Εάν οι τελευταίες δύο σειρές που παρακολουθήσατε έτυχε να έχουν μυστικούς πράκτορες, ίντριγκα και σασπένς, μην σας προξενεί εντύπωση. Οι ειδικοί έχουν ήδη επιχειρήσει να ερμηνεύσουν το φαινόμενο και να απαντήσουν στο ερώτημα, γιατί οι περισσότεροι θεατές προτιμούν τις σειρές τους είδους στις πλατφόρμες όπως το Netflix, Apple TV+ και άλλες.
Το τελευταίο καιρό, οι κατασκοπικές σειρές είναι τόσο πολλές ώστε η επιλογή είναι περίπου αδύνατη.
Από το «Night Agent» και το «Black Doves» του Netflix μέχρι τη δημοφιλή σειρά με πρωταγωνιστή τον Γκάρι Όλντμαν, «Slow Horses» του Apple TV+, το είδος καταγράφει έκρηξη.
Βεβαίως, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πλήθος των κατασκοπικών μυθιστορημάτων που συνεχίζουν ακάθεκτα.
Πρωτοεμφανίστηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ η κυκλοφορία τους άρχισε να ανθίζει τον 20ο αιώνα -μετά από δύο Παγκοσμίους Πολέμους και τη δημιουργία εθνικών υπηρεσιών πληροφοριών κατ′ αρχάς σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο- αναδεικνύοντας μεγάλες πένες, όπως μεταξύ άλλων, ο Τζον Λε Καρέ.
Σήμερα, η διασκευή ενός κατασκοπικού μυθιστορήματος σε τηλεοπτικό σενάριο θεωρείται η πιο ασφαλής τηλεοπτική πρακτική.
Έχει καταστεί άλλωστε, απολύτως ξεκάθαρο από τους ίδιους τους θεατές οι οποίοι έχουν αναδείξει για παράδειγμα, την πρώτη σεζόν του «The Night Agent» ως την έβδομη πιο δημοφιλή σειρά του Netflix, με 98,2 εκατομμύρια προβολές.
Μυθοπλασία και πραγματικότητα - Οι δημοσκοπήσεις
Οι κατασκοπικές σειρές αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τον σύγχρονο απρόβλεπτο και ασταθή κόσμο. Όταν η εμπιστοσύνη των πολιτών στις κυβερνήσεις έχει κλονιστεί αισθητά, ο μέσος θεατής νιώθει ότι βρίσκει τελικά πολλά κοινά σε όσα συμβαίνουν «μέσα» και «έξω» από την μικρή οθόνη.
Σε έρευνα για το 2024, το Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Βρετανίας, αποκάλυψε πως το 45% των πολιτών δεν εμπιστεύεται «σχεδόν ποτέ» τις κυβερνήσεις της χώρας τους ανεξαρτήτως του κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία.
Σύμφωνα με μία αντίστοιχη έρευνα του «Gallup» στις ΗΠΑ, μόνο το 8% των πολιτών είχε «μεγάλη εμπιστοσύνη» στο Κογκρέσο το 2023, ενώ μια μελέτη του Pew Research Center του 2024 διαπίστωσε ότι μόνο το 22% των ενηλίκων των ΗΠΑ δήλωσαν ότι εμπιστεύονται την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Η καχυποψία είναι επίσης σε υψηλά επίπεδα. Μία μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης διαπίστωσε ότι το 27% των ερωτηθέντων πίστευαν ότι υπάρχει συνωμοσία εναντίον τους και οι συνωμοσίες αποτελούν βεβαίως, το βασικό μοτίβο στις κατασκοπικές σειρές.
Μάλιστα, από ψυχολογική άποψη, τέτοιου είδους σειρές μπορούν να λειτουργήσουν καθησυχαστικά για τον θεατή καθώς οι ήρωες στο τέλος καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το «σκοτάδι» ώστε να τεθεί ένας σωστός διαχωρισμός ανάμεσα στον «καλό» και στο «κακό».
Ο δρ. Τζάστιν Σπράι, μέλος της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας και σκηνοθέτης, προσθέτει πως, «τέτοιες σειρές απευθύνονται επίσης στην περιέργειά μας για το άγνωστο και το απαγορευμένο και πως σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο πολύπλοκος, μας επιτρέπουν να περιηγηθούμε με ασφάλεια σε θέματα εθνικής και παγκόσμιας σημασίας».
Οι συμβάσεις του είδους
Κάθε τηλεοπτικό είδος αποτελείται από «συμβάσεις», τα λεγόμενα ειδικά χαρακτηριστικά.
Πέρα από το σασπένς, τον γρήγορο ρυθμό, την ίντριγκα, τη μυστικοπάθεια, θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει κι αυτά που τις καθιστούν περισσότερο ιδιαίτερες. Για παράδειγμα, οι σειρές «Killing Eve», «Mr & Mrs Smith» και το «Black Doves» προσέδωσαν μια διαφορετική νότα στο είδος με μαύρο χιούμορ και χαρακτήρες που αυτοσαρκάζονται.
Επίσης, ο Όλντμαν ενδιαφέρεται για το πώς έχουν αλλάξει οι εξουσίες στις οποίες λογοδοτούν οι πράκτορες.
«Παραδοσιακά, η κατασκοπική μυθοπλασία συνήθως έχει να κάνει με πράκτορες που εργάζονται για το κράτος ή την κυβέρνηση, είτε πρόκειται για τον Τζέιμς Μποντ είτε για τον Τζορτζ Σμάιλι».
«Αλλά σε μια σειρά σαν το Black Doves, οι βασικοί χαρακτήρες εργάζονται για μία ιδιωτική υπηρεσία πληροφοριών (την Black Doves του τίτλου), και στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας δεν γνωρίζουν πραγματικά ποιον υπηρετούν. Πρόκειται για χαρακτήρες που λειτουργούν ξεχωριστά από τους κρατικούς θεσμούς, και αυτό φαίνεται να θίγει θέματα όπως η ιδιωτικοποίηση μεγάλου μέρους της δημόσιας ζωής και η αίσθηση ότι οι κυβερνήσεις φαίνονται όλο και πιο αναποτελεσματικές απέναντι σε αυτές τις ανησυχίες».
Με πληροφορίες από το BBC.