Τα χείλη μας ταχρησιμοποιούμε καθημερινά. Γιατί όμως είναι τόσο κόκκινα, τόσο ευαίσθητα και τόσο επιρρεπή στην ξηρότητα; Και γιατί οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί ώστε να έχουν χείλη, όταν άλλα πλάσματα - πουλιά και χελώνες, για παράδειγμα - τα πηγαίνουν μια χαρά χωρίς αυτά;
«Τα χείλη είναι σημαντικά για το φαγητό, την αναπνοή και την ομιλία», είπε ο Νόελ Κάμερον, καθηγητής ανθρώπινης βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Λάφμπορο στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε ένα email στο Live Science.
Τα χείλη είναι, σημείωσε ο Κάμερον, ευαίσθητα. Σύμφωνα με το Νοσοκομείο Τζαμάικα, τα χείλη περιέχουν περίπου ένα εκατομμύριο νευρικές απολήξεις, γι′ αυτό και επηρεάζονται τόσο από την αφή και τις αλλαγές στα επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας.
«Το δέρμα του χείλους σχηματίζει το όριο μεταξύ του εξωτερικού δέρματος του προσώπου και της εσωτερικής βλεννογόνου μεμβράνης του εσωτερικού του στόματος», είπε ο Κάμερον. «Η βλεννογόνος μεμβράνη αντιπροσωπεύεται από μια μεγάλη περιοχή στον αισθητήριο φλοιό του εγκεφάλου και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά ευαίσθητη».
Ο Κάμερον σημείωσε ότι, λόγω αυτού, τα χείλη είναι ικανά για λεπτή και χονδροειδή μυϊκή κίνηση.
Αυτή η ικανότητα για λεπτή και ακριβή κίνηση - που παρέχεται από πέντε μύες για την ανύψωση των χειλιών (κίνηση προς τα πάνω) και τέσσερις για την κλεισίμο των χειλιών (κίνηση προς τα κάτω) - επιτρέπει στους ανθρώπους να επικοινωνούν με τον τρόπο που κάνουμε εμείς.
Τα χείλη είναι ζωτικής σημασίας για τους «χειλοδοντικούς ήχους συμφώνων, καθώς και για τη στρογγυλοποίηση φωνηέντων», είπε ο Κάμερον.
Οι αμφίπλευροι ήχοι μπορούν να δημιουργηθούν μόνο με τη χρήση και των δύο χειλιών (το γράμμα «π» στο πικνίκ, για παράδειγμα), ενώ οι χειλοδοντικοί ήχοι απαιτούν τη χρήση χειλιών και δοντιών (το γράμμα «φ» στη φρουκτόζη).
Χωρίς να χρησιμοποιείς ή να κουνάς τα χείλη σου, πρόσθεσε ο Κάμερον, είναι απίστευτα δύσκολο να δημιουργήσεις κάποιους ήχους ή να προφέρεις ορισμένα γράμματα: Δοκιμάστε να φωνάξετε τα γράμματα M, W ή B χωρίς να χρησιμοποιήσετε τα χείλη σας.
Κόκκινο στο πρόσωπο
Γιατί όμως τα χείλη δείχνουν όπως δείχνουν; Γιατί είναι τόσο κόκκινα, ειδικά σε σύγκριση με άλλα μέρη του προσώπου;
«Το δέρμα του χείλους, με τρία έως πέντε κυτταρικά στρώματα, είναι πολύ λεπτό σε σύγκριση με το τυπικό δέρμα προσώπου, το οποίο έχει έως και 16 στρώματα», είπε ο Κάμερον. «Με ανοιχτόχρωμο δέρμα, το δέρμα των χειλιών περιέχει λιγότερα μελανοκύτταρα (κύτταρα που παράγουν χρωστική μελανίνη, που δίνουν στο δέρμα το χρώμα του). Εξαιτίας αυτού, τα αιμοφόρα αγγεία εμφανίζονται μέσω του δέρματος των χειλιών, γεγονός που οδηγεί στον αξιοσημείωτο κόκκινο χρωματισμό τους.»
Ο Κάμερον πρόσθεσε ότι, με πιο σκούρο χρώμα δέρματος, το αποτέλεσμα είναι λιγότερο εμφανές επειδή «το δέρμα των χειλιών περιέχει περισσότερη μελανίνη και επομένως είναι οπτικά πιο σκούρο».
Υπάρχουν επίσης και άλλες διαφορές μεταξύ των χειλιών και άλλων τμημάτων του ανθρώπινου προσώπου, τόνισε ο Κάμερον.
«Το δέρμα των χειλιών είναι πολύ λεπτό, δεν είναι τριχωτό και δεν έχει ιδρωτοποιούς αδένες. Ως εκ τούτου, είναι σχετικά εύθραυστο, είναι ξηρό στην αφή και σκίζεται εύκολα. Δεν έχει το συνηθισμένο προστατευτικό στρώμα του ιδρώτα και των ελαίων σώματος, που διατηρούν το δέρμα λείο, αναστέλλουν τα παθογόνα και ρυθμίζουν τη ζεστασιά. Επομένως, τα χείλη στεγνώνουν πιο γρήγορα και σκάνε πιο εύκολα».
Τα χείλη, όπως και με τα πέλματα των ποδιών και τις παλάμες των χεριών, δεν έχουν τριχοθυλάκια, γι′ αυτό και οι τρίχες δεν μπορούν να αναπτυχθούν εκεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά τα μέρη του σώματος είναι πιο αποτελεσματικά χωρίς τρίχες - θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να πιάσουμε αντικείμενα εάν οι παλάμες μας ήταν τριχωτές, ενώ τα χείλη μας θα ήταν λιγότερο ικανά για καθαρή ομιλία εάν ήταν επιβαρυμένα από τρίχες.
Μια στιγμή στα χείλη
Φυσικά, ενώ είναι ζωτικής σημασίας για την ομιλία και το φαγητό, τα χείλη χρησιμοποιούνται συχνά και για φιλιά. «Λειτουργούν ως ερωτογενής ζώνη και ως περιοχή έλξης», είπε ο Κάμερον.
Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2010 στο περιοδικό Perception, οι λευκοί συμμετέχοντες μπορούσαν να προσαρμόσουν το χρώμα και την αντίθεση των χειλιών στις φωτογραφίες για να βελτιώσουν ορισμένες ιδιότητες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες είχαν περισσότερες πιθανότητες να αυξήσουν την ερυθρότητα των χειλιών για να ενισχύσουν τη θηλυκότητα και την ελκυστικότητα στα πρόσωπα των γυναικών. Ακόμα κι έτσι, η έρευνα είναι ανάμεικτη στην ιδέα ότι το χρώμα «κόκκινο» (ή κόκκινα χείλη) είναι σημάδι σεξουαλικής ελκυστικότητας.