Η προαναγγελία της Τουρκίας για έρευνες νότια και ανατολικά του Καστελόριζου φέρνει την Ελλάδα αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο μιας στρατιωτικής εμπλοκής με τη γείτονα χώρα. Δεν επρόκειτο για μια κυριολεκτικά αιφνιδιαστική κίνηση, αφού τόσο οι δηλώσεις, όσο και οι κινήσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το τελευταίο χρονικό διάστημα ήταν προμηνύματα για τις σημερινές εξελίξεις. Όμως πέρα από τα προφανή υπάρχουν και παράμετροι που χρήζουν διερεύνησης και αξιολόγησης όχι μόνο για τις άμεσες συνέπειες από την αναθεωρητική πολιτική και την διαρκώς κλιμακούμενη επιθετικότητα της Άγκυρας, αλλά και για το λόγο πως όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χρονική περίοδο όπου συντελούνται καθοριστικές γεωπολιτικές εξελίξεις με τις μεγάλες δυνάμεις να αναπροσαρμόζουν τους ρόλους τους σε νέα δεδομένα και οι όποιες αποφάσεις της ελληνικής ηγεσίας θα είναι καθοριστικές για τις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν.
Για το τι σημαίνει η «αιφνιδιαστική» κίνηση της Τουρκίας εξηγεί στη HuffPost Greece o Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας - Εδρα Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ολοκλήρωση και Εξωτερική Πολιτική, ο κ. Ηλίας Θερμός.
Ο κ. Θερμός εκτιμά πως η Ερντογάν θέλει να δημιουργήσει τώρα τετελεσμένα στην ανατολική Μεσόγειο καθώς διακρίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας αφού εκτιμά ότι η επόμενη αμερικάνικη κυβέρνηση που θα ορκιστεί τον Δεκέμβριο δεν πρόκειται να είναι φιλοτουρκική. Υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να συρθούμε σ΄έναν διάλογο εφ΄όλης της ύλης και καλεί τη χώρα να επενδύσει στην άμυνά της, να συνάψει συμμαχίες με πυρηνικές δυνάμεις όπως τη Γαλλία, να μην υπολογίζει στην στήριξη των ΗΠΑ και να προστατέψει τα δικαιώματά της όπως αυτά προκύπτουν από το διεθνές δίκαιο για την προστασία της ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο.
Κύριε Θερμέ, γιατί εκδόθηκε τώρα η τουρκική NAVTEX, είχε ένα στοιχείο αιφνιδιασμού, δε νομίζετε;
Η NAVTEX εκδόθηκε από την Τουρκία τώρα προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα και να εκμεταλλευτεί το χρόνο πριν από τις αμερικανικές εκλογές, καθώς αντιλαμβάνεται ότι η αμερικάνικη προεδρία θα αλλάξει και η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στις ΗΠΑ θα έχει στενή σχέση με το Κογκρέσο, το οποίο για πρώτη φορά θα είναι αντιτουρκικό και θα επηρεάζεται από το ελληνοϊσραηλινό λόμπι.
Δεύτερον, η Τουρκία εκτιμά πως ή θα το κάνει τώρα ή ποτέ. Στην ουσία διακρίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας προκειμένου να υλοποιήσει τα μακροχρόνια σχέδιά της που είναι επέκταση και κατάκτηση της ελληνικής ΑΟΖ.
Για την τουρκική εξωτερική πολιτική ισχύουν οι παρακάτω υποθέσεις εργασίας. Πρώτον, οι ΗΠΑ έχουν μια συγκεκριμένη και αναξιόπιστη εξωτερική πολιτική στην ανατολική Μεσόγειο, όπως προκύπτει από το κουρδικό και είναι σε βάρος των εθνικών ελληνικών συμφερόντων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1950 το ισοζύγιο στις ελληνοαμερικανικες σχέσεις είναι σε βάρος της Ελλάδος.
Μια άλλη υπόθεση εργασίας είναι ότι η Ελλάδα παραμένει μια φοβική δύναμη έναντι της Τουρκίας και είναι εξαρτημένη από το 1950 από την Αμερική. Εν τω μεταξύ έχει αρχίσει ήδη η άνοδος του αραβικού εθνικισμού στη Συρία, στο Ιράκ, στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο και κύριος στόχος της Άγκυρας είναι η δημιουργία μιας νεο -οθωμανικής Τουρκίας.
Αυτό φαίνεται μεταξύ άλλων και στην εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη. Όμως μπορεί η Τουρκία να «παίξει» ταυτόχρονα σε δύο μέτωπα, δηλαδή και στη Λιβύη και στην Ελλάδα;
Στη Λιβύη επίκειται επέμβαση της Αιγύπτου και η εμπλοκή της Τουρκίας σε αυτό τον πόλεμο θα την οδηγήσει σ′ ένα νέο Βιετνάμ. Θεωρώ πως είναι δύσκολο να παίξει και στη Λιβύη και στην Ελλάδα. Θα προτιμήσει τον κύριο στόχο της εκεί δηλαδή που έχει βγάλει NAVTEX προκειμένου να διακόψει την επικοινωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο και την Κύπρο.
Εκτιμώ ότι έπειτα από μια πιθανή ήττα στη Λιβύη επίκειται μια συμφωνία για την ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου και επίσης θα έχουμε και μια συμφωνία με τη Λιβύη ανάλογη με εκείνη που συνάψαμε με την Ιταλία.
Γι΄αυτό λοιπόν πιστεύω ότι η Τουρκία επιμένει σε αυτή την πολιτική και θέλει ανταλλάγματα για μια συνεχιζόμενη τουρκο - αμερικανική σχέση. Θέλει με λίγα λόγια να εκβιάσει μια συμφωνία σχετικά με την ΑΟΖ στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο και να κατοχυρώσει τα συμφέροντα της και τα επεκτατικά της σχέδια έναντι της Ελλάδος.
Και ο ρόλος του ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία είναι μέλη της;
Το ΝΑΤΟ είναι σε κρίση και η ασφάλεια της Ευρώπης εξαρτάται από την πυρηνική δύναμη της Γαλλίας και το φάντασμα που πλανάται πάνω από την αμερικανική παρουσία στην Ευρώπη είναι μια γαλλορωσική προσέγγιση.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό που λέτε από τη στιγμή που Ρωσία και Τουρκία πλέον είναι σύμμαχοι;
Η Ρωσία για την Τουρκία είναι μια αναξιόπιστη σχέση και η Ρωσία εάν επιλέξει μια μακροχρόνια και διαχρονική σχέση θα προτιμήσει τη συνεργασία με την Ευρώπη. Φυσικά και η Ρωσία θα συνεχίσει να στηρίζει τον αραβικό εθνικισμό και το κοσμικό κράτος στον αραβικό κόσμο με εξοπλισμούς και με μόνιμες στρατιωτικές βάσεις στην περιοχή.
Αρα τι θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα;
Θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην υπογραφή αμυντικής συμφωνίας με τη Γαλλία για την αγορά πλοίων και αεροσκαφών.
Να θέσει ως προτεραιότητα για την άμυνα της και να επανέλθει στην στρατηγική του Θεμιστοκλή για να αντιμετωπίσει την απειλή από την ανατολική δύναμη.
Να προστατέψει τα δικαιώματά της όπως αυτά προκύπτουν από το διεθνές δίκαιο για την προστασία της ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο.
Να αρχίσει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και τον εναέριο χώρο στα 12 μίλια ώστε να μεγεθύνει το στρατηγικό της χώρο και άρα το στρατηγικό της πλεονέκτημα.
Να προετοιμαστεί για μια προσέγγιση με την Ρωσία, η οποία μαζί με την Γαλλία να στηρίξει μια μελλοντική ευρωπαϊκό-ρωσική σχέση, αφού η αμερικανική ανάσχεση στην πρώην ΕΣΣΔ και στη Ρωσία τελειώνει μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και οι ΗΠΑ αποσύρονται προκειμένου να επικεντρώσουν την προσοχή τους στον Ειρηνικό Ωκεανό και την Κίνα. Θεωρώ πως σύντομα μια νέα αμερικάνικη πολιτική θα εμφανιστεί και όσον αφορά την ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη που εκ των πραγμάτων θα αναγνωρίζει τα νέα δεδομένα του 21ου αιώνα.
Γι′ αυτό και θέλω να συμπληρώσω, αναφορικά με τις κινήσει που πρέπει να κάνει η Ελλάδα, πως η εξωτερική πολιτική πρέπει να σταματήσει να στηρίζεται σε εισηγήσεις από ακαδημαϊκούς αμερικανο-βρετανικής επιρροής και αντιρωσικών προκαταλήψεων και να επιλέξει συμμαχίες με πυρηνικές δυνάμεις πριν η Τουρκία καταφέρει και γίνει πυρηνική δύναμη.
Ο ρόλος της Γερμανίας σε αυτές τις εξελίξεις;
Γερμανία παραμένει φιλοτουρκική δύναμη, αλλά μελλοντικά είναι υποχρεωμένη να στηριχθεί στην γαλλική πρωτοβουλία για μια να νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη.
Μιλάτε για κινήσεις που πρέπει να κάνει η Ελλάδα χωρίς όμως να συνεκτιμούμε και τον διεθνή παράγοντα. Για παράδειγμα η τοποθέτηση των ΗΠΑ περί αμφισβητούμενων υδάτων πώς τη σχολιάζετε;
Για την Αμερική από τη στιγμή που δεν έχει καθοριστεί κάτι με διεθνείς συμφωνίες θεωρούνται αμφισβητούμενα ύδατα και γι′ αυτό επαναλαμβάνω ότι απόφαση της Τουρκίας είναι να ξεκαθαρίσει τα πράγματα τώρα, πριν από τον Δεκέμβριο έτσι ώστε η νέα αμερικάνικη ηγεσία να συνταχθεί με αυτό. Η Ελλάδα δεν πρέπει να επαναλάβει τα σφάλματα που έγιναν στην Κύπρο και στα Ιμια.
Δηλαδή ένα θερμό επεισόδιο ή και κάτι πιο σοβαρό θα έχει ως στόχο να συρθούμε σε ένα διάλογο εφ΄όλης της ύλης; Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η στάση των μεγάλων δυνάμεων και των Ευρωπαίων εταίρων μας;
Πράγματι θα θελήσουν να μας σύρουν σε διάλογο και θα υπάρξει και παρότρυνση να τα βρούμε. Όμως η Ελλάδα δεν πρέπει να υποχωρήσει και ο όποιος κατευνασμός της Τουρκίας δεν αποδίδει. Μόνο η παρουσία του γαλλικού στόλου μπορεί να αλλάξει τα πράγματα στην ανατολική Μεσόγειο.
Είναι σημαντικό να τονίσω πως η Ελλάδα πρέπει να αποφύγει τα φοβικά σύνδρομα και την ηττοπάθεια και είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορείς να διαπραγματευθείς από θέση αδυναμίας. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε τώρα ένα ένα εθνικό μέτωπο χωρίς διχοτομία στην εξωτερική πολιτική. Πρέπει να εξασφαλιστεί η εθνική ενότητα, να σταματήσει η εσωτερική διχόνοια και να επικεντρωθούμε στα εξωτερικά ζητήματα.