Μεταξύ ταινιών τρόμου και ιστοριών φαντασμάτων, το σκοτάδι συνδέεται συχνά με τρομακτικά πράγματα. Και για πολλούς ανθρώπους, αυτή η συσχέτιση μπορεί να οδηγήσει σε πραγματικό φόβο για το σκοτάδι — ειδικά στα παιδιά.
Υπάρχει ένας πραγματικός λόγος πίσω από αυτόν τον πολύ συνηθισμένο φόβο, και ξεπερνά κατά πολύ τις ιστορίες φαντασμάτων και τις τρομακτικές ταινίες που έχουμε ακούσει και δει (αν και είναι μέρος τους επίσης).
Παρακάτω, ειδικοί μοιράζονται γιατί πολλοί ενήλικες και παιδιά φοβούνται το σκοτάδι:
Το να φοβόμαστε το σκοτάδι είναι γνωστό ως «φόβος σε ετοιμότητα».
«Θα έβλεπα έναν φόβο για το σκοτάδι ως αυτό που ονομάζουμε φόβο σε ετοιμότητα», λέει ο Μάρτιν Αντονι, καθηγητής ψυχολογίας στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Τορόντο και συγγραφέας του «The Anti-Axiety Program». «Αυτό σημαίνει ότι είμαστε προετοιμασμένοι ή προδιατεθειμένοι να αναπτύξουμε φόβους για κάποια πράγματα περισσότερο από άλλα».
Αυτοί οι φόβοι σε ετοιμότητα πηγάζουν από αυτό που θα ήταν επικίνδυνο για τους προϊστορικούς προγόνους μας - με πράγματα όπως τα ύψη, οι αράχνες, τα φίδια και το σκοτάδι.
«Πιθανότατα ”χτιστήκαμε” σε όλη την εξέλιξη, μέσω της φυσικής επιλογής, για να αναπτύξουμε αυτόν τον φόβο, και το σκοτάδι θα ήταν μια από εκείνες τις καταστάσεις που έχουμε προδιάθεση να φοβόμαστε πιο εύκολα», προσθέτει ο ίδιος.
Εάν υπάρχουν αρπακτικά στο σκοτάδι, πιθανότατα δεν μπορούμε να τα δούμε, και αυτό ισχύει σήμερα όπως ήταν για τους προγόνους μας πριν από χιλιάδες χρόνια.
Το να φοβόμαστε το σκοτάδι, είναι επίσης ένας πολύ συνηθισμένος φόβος
Σύμφωνα με την Κρίσταλ Λιούις, κλινική ψυχολόγο στο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, ο φόβος για το σκοτάδι είναι αρκετά συνηθισμένος, ειδικά μεταξύ των παιδιών.
«Οι φόβοι είναι ένα φυσιολογικό μέρος της παιδικής ανάπτυξης», λέει η Λιούις. «Βλέπουμε αρκετά παιδιά που φοβούνται το σκοτάδι, κάτι που είναι αναπτυξιακά κατάλληλο». Αλλά, σύμφωνα με όσα προσθέτει ο Αντιονι, τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν αυτόν τον φόβο με τον καιρό.
Ο φόβος μας για το σκοτάδι μπορεί επίσης να προέρχεται από φόβο για το άγνωστο.
«Τα περισσότερα από τα πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε άβολα είναι πράγματα που βλέπουμε ως απρόβλεπτα και εκτός του ελέγχου μας», λέει ο Αντονι. Όταν πρόκειται για το σκοτάδι, υπάρχει αβεβαιότητα - «δεν ξέρουμε τι υπάρχει εκεί», προσθέτει.
Θα μπορούσε επίσης να είναι αποτέλεσμα ορισμένων γεγονότων της ζωής μας
Ο φόβος για το σκοτάδι επιμένει και στην ενηλικίωση σε πολλούς ανθρώπους - περίπου το 11% του πληθυσμού των ΗΠΑ φοβάται το σκοτάδι, λέει ο Τζον Μέιερ, κλινικός ψυχολόγος, στο Glamour Magazine.
Μερικοί ενήλικες μπορεί να φοβούνται το σκοτάδι ως αποτέλεσμα μιας αρνητικής εμπειρίας που είχαν τη νύχτα, λέει ο Λιούις. Είτε πρόκειται για ληστεία είτε για επίθεση ή κάτι άλλο, θα μπορούσαν να συσχετίσουν αυτή την εμπειρία με τη νύχτα και το σκοτάδι, προσθέτει.
«Τέτοια πράγματα θα μπορούσαν να προκαλέσουν την ανάπτυξη φόβων», λέει ο Λιούις.
Το να φοβόμαστε το σκοτάδι θα μπορούσε ακόμη και να είναι ένα συστατικό της διαταραχής μετατραυματικού στρες που σχετίζεται με ένα αρνητικό περιστατικό, εξηγεί ο Αντονι. Εάν συμβαίνει αυτό, είναι καλή ιδέα να αναζητήσουμε υποστήριξη από έναν πάροχο ψυχικής υγείας.
Ο φόβος για το σκοτάδι μπορεί να μετατραπεί σε κάτι περισσότερο
Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε αυτόν τον φόβο και να παρατηρούμε εάν ”παρεμβαίνει” στις συνήθεις δραστηριότητες ή την ευημερία μας, λέει η Λιούις. Όταν ένας φόβος εμποδίζει την καθημερινή ζωή ή επηρεάζει τις σχέσεις, θα μπορούσαν να «παίζουν» περισσότερα.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε εάν χρειαζόμαστε θεραπεία από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τα όσα σημειώνει.
Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει θεραπεία έκθεσης, η οποία εκθέτει αργά τους ανθρώπους στον φόβο τους για να τους βοηθήσει να τη συνηθίσουν, ή γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, η οποία «είναι ένας τύπος παρέμβασης που βοηθά τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις μη βοηθητικές γνωστικές καταστάσεις, την αποφυγή συμπεριφοράς και τη συνοδευτική φυσιολογική δυσφορία», συμπληρώνει ακόμα η Λιούις.
Για μερικούς ανθρώπους, ο φόβος για το σκοτάδι θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι φοβία, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ενοχλητικός στην καθημερινή ζωή. Για τους περισσότερους, όμως, είναι απλώς ένας φόβος που πηγάζει από το άγνωστο, από τρομακτικές ταινίες ή ακόμα και από τους προγόνους μας.