«...Γιατί όποιος παραιτείται ψάχνει να βρει και μία αιτία. Είναι φυσικό να μην του αρέσει η παραίτηση. Σε κανέναν δεν αρέσει η παραίτηση. Παρ′ όλα αυτά νιώθει ότι δεν μπορεί να προχωρήσει. Ψάχνει να βρει για ποιόν λόγο παραιτήθηκε. Και εκεί μέσα μπαίνουν πάρα πολλές δικαιολογίες. Αλλά, για μένα, είναι μόνο δικαιολογίες. Κι είναι αυτό που δημιουργεί τη γελοιότητα στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος πρέπει διαρκώς να λειτουργεί εν επαναστάσει. Με την έννοια του ‘επί‘, ‘ανά’ και ‘ίσταμαι’: Σηκώνομαι όρθιος άλλη μία φορά. Κάθε φορά που πέφτω!....»
Υπογράφει τη σκηνοθεσία -και τη μετάφραση- και επιπλέον, επωμίζεται τον ρόλο του Θείου Βάνια, εγκαινιάζοντας με τον «Τσέχωφ του» στις 22 Νοεμβρίου, τη νέα σεζόν στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Σε ένα διάλειμμα από την πρόβα, ο Γιώργος Κιμούλης απαντά στις ερωτήσεις της HuffPost Greece -όχι σε όλες, στις δύο τελευταίες απαντά ότι δεν απαντά.
Με αφορμή το αριστούργημα του Άντον Τσέχωφ «Θείος Βάνιας», ο σπουδαίος θεατράνθρωπος μιλά «για το γελοίο της ανθρώπινης παραίτησης», δηλώνει ότι δεν πιστεύει στους απολογισμούς «... γιατί ο απολογισμός είναι ο τρόπος που βλέπεις τώρα κάποιες πράξεις του παρελθόντος», εξηγεί για ποιόν λόγο το κόστος να ζει κανείς όπως θέλει δεν είναι υψηλότερο για ένα δημόσιο πρόσωπο, αλλά και γιατί ένας ανεκπλήρωτος έρωτας δεν γίνεται ποτέ επικίνδυνος.
- Πόσες φορές έχετε εμπλακεί με τον Τσέχωφ;
Έχω παίξει Πλατόνοφ, Ιβάνοφ και Γλάρο. Παίζω τα έργα -σχεδόν- με τη σειρά που τα έγραψε ο Τσέχωφ. Είναι μια παραξενιά μου...
- Ποιός είναι ο δικός σας Θείος Βάνιας; Η αναφορά σας στο «γελοίο της ανθρώπινης παραίτησης», τι σημαίνει;
Να παραιτηθεί κανείς από τη ζωή, αυτό σημαίνει. Ο δικός μου Βάνιας είναι ο σημερινός άνθρωπος. Ο άνθρωπος που ζει σ’ αυτή τη χώρα. Που ζει όχι απλώς με γκρεμισμένες ελπίδες, αλλά με την πλήρη ακύρωση της ίδιας της έννοιας της ελπίδας. Αυτό δεν τον καθιστά δραματικό, τον καθιστά γελοίο. Μακάρι να φανεί αυτό στην παράσταση. Μακάρι οι θεατές να θυμώσουν με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τη ζωή του ο Βάνιας. Ο θυμός είναι δημιουργικός και πάντα σε απομακρύνει από την παραίτηση και τη φαταλιστική αποδοχή ενός μονόδρομου.
- Και γιατί είναι γελοίο αυτό;
Γιατί ο άνθρωπος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από τη ζωή.
- Και εάν νιώθει αποδυναμωμένος; Προδομένος;
Ό,τι κι αν νιώθει οφείλει να σηκωθεί ξανά όρθιος και να συνεχίσει να ζει. Δεν έχει κάτι άλλο ο άνθρωπος, δεν ορίζεται από τίποτε άλλο πέραν της ζωής του. Αν θέλει να παραμείνει άνθρωπος και να μην γίνει χώμα πριν την ώρα του, οφείλει να ζει. Όλα τα άλλα είναι μία πεισιθανάτια αντίληψη.
- Το ερώτημα που τίθεται «ζούμε όπως θα θέλαμε ή όπως θέλουν οι άλλοι;» οδηγεί στην αυτονόητη διαπίστωση ότι, έχει κόστος να ζει κανείς όπως θέλει.
Ναι, ουσιαστικά είναι ένα είδος σύγκρουσης με τον κοινωνικό σου χώρο γιατί ο κοινωνικός σου χώρος θέλει να σε κάνεις να ζήσεις όπως θέλει αυτός. Άρα, η σύγκρουση πάντα έχει κόστος.
- Για ένα δημόσιο πρόσωπο, όπως εσείς, το κόστος είναι μεγαλύτερο;
Όχι. Φαίνεται πιο μεγάλο, δεν είναι πιο μεγάλο. Είναι το ίδιο. Και το ότι φαίνεται δεν μεγεθύνει το κόστος. Γιατί την οποιαδήποτε επωνυμία ή, την αναγνωρισιμότητα, σε τέτοιου είδους καταστάσεις, ούτε την προβάλλεις, ούτε τη σκέφτεσαι. Αυτό που σκέφτεσαι ουσιαστικά είναι ο πόνος που εισπράττεις λόγω κόστους -που εισπράττεις εσύ, όχι το όνομά σου. Άρα ο πόνος από ένα κόστος είναι ίδιος για όλους.
- Ο Θείος Βάνιας βασανίζεται από το αίσθημα μίας χαραμισμένης ζωής.
Είναι ένας άνδρας μεγάλης ηλικίας -60 χρονών, όσο είμαι τώρα εγώ. Εκείνη την εποχή, η ηλικία των σαράντα και κάτι στην οποία βρίσκεται ο ήρωας του Τσέχωφ, είναι όπως σήμερα τα εξήντα.
- Το ανθρώπινο τοπίο του Τσέχωφ στον Θείο Βάνια είναι μια κοινωνία σε παρακμή;
Κατ′ αρχάς είναι ένας κοινωνικός χώρος εκτός κέντρου. Στην επαρχία. Ήδη, λοιπόν, υπάρχει ένας αποκλεισμός από το κέντρο των αποφάσεων. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερη απόγνωση και τα υπαρξιακά προβλήματα ή, αν θέλετε, τα υπαρξιακά αδιέξοδα μέσα στο μυαλό του καθενός μεγεθύνονται. Από κει και πέρα, βλέπει το παρελθόν του σαν μία αιτία της τωρινής του παραίτησης. Γιατί όποιος παραιτείται ψάχνει να βρει και μία αιτία. Είναι φυσικό να μην του αρέσει η παραίτηση. Σε κανέναν δεν αρέσει η παραίτηση. Παρ′ όλα αυτά νιώθει ότι δεν μπορεί να προχωρήσει. Ψάχνει να βρει για ποιόν λόγο παραιτήθηκε. Και εκεί μέσα μπαίνουν πάρα πολλές δικαιολογίες. Αλλά, για μένα, είναι μόνο δικαιολογίες. Κι είναι αυτό που δημιουργεί τη γελοιότητα στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος πρέπει διαρκώς να λειτουργεί εν επαναστάσει. Με την έννοια του «επί», «ανά» και «ίσταμαι»: Σηκώνομαι όρθιος άλλη μία φορά. Κάθε φορά που πέφτω!
- Καμία δικαιολογία σε περίπτωση που κάποιος τα παρατήσει.
Όπως είπα πριν, ο άνθρωπος ορίζεται από τη συνείδηση του -η συνείδηση του είναι αυτό που λέμε ζωή. Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος τη συνείδηση του ουσιαστικά αποχωρίζεται. Δεν υπάρχει δικαιολογία στο να θέλει κάποιος να ζει σαν νεκρός.
- Το αίσθημα της απόγνωσης είναι πιο έντονο στην εκτός κέντρου αποφάσεων συνθήκη;
Όταν βρίσκεται στο κέντρο έχει λιγότερες ευκαιρίες να δικαιολογήσει την παραίτηση του, δηλαδή πως κάποιοι άλλοι τον έκλεισαν εκτός τειχών. Όταν βρίσκεσαι όμως στην περιφέρεια έχεις τη δικαιολογία να πεις, πως δεν πρόσεξα όταν έκτιζαν τα τείχη και μ′ έκλεισαν από τον κόσμο έξω, αυτοί που βρίσκονται μέσα, στο κέντρο των αποφάσεων.
- Γλιτώνει κανείς από την κρίση της μέσης ηλικίας, από τη στιγμή του πρώτου μεγάλου απολογισμού;
Η μέση ηλικία απλώς σου ζητάει κάποια στιγμή να κάνεις έναν απολογισμό.... Δεν πιστεύω στους απολογισμούς. Γιατί ο απολογισμός είναι ο τρόπος που βλέπεις τώρα, στον παρόντα χρόνο, κάποιες πράξεις του παρελθόντος. Φυσικό είναι να τις βλέπεις με διαφορετικό μάτι. Μακάρι να μπορούσαμε από το παρόν που ζούμε, να πεταχτούμε, με την εμπειρία που έχουμε τώρα, στον χρόνο του παρελθόντος. Τότε που πήραμε κάποια απόφαση ή κάναμε μία πράξη. Δεν γίνεται, όμως. Άρα, ουσιαστικά αυτή η κρίση, αυτός ο απολογισμός κουβαλάει πάρα πολλές πιθανότητες λανθασμένων συμπερασμάτων.
- Δηλαδή, μόνο επί του τόπου και επί του χρόνου του συγκεκριμένου. Ουσιαστικά, εν θερμώ.
Όχι εν θερμώ. Επί του παρόντος. Οφείλουμε να σεβόμαστε το παρελθόν και να το αποδεχόμαστε. Όποιο παρελθόν κι αν είναι αυτό. Δε γίνεται ν′ αλλάξει. Κανένα παρελθόν δεν διορθώνεται και κανένα μέλλον δε φτιάχνεται με ανακατασκευασμένα υλικά του παρελθόντος.
- Πότε ένας ανεκπλήρωτος έρωτας γίνεται επικίνδυνος;
... Ποτέ. Επικίνδυνος ποτέ δεν γίνεται. Ίσως, ο πληθυντικός αριθμός, δηλαδή οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, «βοηθούν» στη δημιουργία συναισθηματικής κόπωσης. Αλλά απλώς «βοηθούν». Άλλωστε ένας ανεκπλήρωτος έρωτας σταματάει να πονάει μόλις βρεθεί ο επόμενος.
- Η φράση στην οποία ο Τσέχωφ συμπυκνώνει το έργο;
«Έχω καταστρέψει τη ζωή μου για πάντα. Δεν έχω ούτε παρελθόν, ούτε παρόν, ούτε μέλλον».
- Μετά τον Θείο Βάνια;
Δεν ξέρω.
- Η βράβευση από το 12ο Ελληνικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης για τη συμβολή σας στο ελληνικό θέατρο και στον κινηματογράφο;
Έλαβα βραβείο Life Achievement. Ήταν ένα σημαντικό δώρο για μένα. Γίνεται μία προσπάθεια ανανέωσης του New York City Greek Film Festival, υπάρχει μία διάθεση να μην είναι ένας φορέας «κλειστός», με το βλέμμα στραμμένο μόνο στην ελληνική κοινότητα. Η βράβευση για ένα κάποιο καλλιτεχνικό έργο είναι σημαντική υπόθεση, η βράβευση όμως για το σύνολο της καλλιτεχνικής πορείας έχει κατ′ αρχάς πάρα πολύ τρυφερότητα. Είναι σα να σου αγκαλιάζουν όλη σου τη ζωή.
- Τη φετινή σεζόν 2018-2019 κρίνονται από την υπουργό Πολιτισμού οι θέσεις των καλλιτεχνικών διευθυντών στους τρεις μεγάλους κρατικούς φορείς: Ελληνικό Φεστιβάλ, Εθνικό Θέατρο, ΚΘΒΕ. Ως θεατράνθρωπος, πώς θα κρίνατε την πορεία των τριών νυν καλλιτεχνικών διευθυντών;
Η κρίση αυτή αφορά την κυρία υπουργό Πολιτισμού. Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο.
- Έχει περάσει ένας χρόνος από την παραίτησή σας από την προεδρία του ΔΣ του ΚΠΙΣΝ. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο, τη θέση σας ανέλαβε η πρώην ΥΠΠΟ, Λυδία Κονιόρδου. Θεωρείτε ότι τα δείγματα «γραφής» της στο Υπουργείο Πολιτισμού έδωσαν τα απαραίτητα εχέγγυα για την ανάληψη της τωρινής της θέσης;
Δεν έχω να απαντήσω κάτι.
Info
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Κεντρική Σκηνή
«Θείος Βάνιας» του Άντον Τσέχωφ
Από 22 Νοεμβρίου και για λίγες παραστάσεις
Για πολλά χρόνια ο Βάνιας και η ανηψιά του Σόνια ζουν ήρεμα και αρμονικά στην επαρχία συντηρώντας τα χτήματα και την περιουσία της οικογένειας. Όταν όμως ένα καλοκαίρι ο πατέρας της Σόνιας έρχεται από την πρωτεύουσα μαζί με τη νέα του γυναίκα, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες και οι κρυφές αντιπαλότητες της οικογένειας έρχονται στην επιφάνεια και καταστρέφουν κάθε ηρεμία.
Η κρίση της μέσης ηλικίας, ο ανεκπλήρωτος έρωτας, τα οικονομικά συμφέροντα του καθενός, οι ενδοοικογενειακοί ανταγωνισμοί οδηγούν σε μία αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας. Είναι ο θυμός που δημιουργείται στον κάθε άνθρωπο, απ’ τη στιγμή που άλλο ήθελε να γίνει κι άλλο έγινε.
Μία ιδιαίτερα ανθρώπινη ιστορία του Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ, όπου η ψευδαίσθηση και η απόγνωση ανταγωνίζονται το χιούμορ και την ελπίδα. Πώς ζούμε; Ζούμε όπως θα θέλαμε; Ή όπως θέλουν οι άλλοι; Ένα τρυφερό ποίημα για το γελοίο της ανθρώπινης παραίτησης.
Συντελεστές
Μετάφραση - σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης
Σκηνικά: Χριστίνα Κωστέα
Κοστούμια: Σοφία Νικολαΐδη
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Παίζουν
ΒΑΝΙΑΣ: Γιώργος Κιμούλης
ΑΣΤΡΩΒ: Τάσος Νούσιας
ΕΛΕΝΑ: Στέλλα Καζάζη
ΣΕΡΕΜΠΡΙΑΚΩΦ: Γιώργος Ψυχογιός
ΜΑΡΙΝΑ: Μάγδα Λέκκα
ΣΟΝΙΑ: Χαρά Μάτα Γιαννάτου
ΜΑΡΙΑ: Μαίρη Νάνου
ΤΕΛΕΓΚΙΝ: Κώστας Κοράκης
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη, Πέμπτη & Παρασκευή 20:30
Σάββατο 18:00 και 21:00
Κυριακή 19:00
Εισιτήρια
Διακεκριμένη: 30 € | Α’ Ζώνη: 25 € – Φοιτητικό-Ανέργων: 20 € | B’ Ζώνη: 20 € – Φοιτητικό-Ανέργων: 15 € | Γ’ Ζώνη: 15 € – Φοιτητικό-Ανέργων: 10 €
Προπώληση εισιτηρίων: ταμείο Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά : 210 4143 310,
www.viva.gr, 2109213310
Ώρες Ταμείου Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά:
Δευτέρα: ΑΡΓΕΙ
Τρίτη έως Παρασκευή: 10.00 – 14.00 και 18:00 – 21:00
Σάββατο: 16.00 – 21.00
Κυριακή: 16.00 – 20:00
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Τηλ.: 210 4143 310, www.dithepi.gr