Βλέπεις τον Κώστα που είναι καλό παιδί και σε γουστάρει, αλλά εσύ δεν τρελαίνεσαι.
Είναι και ο Ηλίας όμως, που είναι πιο μυστήριος και δε σου δίνει σημασία. Γι αυτόν η καρδιά σου χτυπάει δυνατά. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αν σκεφθούμε λίγο την κλασσική συμβουλή «κάνε του τη δύσκολη αν θέλεις να τον κερδίσεις» κανονικά δε θα έπρεπε να είναι αποτελεσματική. Αυτό που υπονοεί είναι ότι μην του δίνεις αυτό που θέλει για να τον κάνεις να σε θέλει παραπάνω (και αντίστοιχα για τους άνδρες).
Γιατί όμως το να μην μου δίνει κάποιος αυτό που θέλω να τον καταστεί πιο επιθυμητό στα μάτια μου;
Η θεωρία
Η εξήγηση σχετίζεται, κατά τη γνώμη μου, με τον τρόπο που μεγαλώνουμε και το πώς ερμηνεύουμε υποσυνείδητα μια σχέση αγάπης.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες από νευροβιολογικές μέχρι ψυχαναλυτικές για το τι ακριβώς συμβαίνει στα πρώτα αυτά χρόνια της ζωής μας. Στο θέμα των ανθρώπινων σχέσεων, η απλούστερη στο να γίνει κατανοητή είναι, πιστεύω, η θεωρία που περιγράφει η Alice Miller (“Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας”). Η Miller υποστηρίζει ότι το παιδί ερμηνεύει την αρχική σχέση με τους γονείς του ως το πρότυπο για μια σχέση αγάπης.
Με πολύ απλά λόγια ό,τι κάνει ο γονέας στο παιδί, όπως και να του φέρεται, αυτή η συμπεριφορά εγγράφεται στο παιδί ως αγάπη. Αν για παράδειγμα ο γονέας χτυπάει το παιδί συχνά, το παιδί είναι πολύ πιθανό να ερμηνεύσει υποσυνείδητα ότι το να χτυπάει ή να το χτυπάνε είναι αγάπη. Αν ο γονέας του φωνάζει συχνά, το παιδί θα έχει μια εσωτερική οδηγία που λέει ότι το να φωνάζω στο σύντροφό μου ή να μου φωνάζει εκείνος/εκείνη, σημαίνει ότι τον αγαπώ/με αγαπάει. Αν ο γονέας το σέβεται και το υποστηρίζει, το παιδί θα έχει μια υποσυνείδητη οδηγία που θα λέει ότι το να υποστηρίζω και να σέβομαι το σύντροφο μου ή το να με σέβεται και να με υποστηρίζει ισοδυναμεί με αγάπη.
Κατά συνέπεια, όταν γίνει ενήλικας πια, όταν έρθει ο καιρός να δημιουργήσει τη δική του σχέση, θα μπει σε λειτουργία η ασυνείδητη οδηγία που του λέει πότε έχει βρει τον ιδανικό σύντροφο. Το κριτήριο θα είναι ο σύντροφος που του προκαλεί τα ίδια συναισθήματα με αυτά που είχε ζήσει όταν ήταν μικρό παιδί, αφού αυτά τα συναισθήματα είναι κωδικοποιημένα ως αγάπη / ενδιαφέρον / συναισθηματική εγγύτητα μέσα του. Ακόμα και αν ο συνειδητός νους (δηλαδή το ίδιο το άτομο) λέει πως αυτό που βιώνω δε μου αρέσει, η εσωτερική οδηγία, το βαθυθέλω, είναι πιο δυνατό και κυριαρχεί στη διαμόρφωση της επιλογής.
Στο δια ταύτα
Για ποιο λόγο, λοιπόν, είναι τόσο συχνό να ερωτευόμαστε σε καταστάσεις δύσκολες, απαγορευμένες, οι οποίες περιέχουν απόσταση; Τι κοινό έχουν αυτές οι καταστάσεις με την παιδική ηλικία των περισσοτέρων ανθρώπων;
Τα πιο πολλά παιδιά έχουν μεγαλώσει με γονείς οι οποίοι τα μαλώνουν (με διάφορες διαβαθμίσεις έντασης) ώστε να είναι «καλύτερα» παιδιά, ό,τι και αν σημαίνει αυτό.
Όλοι μας έχουμε ακούσει από τους γονείς μας παρατηρήσεις (δεν το κάνεις αυτό σωστά), συγκρίσεις με άλλα παιδιά (κοίτα, η Κατερίνα το κάνει πολύ καλύτερα), επιπλήξεις (μα καλά χαζός είσαι; ποτέ δε θα καταφέρεις) ή/και σωματική βία κάποιες φορές.
Αν και τα επίπεδα αυστηρότητας, και οι μέθοδοι διαπαιδαγώγησης διαφέρουν σε κάθε οικογένεια, σε όλους μας έχουν αρνηθεί το έξτρα παγωτό που θέλαμε, το παιχνίδι που μας άρεσε, την επιπλέον ώρα ξύπνιοι επειδή είχε πάει αργά και έπρεπε να κοιμηθούμε.
Στα πλαίσια του να μάθουμε να πειθαρχούμε, ώστε να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις ανάγκες της κοινωνίας μετέπειτα, ο καθένας από μας έχει βιώσει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σαν παιδί την ακύρωση των επιθυμιών του. Η συναισθηματική απόσταση που βιώναμε ως παιδιά όταν οι επιθυμίες μας δεν εκπληρώνονταν έχει κωδικοποιηθεί σε πολλούς από εμάς ως πρότυπο αγάπης.
Δηλαδή, ερωτευόμαστε μέσα σε σχέσεις οι οποίες μας δημιουργούν συναισθήματα μη συναισθηματικής εκπλήρωσης. Δεν έχουμε επιλογή!
Συμπέρασμα
Θα μπορούσαμε να πούμε πως είμαστε εθισμένοι σε ένα τρόπο σχετίζεσθαι και όχι σε ένα τύπο ατόμου. Ο «εθισμός» αυτός είναι η επαναλαμβανόμενη εκδήλωση του εσωτερικού μας προγραμματισμού. Θέλουμε να μας κάνει το/τη δύσκολο/η για να γουστάρουμε. Δεν το ελέγχουμε. Το συναίσθημα γεννιέται ανεξάρτητα από τη βούλησή μας. Όσο ο μηχανισμός αυτός παραμένει εκτός της συνειδητότητάς μας, θα καθορίζει κατά κανόνα τις συντροφικές μας επιλογές, εξασφαλίζοντας μια ατέρμονη εναλλαγή ίδιων καταστάσεων.
Γνωρίζοντας τον εαυτό μας καλύτερα μπορούμε να σπάσουμε τα δεσμά του παρελθόντος και να απελευθερωθούμε.
Να δημιουργήσουμε επιτέλους τη σχέση που μας αξίζει!
Διασκευασμένο από το βιβλίο του συγγραφέα «Ψυχο-λογικές Σχέσεις» του Δημήτρη Φλαμούρη από τις εκδόσεις Πηγή
