Θα ήταν υπερβολικό να λέγαμε ότι «αξίζει το βάρος της σε χρυσάφι», ωστόσο αντανακλά πλήρως την πραγματικότητα ότι η βανίλια έχει φτάσει να είναι πιο ακριβή από το ασήμι, κοστίζοντας κάτι παραπάνω από 500 ευρώ το κιλό. Αναπόφευκτα, αυτά είναι κακά νέα όχι μόνο για τα παγωτά, και τα γλυκά, αλλά ακόμα και για τα αρώματα.
Η ανησυχητική αύξηση της τιμής σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, όπως, την περίπλοκη επικονίαση, τις ακραίες καιρικές συνθήκες, τις κλοπές και την αύξηση της τάσης για «φυσικές» τροφέ. Όλες αυτές οι μεταβλητές συνδυάζονται συνήθως αρμονικά προκειμένου να δημιουργηθεί το εκλεκτότερο από τα μπαχαρικά.
Μία αιτία για την ακριβή τιμή της, είναι η δύσκολη και χρονοβόρα ανάπτυξή της. Τα αμπέλια βανίλιας χρειάζονται δύο έως τέσσερα χρόνια για να ωριμάσουν πλήρως και τα λουλούδια της ανθίζουν μόνο για μία ημέρα τον χρόνο. Προκειμένου τα φυτά να παράγουν τον καρπό της βανίλιας, πρέπει να γονιμοποιούνται εκείνη την ημέρα.
Στα περισσότερα μέρη όπου καλλιεργείται βανίλια δεν υπάρχουν έντομα ή πουλιά που να επικονιάζουν τα λουλούδια. Η φυσική επικονίαση μπορεί να γίνει μόνο από μια μικρή μέλισσα που ζει στο Μεξικό!
Πολλά από τα 90 περίπου είδη βανίλιας συναντώνται στο Μεξικό, αλλά η αποψίλωση των δασών έχει μειώσει σημαντικά το φυσικό της περιβάλλον.
Στη Μαδαγασκάρη, όπου παράγεται πάνω από το 80% της παγκόσμιας παραγωγής βανίλιας, τα άνθη πρέπει να επικονιάζονται με το χέρι. Η όλη διαδικασία είναι χρονοβόρα και απαιτεί σκληρή εργασία.
Ωστόσο, η υψηλή τιμή -που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ- έχει να κάνει και με τις αλλαγές στην αγορά της βανίλιας.
Στη δεκαετία του 1980, η σαφώς φτηνότερη, τεχνητή βανίλια κυριάρχησε στην αγορά και οι αγρότες της βανίλιας αναγκάστηκαν να μειώσουν την παραγωγή επειδή είχαν ελάχιστο κέρδος. Αλλά γύρω στο 2011, η ζήτηση της πραγματικής βανίλιας αυξήθηκε και πάλι. Μεγάλες εταιρείες ακολούθησαν την τάση για φυσικά συστατικά, εξαφανίζοντας τα τεχνητά αρώματα από τα προϊόντα τους.
Οι αγρότες βανίλιας μπορούσαν να επιστρέψουν δυναμικά στο παιχνίδι, αλλά δεν ήταν όλοι πρόθυμοι να το κάνουν, όπως σημειώνει το business insider.
Λόγω της ακριβής τιμής της βανίλιας, οι καρποί της αποτελούν μόνιμο στόχο για τους κλέφτες, οι οποίοι τους αναμιγνύουν με νόμιμα αγορασμένους καρπούς, γεγονός που δυσκολεύει τους αγοραστές να καταλάβουν τι αγοράζουν.
Υπό τον φόβο της κλοπής δε, οι αγρότες προτιμούν να μαζεύουν τα φασόλια βανίλιας προτού να είναι ώριμα και δυστυχώς, άγευστα φασόλια σημαίνει χαμηλότερη ποιότητα βανίλιας.
Οι αγρότες διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο να καταστραφούν οι καλλιέργειες τους λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων. Οι κυκλώνες είναι κοινές στη Μαδαγασκάρη και η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει τη συχνότητα και την ένταση αυτών των καταιγίδων. Εάν υποθέσουμε ότι ένας κυκλώνας θα εξαλείψει τις καλλιέργειες βανίλιας τον επόμενο χρόνο, θα χρειαστούν τουλάχιστον τέσσερα χρόνια μέχρι να παραχθούν νέοι καρποί βανίλιας.
Είναι ενδεικτικό ότι μετά τον κυκλώνα που χτύπησε τη Μαδαγασκάρη το 2017,οι πολύτιμοι καρποί του φυτού βρίσκονταν υπό ένοπλη προστασία στο νησί, αφότου οι τιμές τους είχαν εκτοξευτεί από τα 19 ευρώ το κιλό που είχαν το 2010, στην αστρονομική τιμή των 471 ευρώ το κιλό πέρσι.
Εκείνη τη χρονιά, η ίδια βανίλια από την Ινδία πωλούνταν προς 396 ευρώ το κιλό, ενώ αυτή από την Παπούα Νέα Γουϊνέα προς 198 ευρώ το κιλό.
Ο Εμανουέλ Φαμπέρ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Danone, μιας εκ των πολυεθνικών που αγοράζουν βανίλια από τη Μαδαγασκάρη, αναγκάστηκε κάποια στιγμή να επισκεφτεί το τροπικό νησί ώστε να καταλάβει γιατί αυξήθηκε τόσο πολύ η τιμή της αλλά και για να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό και να βελτιώσει τη ζωή των αγροτών.
Πολυεθνικές όπως η Danone πρέπει να καταβάλουν αξιόπιστες προσπάθειες για να ανακαλύψουν τι συμβαίνει στις αλυσίδες εφοδιασμού τους και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα όταν τα εντοπίζουν. «Τα τρόφιμα και το νερό δεν είναι μόνο καταναλωτικά αγαθά», λέει ο Φαμπέρ στους Financial Times. ”Αυτή είναι μια τεράστια ιδεολογική απλούστευση που είχαμε υιοθετήσει εδώ και 50 χρόνια».
Από την άλλη, η 46χρονη αγρότισσα Λίντια Σόα, απαιτεί πιο δραστικά μέτρα, μιλώντας στο Time .Αυτή τη στιγμή οι κλέφτες βανίλιας είναι αντιμέτωποι με 3-4 χρόνια φυλάκισης. Για την Λίντια αυτό δεν αρκεί. Προτείνει ισόβια κάθειρξη. «Επενδύουμε όλη μας τη ζωή στην καλλιέργεια της βανίλιας. H κλοπή της είναι το ίδιο με το να σκοτώνεις κάποιον».
Με πληροφορίες από Business Insider, Time, Financial Times