Θεωρείτε ένα από τα πιο υποτιμημένα, λιγότερα κατανοητά, αλλά ζωτικής σημασίας, θαύματα του πλανήτη. Δεν είναι το άψυχο χώμα που θεωρούν πολλοί.
Σε ένα μόνο γραμμάριο χώματος υπάρχουν περίπου 50.000 είδη μικροοργανισμών και σε ένα κουτάλι του γλυκού χώματος, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότεροι μικροοργανισμοί από τον αριθμό των ανθρώπων στον πλανήτη. Κρύβει λοιπόν περισσότερη ζωή από όσοι μπορούμε να φανταστούμε.
Ωστόσο, πολλά από αυτά που κρύβει το έδαφος στα έγκατα της Γης, είναι ακόμα άγνωστα για πολλούς από εμάς. Μέχρι τώρα οι άνθρωποι έχουν εξερευνήσει μόνο ένα μικρό μέρος της ζωής που αναπτύσσεται καθημερινά κάτω από τα πόδια μας. Ωστόσο, αυτά τα ζώα και οι μικροοργανισμοί παίζουν ένα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο για την ίδια την ύπαρξή μας.
Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς παράγουν αντιβιοτικές ενώσεις που χρησιμοποιούν για να πολεμήσουν τους γείτονές τους. Και αυτές οι ενώσεις αποτελούν τη βάση για πολλά αντιβιοτικά που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Κυριολεκτικά φτιάχνουμε φάρμακα από το χώμα μας. Και κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσες ακόμα ανεξερεύνητες νέες θεραπείες μπορεί να βρίσκονται κάτω από την μύτη μας (και τα πόδια μας).
Ένα από τα πιο ξεχωριστά πλάσματα που ζει στο έδαφος είναι o γαιοσκώληκας. Ο Δαρβίνος, εντυπωσιασμένος από τις ιδιότητές του, είχε πει: «Αμφιβάλω εάν υπάρχουν άλλα ζώα που έχουν παίξει τόσο σημαντικό ρόλο στην ιστορία του κόσμου μας». Αυτό λόγω της ιδιότητάς τους να φτιάχνουν και να διατηρούν το χώμα. Οι γαιοσκώληκες μετακινούνται κάτω, πάνω, δεξιά, αριστερά, παντού στο χώμα, δημιουργώντας τρύπες από όπου μπορεί να διαπερνά ο αέρας. Αυτό λειτουργεί σαν πνεύμονας για το χώμα. Δημιουργεί χώρο για να αναπτυχθούν οι ρίζες των φυτών και διατηρεί ζωντανό το έδαφος.
Στο έδαφος υπάρχουν ακόμα τεράστιοι και περίπλοκοι ιστοί μυκητιακών νημάτων. Τα φυτά και οι μύκητες χρειάζονται το ένα το άλλο για να αναπτυχθούν και έτσι κάνουν μια συμφωνία. Ο μύκητας δεν εγκλωβίζει διοξείδιο του άνθρακα για να αναπτυχθεί (όπως τα φυτά), αλλά είναι καλύτερα στην «εξόρυξη» θρεπτικών συστατικών από το έδαφος. Έτσι το ένα βοηθά το άλλο δίνοντας του αυτά που δεν μπορεί να πάρει.
Όσο σημαντικό είναι, είναι άλλο τόσο εύθραυστο». Χρειάζονται πάνω από 100 χρόνια για να δημιουργηθούν 5 μιλιμέτρ χώματος, αλλά μόνο λίγα δευτερόλεπτά για να το καταστρέψουμε, μέσω χημικής μόλυνσης, αστικοποίησης κ.α.
Κάποια εδάφη είναι αρχαία. Το πιο παλιό θεωρείται ότι είναι στη Νότια Αφρική και χρονολογείται στα 3 δισ. χρόνια. Στη Βρετανία το έδαφος έχει ηλικία 15.000 χρόνια και δημιουργήθηκε μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων.
Είναι πολύ καλός συλλέκτης άνθρακα. Αποθηκεύει τρεις φορές περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από όλα τα φυτά μαζί, συμπεριλαμβανομένων και των δέντρων και αντισταθμίζει εν μέρει την επίδραση της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
Γνωρίζοντας πόσο σημαντικό είναι, πρέπει να το προστατεύσουμε, αλλά ακόμη και εκεί αποτυγχάνουμε. Ένα άλλο βασικό πρόβλημα είναι η εκτεταμένη γεωργία. Απελευθερώνει άνθρακα από το έδαφος και έδαφος χάνεται έως και 50 με 100 φορές περισσότερο από όσο δημιουργείται.
Στην Ευρώπη, το 60 με 70% του εδάφους θεωρείται ανθυγιεινό. Στα εδάφη της Βρετανίας, έχει χαθεί τα τελευταία χρόνια το 10% του άνθρακα που το έδαφος είχε αποθηκεύσει για εμάς. Αν το έδαφος χάσει μία σημαντική ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα, θα θέσει σε κίνδυνο την ικανότητά του να παράγει τρόφιμα και να αποθηκεύει νερό, οδηγώντας σε αύξηση της διάβρωσης του εδάφους και των ζημιών από πλημμύρες.
Τρώμε από αυτό, φιλτράρει το νερό που πίνουμε, μειώνει τις πλημμύρες και ρυθμίζει την ατμόσφαιρα και όμως εμείς συνεχίζουμε να το αγνοούμε. Ή καλύτερα, το αντιμετωπίζουμε σαν μια βρομιά.
Πηγή: BBC