μέσω της άμεσης στήριξης των γεωργών και των επενδύσεων σε υποδομές, μεταφορές, καθώς και σε επέκταση της βιομηχανίας τροφίμων και συσκευασιών θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση της απώλειας και της απώλειας τροφίμων.
Σε χώρες μεσαίου και υψηλού εισοδήματος τα τρόφιμα σπαταλιούνται και χάνονται κυρίως σε μεταγενέστερα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού.
Διαφορετικά από την κατάσταση στις αναπτυσσόμενες χώρες, η συμπεριφορά των καταναλωτών διαδραματίζει τεράστιο ρόλο στις εκβιομηχανισμένες χώρες. Η μελέτη αναγνώρισε την έλλειψη συντονισμού μεταξύ των παραγόντων της αλυσίδας εφοδιασμού ως παράγοντα που συνέβαλε. Οι συμφωνίες αγρότη-αγοραστή μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση του επιπέδου συντονισμού. Επιπλέον, η ευαισθητοποίηση των βιομηχανιών, των εμπόρων λιανικής πώλησης και των καταναλωτών καθώς και η εύρεση ευεργετικής χρήσης για τα τρόφιμα που πετιούνται επί του παρόντος είναι χρήσιμα μέτρα για τη μείωση του όγκου των απωλειών και των αποβλήτων».
Για την κ. Ριβέρα, το πρόβλημα δεν είναι αναγκαστικά ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής τροφίμων, αλλά περισσότερο η αλλαγή της νοοτροπίας των καταναλωτών και της βιομηχανίας τροφίμων.
Οι επιπτώσεις
Η απώλεια τροφίμων και τα απόβλητα συνιστούν επίσης σημαντική κατασπατάληση πόρων, όχι μόνο για τα ίδια τα τρόφιμα που χάνονται, αλλά και για τα ύδατα, τη γη, την ενέργεια, την εργασία και τα κεφάλαια, ενώ παράγονται και άσκοπες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, συμβάλλοντας στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην κλιματική αλλαγή.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στην Costa Rica Insect Company βρήκαμε ένα χρήσιμο και υψηλής ποιότητας απόβλητο προϊόν διατροφής από τα τοπικά ζυθοποιεία για να τροφοδοτήσουμε τους γρύλους μας και να προωθήσουμε τις πρακτικές της κυκλικής οικονομίας, διασφαλίζοντας παράλληλα υψηλή θρεπτική αξία στη σκόνη των γρύλλων. Επίσης, τα έντομα είναι πολύ αποτελεσματικά και βιώσιμα, δεδομένου ότι χρησιμοποιούν πολύ λιγότερο νερό, γη, ζωοτροφές και χειρωνακτική εργασία για να εκτρέφουν, ενώ εκπέμπουν σημαντικά λιγότερα αέρια θερμοκηπίου», προσθέτει.
-Έχουν ληφθεί κάποια μέτρα για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα απόβλητα τροφίμων;
-Πέρα από τις χώρες, ο FAO έχει αναπτύξει παγκόσμιες συμμαχίες, για παράδειγμα την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Απώλεια Τροφίμων και τη Μείωση των Αποβλήτων. Η πρωτοβουλία αυτή συνεργάζεται με τον δημόσιο τομέα, τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών για συγκεκριμένες λύσεις μέσω:
- της Προώθησης και της ευαισθητοποίησης,
- Συνεργασία και συντονισμός παγκόσμιων πρωτοβουλιών για την απώλεια τροφίμων και τη μείωση των αποβλήτων.
- Έρευνα σε αποδεικτικά στοιχεία για την ανάπτυξη πολιτικής, στρατηγικής, νομοθεσίας και προτύπων. iv) Υποστήριξη επενδυτικών προγραμμάτων και έργων.
Το Global Agripreneurs Summit στη ΔΕΘ
Η Ντανιέλα Αρίας Ριβέρα πρόκειται να συμμετάσχει Μεγαλύτερο Συνέδριο Αγροδιατροφικής Επιχειρηματικότητας, το Global Agripreneurs Summit το οποίο θα πραγματοποιηθεί στη Δ.Ε.Θ. από 7-11 Σεπτέμβρη με κεντρικό τίτλο: «Ο ρόλος του Αγρότη στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης».
Περισσότερα για τη θεματική «σπατάλη τροφής» θα ακούσετε την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου στο πάνελ που ξεκινάει στις 16:25 στο περίπτερο 6 της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.