Τυπικά ο Γιώργος Πατεράκης είναι ένας εξαίρετος κλασικός μουσικός, επί της ουσίας όμως...διαφορετικός από τους περισσότερους άλλους ανάλογους! Μετά από λαμπρές σπουδές πιάνου, θεωρητικών και σύνθεσης στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό ακολούθησε μια διαδρομή σολίστ που σύντομα τον καταξίωσε στην χώρα μας και εκτός αυτής. Έπαιξε σε ρεσιτάλ ή μαζί με σημαντικές ορχήστρες μια πληθώρα έργων του κλασικού ρεπερτορίου ενώ παράλληλα δίδασκε πιάνο επί πολλά χρόνια. Σταμάτησε όμως την τελευταία δραστηριότητα του το ’08 και τρία χρόνια αργότερα έκανε μιαν αποφασιστική καμπή στην πορεία του ιδρύοντας το String Theory Ensemble, μια μουσική κολεκτίβα παρά συνηθισμένη ομάδα που μια καθοριστική διαφορά της από τις υπόλοιπες είναι ότι δεν περιλαμβάνει μόνον επαγγελματίες αλλά και ερασιτέχνες μουσικούς. Το String Theory Ensemble αποτελείται από μικρά οργανικά σύνολα, ορχήστρα δωματίου, φωνητικά σύνολα και τρεις μικτές χορωδίες και, εκτός από το εκπαιδευτικό έργο του με την μορφή σεμιναρίων, παρουσιάζει κυρίως έργα του Γιώργου Πατεράκη. Σε αυτά εξερευνά μια αρκετά πρωτότυπη προσέγγιση στην μουσική συνδυάζοντας την σύνθεση με ιδιοσυγκρασιακούς στίχους που γράφει ο ίδιος αλλά και με θεατρικά στοιχεία και έχουν μέχρι στιγμής αποτυπωθεί σε δύο CD και εκτελεστεί ζωντανά σε αρκετές συναυλίες. Το πιο πρόσφατο είναι το «Γκαλερί Δραμάτων» για τρεις ερμηνεύτριες και έναν ερμηνευτή, εξαμελή μικτή χορωδία και εξαμελές ενόργανο σύνολο (δύο πιάνα, βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο και κιθάρα/μαντολίνο). Παρουσιάζεται σήμερα, αύριο, Παρασκευή 15 και την επόμενη Πέμπτη και Παρασκευή, 21 και 22 Φεβρουαρίου, στην αίθουσα συναυλιών Λούλη Ψυχούλη του ωδείου «Athenaeum» στο Θησείο και με αυτή την αφορμή είχα μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Γιώργο Πατεράκη.
Θεωρείς τον εαυτό σου μόνο μουσικό ή η μουσική είναι απλά το επίκεντρο για την πολυμεσική δημιουργία σου;
Δεν «θεωρώ» τον εαυτό μου μουσικό. Είμαι μουσικός, έχοντας περάσει από την διαδικασία, εκπαιδευτική και άλλη, η οποία κάνει κάποιον επαγγελματία μουσικό. Ναι, η μουσική είναι όντως το εργαλείο που χειρίζομαι με τη μεγαλύτερη ευκολία για να πω αυτά που θέλω. Τι θέλω τώρα να πω σε μιαν εποχή που έχουν ειπωθεί τα πάντα; Τίποτα. Θέλω απλώς να μεταφέρω πράγματα που έχουν πει άλλοι και μου έχουν κάνει εντύπωση έχοντας τα ίδια κίνητρα με κάποιον που θέλει να μοιραστεί, ας πούμε, ένα ανέκδοτο που δεν είναι δικό του: Ομως θέλει να το πει καλά, όχι για να του πουν «τι ωραία που το λες» αλλά για να μην προδώσει το ανέκδοτο που τόσο πολύ είχε ευχαριστηθεί όταν το είχε ακούσει από άλλον!
Η σύνθεση, μουσικής στην περίπτωση σου, δεν είναι λίγο αντιθετική με την ποίηση η οποία είναι μία κατεξοχήν αναλυτική μορφή δημιουργίας;
Όπως είπα είμαι μουσικός, δεν είμαι ποιητής. Γράφω λογάκια για μερικά τραγούδια που φτιάχνω. Το να τα ονομάσω «ποίηση» είναι τουλάχιστον κενόδοξο.
Το String Ensemble (σύνολο εγχόρδων) ξέρουμε τι είναι, το Theory που μπαίνει ανάμεσα τι σημαίνει;
String theory (θεωρία των χορδών) είναι μια θεωρία στην φυσική στοιχειωδών σωματιδίων η οποία μετράει μερικές δεκαετίες. Πολλά υποσχόμενη όταν είχε πρωτοδιατυπωθεί διότι έλυνε πολλά προβλήματα κατανόησης του υποατομικού κόσμου δεν κατάφερε να προβλέψει ούτε ένα γεγονός. Σήμερα είναι μια αμήχανη θεωρία που έχει αφήσει περίπου άνεργους τους φυσικούς που ασχολούνται με αυτήν. Ελπίζουμε το ομώνυμο σχήμα μας να έχει καλύτερη τύχη!
Γιατί κανείς να βάλει οποιαδήποτε δράματα σε γκαλερί και τι θέλει να πει (ο ποιητής!) με αυτό τον αινιγματικό τίτλο;
Όταν βάλεις κάτι στην προθήκη, είτε είναι Ρούμπενς είτε ένα μισοτελειωμένο χαρτί τουαλέτας, το κάνεις αντικείμενο προς παρατήρηση. Ως φυσικά αντικείμενα το μεν ένα είναι ένας μουσαμάς με πασαλειμμένες λαδομπογιές το δε άλλο μάζα κυτταρίνης. Το «πώς» στεκόμαστε απέναντί τους έχει να κάνει με το τι εμείς έχουμε στο κεφάλι μας, όχι με τα αντικείμενα αυτά καθεαυτά. Στην «γκαλερί δραμάτων» παραθέτουμε διάφορες ανθρώπινες ιστορίες, και οι άλλοι θα σταθούν απέναντί τους.
Είναι μια μουσική παράσταση με αρκετό θέατρο, μια θεατρική παράσταση με πολλή μουσική ή μια μουσικοθεατρική παράσταση;
Είναι μια μουσική παράσταση, τελεία. Ούτε το ότι παντρεύεται με τον λόγο ούτε το ότι χρησιμοποιεί επικουρικά και την εικόνα αλλάζει τον χαρακτήρα της. Δεν αξιώνει καν τα εύσημα της πρωτοτυπίας, αυτά τα πράγματα έχουν γίνει πολύ διεξοδικά και πολλές φορές στη ροή της Ιστορίας, ξεκινώντας από το μπαρόκ και φτάνοντας μέχρι το «Gesamtkunstwerk» του Βάγκνερ. Εμείς απλώς προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε, όσο μας επιτρέπουν το μυαλό και οι δυνάμεις μας, τα «δωράκια», τα σπουδαία αυτά δωράκια που μας κληροδότησαν οι παλαιοί.
Αν θέλεις να παίξεις τόσο πολύ με τα όρια των ιδιωμάτων γιατί χρησιμοποιείς ένα κλασικίζον, αν όχι κλασικό, οργανικό σύνολο;
Το «κλασικό» οργανικό σύνολο είναι η βάση από την οποία μουσικά προέρχομαι και ο ίδιος, ας πούμε ότι είναι ο «καμβάς» πάνω στον οποίο κεντούν τις εκάστοτε εικόνες οι φωνές των ερμηνευτών. Ως προς τα ιδιώματα ασφαλώς υπάρχουν μουσικοί χώροι με διακριτά χαρακτηριστικά ο καθένας, όμως τα όριά τους είναι μια σύμβαση την οποία, θα μου επιτρέψεις, να μην ακολουθήσω!
Αν έπρεπε να τοποθετήσεις τον εαυτό σου κάπου, έστω και κατά προσέγγιση, στον χάρτη των μουσικών ιδιωμάτων ποια θα ήταν αυτή η θέση;
Ειλικρινά δεν μπορώ να πω. Ανέφερα βέβαια ήδη τον μουσικό χώρο από τον οποίο προέρχομαι και το πως βλέπω αυτό που κάνουμε, μεταφέρουμε ιστορίες άλλων που μας φαίνεται ενδιαφέρον να μεταφερθούν. Αλλά μπορείς να πεις «μου αρέσει να λέω ανέκδοτα και έχω αποκλειστικότητα στα ανέκδοτα του Χότζα»;
Η παράσταση σατιρίζει τα κακώς κείμενα ή εσύ αυτοσατιρίζεσαι εφ’ όλης της ύλης και άνευ ελέους; Και εντέλει τι προσπαθείς να κάνεις, διασκέδαση, ψυχαγωγία ή αμφότερα ταυτόχρονα;
Καλώς ή κακώς κείμενα η παράσταση παραθέτει, ή πιο καλά «εκθέτει», διάφορα περιστατικά της καθημερινότητας της ανθρώπινης ζωής. Οσον αφορά τους θεατές άλλοι θα γελάσουν, άλλοι θα χασκογελάσουν, άλλοι θα τα βρουν βαθυστόχαστα, άλλοι λίγο απ′ όλα και άλλοι μια ανοησία και μισή! Όλοι δίκαιο θα έχουν, αν συμφωνεί κανείς με το ότι τίποτα δεν μπορεί να εξεταστεί υπό το πρίσμα της αιωνιότητας.
Κάπου ανάμεσα σε μια στοχαστικότητα – και όχι καρτερικότητα – αποδοχής των στοιχείων της πραγματικότητας στα οποία δεν μπορεί να παρέμβει και μιαν ομολογουμένως σπάνια σεμνότητα βρίσκεται ένας άνθρωπος που παρατηρεί και καταγράφει με οξυδέρκεια μια συχνά επώδυνη καθημερινότητα και με την ιδιότητα του ως δημιουργός την περιγράφει με χιούμορ και ευφυία, απλά αλλά και με σαφήνεια. Αν θέλετε να το αποκαλέσετε όλο αυτό «μουσικό ρεαλισμό» είστε ελεύθεροι/ες να το κάνετε...
