Ζωή σε αναμονή: Πώς είναι να περιμένεις ένα μόσχευμα για χρόνια

Video Editor: Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος

Όσα προηγήθηκαν του χειρουργείου, αλλά και όσα συνέβησαν μετά από αυτό δεν ήταν εύκολα - όχι μόνο για τον Πέτρο αλλά, και για τον Δημήτρη, την Ελεάννα, τη Χριστίνα, τον Γρηγόρη, τη Γεωργία... Για όλους όσους μεταμοσχεύτηκαν ή βρίσκονται σε λίστα αναμονής.

Στην HuffPost Greece για τη δωρεά οργάνων στην Ελλάδα μίλησαν όλοι τους αλλά και όλοι όσοι συναντήσαμε στoυς θαλάμους των νοσοκομείων, στα εξωτερικά ιατρεία ή στους συλλόγους των μεταμοσχευθέντων. Είπαν πολλά που δεν γνωρίζαμε, πολλά για τα οποία δεν μας είχε δοθεί η ευκαιρία να κατανοήσουμε σε βάθος. Συζήτησαν ιστορίες οι οποίες κάθε φορά λειτουργούσαν ως ένα επιπλέον κίνητρο για να προχωρήσουμε και να διηγηθούμε όσον το δυνατόν περισσότερες μαρτυρίες μπορούμε.

«Όταν μεταμοσχευθώ θέλω να κάνω μια βόλτα μόνη μου»

Η Ελεάννα Ναβροζίδου είναι 28 ετών και βρίσκεται σε μηχανική υποστήριξη καρδιάς από το 2016. Τα δύσκολα για εκείνη ξεκίνησαν στα 18 της όταν μια απλή ίωση και ένα μικρόβιο στάθηκαν αρκετά για να προσβάλουν την καρδιά της και να της προκαλέσουν καρδιακή ανεπάρκεια.

Το πρόβλημα αρχικά καλύφθηκε με τη βοήθεια απινιδωτή, ενώ μέχρι το 2015 όλα έδειχναν φυσιολογικά. «Έπρεπε να πάθω δύο ανακοπές και να χτυπήσει ο απινιδωτής για να καταλάβουμε πως κάτι δεν πάει καλά, αφού κατά τα άλλα δεν είχα κάποιο άλλο σύμπτωμα. Αν δεν είχε χτυπήσει, θα είχα πεθάνει στο δρόμο», λέει η Ελεάννα δείχνοντας μου πώς ακριβώς λειτουργεί το «βαλιτσάκι καρδιάς» που κουβαλά μαζί της 24 ώρες το 24ωρο.

Η μηχανική υποστήριξη, όπως η ίδια αναφέρει, καλύπτει την καρδιά της και στις δύο κοιλίες, τη δεξιά και την αριστερή, ενώ είναι απαραίτητη για την επιβίωσή της. Τη συζήτηση μας διακόπτειι ένας εκκωφαντικός ήχος που προέρχεται από το μηχάνημα.

Όταν τη ρωτώ περί τίνος πρόκειται μου εξηγεί πως χτυπά έτσι κάθε φορά που οι αναπνοές της είναι περισσότερες απ′ όσες προβλέπεται κανονικά, για παράδειγμα όταν αγχώνεται. Το μηχάνημα εξάλλου έχει ρυθμιστεί για να μετρά τον κάθε παλμό της καρδιάς, την κάθε ανάσα των πνευμόνων κάθε λεπτό της ώρας.

Σημειώνεται ότι η μηχανική υποστήριξη αποτελεί την πλέον ταχέως εξελισσόμενη τεχνολογικά θεραπευτική παρέμβαση στην καρδιολογία και αφορά είτε σε ασθενείς που επιδεινούμενοι εισάγονται συχνά στο νοσοκομείο λόγω απορρύθμισης της καρδιακής τους ανεπάρκειας είτε σε ασθενείς που νοσηλεύονται εξαρτημένοι από ινότροπους παράγοντες στην καρδιολογική Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Η επιβίωση των ασθενών με συστήματα μηχανικής υποστήριξης ανέρχεται σε περίπου 80-85% τον 1ο χρόνο με συσκευές υποστήριξης της αριστεράς κοιλίας και 50-55% με συσκευές υποστήριξης αμφοτέρων των κοιλιών.

«Η καθημερινότητά μου είναι δύσκολη γιατί πρέπει να ακολουθώ μια συγκεκριμένη ρουτίνα χωρίς να μπορώ να ξεφύγω. Παίρνω καθημερινά φάρμακα και αν ξεχάσω κάτι από αυτά θα υπάρξει κίνδυνος για τη ζωή μου. Αλλάζω με προσοχή το τραύμα, ενώ όλα πρέπει να είναι πολύ καλά αποστειρωμένα. Ακόμα και στον ύπνο μου έχω διάφορες δυσκολίες. Πρέπει να κοιμάμαι σε συγκεκριμένες στάσεις και με τέτοιο τρόπο ώστε να μην πέφτει ο ένας σωλήνας πάνω στον άλλον», επισημαίνει η Ελεάννα στη συνέχεια της συζήτησής μας.

Στο πλευρό της πρέπει πάντα να βρίσκεται κάποιος -συνήθως είναι ένα μέλος της οικογένειάς της- προκειμένου να την βοηθά αν κάποιο εξάρτημα χαλάσει ή κάτι δεν πάει καλά με το μηχάνημα. Αυτά τα δύο χρόνια της μηχανικής υποστήριξης έχει περάσει πολλά. Έχει υποστεί τρία εγκεφαλικά επεισόδια -ένα εκ των οποίων την καθήλωσε στο Ωνάσειο για καιρό- έχει αντέξει άπειρους πόνους ενώ το τραύμα της έχει κολλήσει μικρόβια αρκετές φορές, κάτι που επίσης μπορεί να καταστεί επικίνδυνο.

Η Ελεάννα αυτή τη στιγμή περιμένει τη μέρα που θα την καλέσουν για να υποβληθεί σε μεταμόσχευση, για να συνεχίσει τη ζωή της από εκεί που την άφησε. Για μόσχευμα την έχουν καλέσει ήδη μια φορά, ωστόσο τελικά το χειρουργείο δεν έγινε, αφού την καρδιά έτυχε να πάρει άλλη ασθενής που είχε το μηχάνημα τρεις περίπου μήνες παραπάνω από εκείνη. Εξάλλου, όπως ανέφεραν όλοι όσοι μας μίλησαν, η λήψη ενός οργάνου από έναν συγκεκριμένο ασθενή όταν βρεθεί το μόσχευμα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μερικοί εκ των οποίων είναι το χρονικό διάστημα το οποίο αυτός περιμένει, η ομάδα αίματος ή ο σωματότυπος του, τα οποία πρέπει να ταιριάζουν απόλυτα με αυτά του δότη.

«Θέλω πολύ να γνωρίσω την οικογένειά του δότη μου. Ο άνθρωπος νομίζει πως θα είναι καλά για πάντα, η ζωή όμως δεν είναι έτσι και πολλές φορές επιφυλάσσει άσχημα παιχνίδια. Αυτό θα πρέπει να το έχουμε όλοι στο μυαλό μας», θα μου πει η Ελεάννα.

«Όταν μεταμοσχευθώ θέλω να πάω μια βόλτα μόνη μου, να περπατήσω με τα ακουστικά μου. Να μην εξαρτώμαι από κανέναν», θα προσθέσει λίγο πριν φύγει με τον πατέρα της.

«Ο άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες να πάρει ένα μόσχευμα παρά να δώσει»

Παρόμοια ιστορία με της Ελεάννας είναι και αυτή του Δημήτρη Μαγγίνα, ο οποίος προεδρεύει του συλλόγου «ΣυνεχίΖΩ» που ιδρύθηκε το 2003 με στόχο να παρέχει βοήθεια στους ανθρώπους που σχετίζονται με τη μεταμόσχευση καρδιάς. Η περιπέτειά του ξεκίνησε το 1989 όταν ήταν μόλις 29 ετών.

«Τότε υπέστην το πρώτο έμφραγμα, ενώ το 2007 οι γιατροί με ενημέρωσαν πως πάσχω από καρδιακή ανεπάρκεια. Άμεσα μπήκα σε μηχανική υποστήριξη και στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση καρδιάς. Αυτό διήρκεσε 25 μήνες. Σε αυτά τα δύο χρόνια δεν μπορούσα να ευχαριστηθώ ούτε ένα μπάνιο, αφού μονίμως είχα πάνω μου δύο σωλήνες που δεν έπρεπε να βραχούν», περιγράφει ο Δημήτρης ενώ επισημαίνει πώς το 2010 κάνοντας μια πετυχημένη μεταμόσχευση -τη δεύτερη απόπειρα μέσα στα χρόνια της αναμονής- κέρδισε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.

Το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας ωστόσο ορίζει πως απαγορεύεται η γνωριμία της οικογένειάς του δότη με το λήπτη, προκειμένου να αποκλείονται σενάρια οικονομικών συναλλαγών αλλά και να μην υφίστανται οι εμπλεκόμενοι συναισθηματικές μεταπτώσεις. Αντίθετα, και οι δύο πλευρές έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν αλληλογραφία χωρίς και πάλι να εμπεριέχονται τα στοιχεία της ταυτότητας. Τη διαδικασία επιβλέπει πάντα ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ).

Ο Δημήτρης Μαγγίνας, ωστόσο στάθηκε τυχερός -όπως ο ίδιος αναφέρει - και κατάφερε να γνωρίσει την οικογένειά του δικού του δότη μετά από μια σειρά πρωτοφανών συμπτώσεων. «Καιρό μετά τη μεταμόσχευσή μου έπεσα τυχαία πάνω σε μια εκπομπή για τις μεταμοσχεύσεις στην τηλεόραση. Μιλούσε ο πατέρας ενός παιδιού τα όργανα του οποίου δόθηκαν αφού έφυγε από τη ζωή. Οι ημερομηνίες του θανάτού του ταίριαζαν με αυτές της μεταμόσχευσής μου και έτσι κατάλαβα πως εγώ ήμουν ο λήπτης της καρδιάς του. Πήρα την απόφαση να πάρω τηλέφωνο τον άνδρα που είδα στο γυαλί αφού βρήκα τα στοιχεία του. Εκείνος εμφανώς συγκινημένος με κάλεσε στην Κρήτη. Από τότε πηγαίνω κάθε καλοκαίρι και η σχέση που έχουμε με τους γονείς του Νικόλα -έτσι έλεγαν το δότη μου που έχασε τη ζωή του σε τροχαίο- είναι μοναδική. Η μητέρά του με ρωτά αν έφαγα, όπως θα ρώταγε το παιδί της. Με ρωτά αν ντύθηκα καλά, όπως θα ρώταγε εκείνο. Τα τελευταία χρόνια κοιμάμαι και στο κρεβάτι του Νίκου. Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν πως έχουν εκεί το παιδί τους», λέει ο Δημήτρης, τονίζοντας πως όλοι οι άνθρωποι είναι εν δυνάμει λήπτες αφού όλοι έχουμε περισσότερες πιθανότητες να χρειαστούμε οι ίδιοι ένα μόσχευμα παρά να δώσουμε σε έναν άλλο.

Να σημειωθεί πως αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα στη λίστα αναμονής για κάποιο μόσχευμα καρδιάς βρίσκονται περίπου 38 ασθενείς.

«Τα συναισθήματα που έχεις την περίοδο της αναμονής δεν περιγράφονται»

Η Χριστίνα Θεοδωρίδου, πρόεδρος του σωματείου ηπατομεταμοσχευθέντων Ελλάδος «ΗΠΑΡχω» μας υποδέχτηκε στο σπίτι της. Εκεί θα μας μιλούσε για τη δική της ιστορία όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις και για όλα όσα εκείνη έζησε την περίοδο της αναμονής. Ένα αυτοάνοσο νόσημα στην εγκυμοσύνη του δεύτερου παιδιού της ήταν αρκετό για να της προκαλέσει κύρωση. Μετά από καιρό έφτασε στο σημείο να χρειάζεται μεταμόσχευση ενώ σχετικά γρήγορα μετέβη στο εξωτερικό για να υποβληθεί στο χειρουργείο.

«Οι ψυχολογικές διακυμάνσεις από τις οποίες περνάς δεν καταγράφονται μόνο την περίοδο της αναμονής για το μόσχευμα. Όλο αυτό το διάστημα της ασθένειας που ο οργανισμός σου φθίνει σταδιακά, μέχρι και τη στιγμή που θα χτυπήσει το τηλέφωνο και θα σε ενημερώσουν για τη μεταμόσχευση, δεν έχεις το δικαίωμα ούτε να ονειρευτείς. Δεν ξέρεις αν αύριο θα υπάρχεις, δεν μπορείς να κάνεις όνειρα για τα παιδιά σου. Ευγνωμονώ την οικογένεια του δότη μου, δεν ξέρω όμως αν θα ήθελα να τη γνωρίσω για συναισθηματικούς λόγους. Ξέρω μόνο πως ο δότης μου ήταν 25 ετών», λέει η Χριστίνα, ενώ στη συνέχεια μου μιλά για τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα που οι μεταμοσχευμένοι πρέπει να παίρνουν εφ′ όρου ζωής ώστε ο οργανισμός τους να μην αποβάλει το ξένο μόσχευμα.

Όταν δε τη ρωτώ για τους λόγους που η Ελλάδα είναι ουραγός στο κομμάτι της δωρεάς οργάνων μου απαντά πως «δεν υπάρχει πολιτική βούληση. Υπάρχουν μοντέλα όπως αυτό της Ισπανίας και της Πορτογαλίας που αποδίδουν πολύ καλά και φέρνουν αποτέλεσμα όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις. Θα μπορούσαμε κάπως να τα αντιγράψουμε, πρόκειται για χώρες του ίδιου βεληνεκούς».

Να σημειωθεί πως αυτή τη στιγμή στη χώρα μας τα άτομα που βρίσκονται σε λίστα για μεταμόσχευση ήπατος είναι 156. Από αυτούς συνήθως κάθε χρόνο μεταμοσχεύονται 20-30 άτομα. Να αναφερθεί επίσης πως ενώ στους νεφρούς και στην καρδιά μπορεί να δοθεί παράταση ζωής μέσω της μηχανικής υποστήριξης, στο ήπαρ δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

Πάνω από 1.000 άνθρωποι στη λίστα αναμονής για τους νεφρούς

Με το Γρηγόρη Λεοντόπουλο συναντηθήκαμε στα γραφεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Νεφροπαθών στο κέντρο της Αθήνας. Ο σύνδεσμος δημιουργήθηκε το 1975 ενώ μέχρι σήμερα έχει καταφέρει πολλά. Ο ίδιος μεταμοσχεύτηκε το 2002 ενώ βρισκόταν στη λίστα αναμονής για δέκα περίπου χρόνια. Μου μιλά για την ταλαιπωρία της αιμοκάθαρσης, όταν μέρα παρά μέρα πρέπει να πηγαίνει στο νοσοκομείο για τέσσερις ώρες και να καθηλώνεται σε ένα κρεβάτι για να καθαρίζει το αίμα του. Μου λέει για τις προκαταλήψεις του ελληνικού λαού αναφορικά με τη δωρεά, τονίζοντας την ανάγκη για ενημέρωση αλλά και επαρκή στελέχωση των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, οι γιατροί των οποίων επιτελούν τεράστιο έργο ακόμα και με λιγοστά εργαλεία στα χέρια τους.

Η περίπτωση της Γεωργίας Μπαζιώτη, αντιπροέδρου του συνδέσμου, δεν διαφέρει πολύ. Στα 18 της ξεκίνησε τη διαδικασία της αιμοκάθαρσης ενώ παρέμεινε σε αυτή για πάνω από τέσσερα χρόνια. Μεταμοσχεύτηκε στη Γαλλία στα 22 της, ενώ παρέμεινε εκεί περίπου τρεις μήνες για παρακολούθηση. «Την ώρα που συνέρχεσαι από τη νάρκωση του χειρουργείου και ο γιατρός σου σου λέει πως το μόσχευμα λειτουργεί κανονικά, ξαναγεννιέσαι. Είναι λύτρωση», σχολιάζει ενώ όταν τη ρωτώ αν τα έξοδα για τα νοσήλεια στο εξωτερικό καλύπτονται από κάποιο ταμείο μου απαντά θετικά.

Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα αυτή την ώρα περίπου 1.200 άτομα βρίσκονται στη λίστα αναμονής για κάποιο μόσχευμα νεφρού.

Η αγωνία των γιατρών κατά τη μεταμοσχευτική διαδικασία

Εκτός όμως από τους ασθενείς και τους συγγενείς που βρίσκονται δίπλα τους κατά τη μεταμοσχευτική διαδικασία, πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζουν και οι γιατροί. Το διάστημα που δουλεύαμε αυτό το ρεπορτάζ συνομιλήσαμε με αρκετούς, ένας εκ των οποίων ήταν και ο Διευθυντής Μονάδας Καρδιακής Ανεπάρκειας και Μονάδας Μεταμοσχεύσεων- Μηχανικής Υποστήριξης στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, κ. Σταμάτης Αδαμόπουλος.

Ο κ. Αδαμόπουλος εστιάζει στη σημασία της μηχανικής υποστήριξης σε ασθενείς με τελικού σταδίου καρδιακή ανεπάρκεια αλλά και στην αγωνία που βιώνουν οι γιατροί από την πλευρά τους για τους ασθενείς. Μου μιλά επίσης για τις ατελείωτες ώρες στα χειρουργεία, για τις τραγικές απώλειες ασθενών που δεν τα κατάφεραν, για τα νέα παιδιά της επαρχίας που αναγκάζονται να μετακομίσουν στην Αθήνα λόγω της καρδιακής ανεπάρκειας.

Η συζήτηση συνεχίζεται ενθαρρυντικά, αφού ο διευθυντής της μονάδας εξηγεί πως τη χρονιά που πέρασε πραγματοποιήθηκαν οκτώ μεταμοσχεύσεις καρδιάς, δύο περισσότερες από το 2016, την ώρα που ο μέσος όρος μεταμοσχεύσεων καρδιάς ανά έτος την τελευταία δεκαετία είναι 9,4.

Η ελλιπής πληροφόρηση κατά τον ίδιο -αλλά και σύμφωνα με τα λεγόμενα όλων όσων μας μίλησαν- δεν είναι ο μόνος λόγος των χαμηλών επιδόσεων της Ελλάδας αλλά παράλληλα σοβαρή αιτία είναι και η έλλειψη εμπιστοσύνης στο ιατρικό σώμα όπως και ο υπερβολικός φόρτος εργασίας στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ώστε να μην πραγματοποιείται, κάποιες φορές, έγκαιρα η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου και η διάθεση των οργάνων.

Τα λεγόμενα του ειδικού επιβεβαιώνει σχετική έρευνα του Ευρωβαρόμετρου από το 2009 με βάση την οποία στην Ελλάδα ο βασικός λόγος για τον οποίο οι πολίτες δεν δωρίζουν τα όργανά τους είναι γιατί δεν εμπιστεύονται το σύστημα υγείας και των μεταμοσχεύσεων γενικότερα. Το ποσοστό για την κατηγορία αυτή είναι 45%, ενώ ποσοστό 31% καταγράφεται για τα άτομα που φοβούνται την παρέμβαση στο ανθρώπινο σώμα. Σε ποσοστό 10% οι Έλληνες δεν θα ήθελαν να δώσουν αλλού τα όργανά τους εξαιτίας θρησκευτικών λόγων. Το 31% των Ευρωπαίων από την άλλη δεν απαντά με σαφήνεια για τους λόγους που δεν προχωρά στη δωρεά, ενώ το 25% αυτών προβάλλουν την ανησυχία τους για την παρέμβαση στο άψυχο σώμα. Σε ποσοστό 21% οι Ευρωπαίοι δηλώνουν πως δεν εμπιστεύονται το σύστημα Υγείας, ενώ το 7% αυτών δεν δωρίζουν όργανα για θρησκευτικούς λόγους.

Τι ισχύει στην Ελλάδα σήμερα

Για να απαντήσουμε στο εν λόγω ερώτημα απευθυνθήκαμε στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και τον αντιπρόεδρο του ΕΟΜ, κ. Ιωάννη Μπολέτη. Έτσι συμπεράναμε πως μέχρι το 2011 η ελληνική νομοθεσία όριζε ότι όποιος ήθελε να γίνει δωρητής οργάνων έπρεπε να το δηλώσει ρητά στον ΕΟΜ, ο οποίος θα του χορηγούσε και την αντίστοιχη κάρτα δότη. Τη χρονιά εκείνη η νομοθεσία άλλαξε και πλέον με βάση το νόμο «η αφαίρεση ενός ή περισσοτέρων οργάνων από ενήλικο, θανόν πρόσωπο πραγματοποιείται εφόσον, όσο ζούσε, δεν είχε εκφράσει την αντίθεσή του». Καιρό αργότερα προστέθηκε σε αυτόν και η προϋπόθεση της «συναίνεσης της οικογένειας» τού υποψήφιου δότη, ενώ σήμερα στην ουσία η οικογένεια είναι αυτή που έχει τον τελευταίο λόγο.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 5 μονάδες μεταμόσχευσης νεφρού, 2 μονάδες μεταμόσχευσης ήπατος και 1 μονάδα μεταμόσχευσης καρδιάς.

Η Ελλάδα έχει συνάψει εδώ και χρόνια συμφωνία με την Ιταλία για τα επείγοντα περιστατικά μεταμοσχεύσεων κυρίως ήπατος ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τη Βιέννη όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις πνευμόνων που δεν πραγματοποιούνται στην Ελλάδα. Κατά τα άλλα, λίγες μεταμοσχεύσεις νεφρού πραγματοποιούνται στη Γαλλία, κάποιες ήπατος στην Αγγλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Τα έξοδα για όλα αυτά καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του φορεά, το ποσό το οποίο μέχρι σήμερα έχει διατεθεί για τα εν λόγω ταξίδια υπολογίζεται στα 30 εκατομμύρια ευρώ.

Όσον αφορά τις παιδικές μεταμοσχεύσεις, μέχρι πρόσφατα γίνονταν για τους νεφρούς στη Θεσσαλονίκη, ωστόσο σύμφωνα με τον κ. Μπολέτη, το πρόγραμμα δεν θα συνεχιστεί εκεί αφού στόχος είναι να μεταφερθεί στο Λαϊκό Νοσοκομείο το οποίο θα τις πραγματοποιεί σε συνεργασία με το Αγλαϊα Κυριακού.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο ΕΟΜ -ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη ανάπτυξης του μεταμοσχευτικού προγράμματος της χώρας μας στις αρχές της δεκαετίας του 2000- ξεκίνησε τη χρονιά εκείνη με μόλις 40 δότες το έτος (3,6 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού – α.ε.π.) και 97 μεταμοσχεύσεις οργάνων. Το 2008 οι δότες οργάνων έφτασαν τους 98 (8,9 δότες α.ε.π.) και οι μεταμοσχεύσεις από αποβιώσαντα δότη τις 266. Για το έτος 2015, οι δότες διαμορφώθηκαν σε 39 (2,7 α.ε.π.) και οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων από πτωματικό δότη σε 91.

Το 2016 οι αποβιώσαντες δότες έφτασαν τους 51 και οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων ήταν 102 από πτωματικό δότη. Το 2017 είχαμε 67 αποβιώσαντες δότες με 143 μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων.

Αντίστοιχα στην Ευρώπη, ο μέσος ευρωπαϊκός είναι στους 20 δότες α.ε.π., ενώ υπάρχουν χώρες που αξιοποιούν 35 δότες α.ε.π. και ως εκ τούτου πραγματοποιούν χιλιάδες μεταμοσχεύσεις. Αξίζει να αναφερθεί ότι από το 2001 οι αναφερθέντες εγκεφαλικοί θάνατοι έφτασαν μέχρι το 2014 στους 1.720 και από αυτούς αξιοποιήθηκαν για μεταμόσχευση οι 932. Σε χειρότερη ακόμη θέση από την Ελλάδα είναι η Ρωσία με 3,3 δότες α.ε.π, ενώ χώρες όπως η Ισπανία με 35,7 δότες α.ε.π, η Κροατία με 35,1 δότες, η Τουρκία με 32,4 δότες, η Πορτογαλία με 27,3 δότες, η Γαλλία με με 25,3 δότες και η Ιταλία με 22,7 δότες αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση.

Ακόμα ένα στοιχείο το οποίο αξίζει να επισημανθεί στο σημείο αυτό είναι πως οι μεταμοσχεύσεις όλων των οργάνων είναι μια πρακτική που συμφέρει οικονομικά και το ίδιο το κράτος. Να αναφερθεί μόνο πως μια μεταμόσχευση νεφρού, κοστίζει όσο ένας χρόνος αιμοκάθαρσης και υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που κάνουν για χρόνια αιμοκάθαρση με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Πώς γίνεται η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου

Δεδομένου ότι η λήψη οργάνων που προορίζονται για μεταμοσχεύσεις γίνεται κατά βάση από πτωματικούς δότες, δηλαδή ανθρώπους που έχουν υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, απευθυνθήκαμε στον εντατικολόγο/αναισθησιολόγο και Διευθυντή της ΜΕΘ του Ναυτικού Νοσοκομείου, κ. Βασίλη Μπέκο. Όπως ο ίδιος μας εξήγησε, ο εγκεφαλικός θάνατος είναι η μη αναστρέψιμη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους ενώ διαφέρει εξ ολοκλήρου από τη μόνιμη φυτική κατάσταση. Στην φυτική κατάσταση ο ασθενής διατηρεί μεν αυτόματη αναπνοή και καρδιαγγειακή λειτουργία, στερείται όμως συνείδησης. Μετά τον εγκεφαλικό θάνατο από την άλλη, ο ασθενής δεν υπάρχει περίπτωση να επανέλθει.

Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου γίνεται από τρεις διαφορετικούς γιατρούς με πολλές ειδικές και αλάνθαστες κλινικές και εργαστηριακές δοκιμασίες και επαναλαμβάνεται μάλιστα δύο φορές μετά από 8-10 ώρες από την πρώτη διάγνωση. Στη διαδικασία διάγνωσης δεν συμμετέχει γιατρός μεταμοσχευτικής ομάδας, ούτε γιατρός του Ε.Ο.Μ.

Γιατί οι μεταμοσχεύσεις αρχίζουν και τελειώνουν στην εντατική

«Είναι παράλογο να συζητάμε για ενίσχυση της μεταμοσχευτικής προσπάθειας χωρίς αυτό να συμπεριλαμβάνει πρώτα την ενίσχυση λειτουργίας όλων των μονάδων εντατικής θεραπείας», λέει ο κ. Μπέκος, στο τέλος της συζήτησής μας, εξηγώντας μου τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά τη δωρεά οργάνων, ένας εκ των οποίων είναι και η υποστελέχωση των ΜΕΘ.

«Οι μεταμοσχεύσεις αρχίζουν και τελειώνουν στις εντατικές», επισημαίνει.

Δεν είναι μόνο ο αγώνας που δίνεται εκεί για να κρατηθεί ο ασθενής στη ζωή. Είναι και η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου. Και εφόσον αυτή γίνει και οι συγγενείς συμφωνήσουν για τη δωρεά οργάνων, ο ασθενής θα μείνει στην εντατική μονάδα μέχρι να κινητοποιηθούν τα μεταμοσχευτικά κέντρα και να ξεκινήσει η διαδικασία.

Η φθορά των οργάνων, άλλωστε, γίνεται πολύ γρήγορα και περιθώρια δεν υπάρχουν.

*Σημειώνεται ότι το ρεπορτάζ αναφέρεται αποκλειστικά σε περιπτώσεις πτωματικών δοτών. Για τους ζώντες δότες, όσα ισχύουν είναι διαφορετικά. Για τους ζώντες δότες και τους δωρητές σώματος μπορείτε να ενημερωθείτε εδώ