Μια ιδιαίτερη δουλειά του Παύλου Σάμιου παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στον χώρο τέχνης “ΣΤΟart Κοραή”. Στην πολύβουη στοά, απέναντι από τα Προπύλαια, ο αναγνωρίσιμος δημιουργός φέρνει στο αθηναϊκό κέντρο τη φύση όπως την οραματίστηκε στο Παρίσι, το Νοέμβριο του ’92. Έπειτα από 14 χρόνια γόνιμης καλλιτεχνικής δράσης στη Γαλλία, ο 44χρονος τότε δημιουργός είχε κατακτήσει τις μορφολογικές αναζητήσεις των Ευρωπαίων ομότεχνών του. Παράλληλα, όμως, είχε την ικανότητα υψηλής πνευματικής φόρτισης που του επέτρεπε να εκφράζει με τρόπο δημιουργικό τις αναζητήσεις της εποχής σε πρωτότυπες εικαστικές μορφές. Η αισθαντικής ροπής ιδιοσυγκρασία του και το αίτημα της συνεχούς ανανέωσης της εικαστικής του γλώσσας ώθησαν τον ζωγράφο να αντιληφθεί έγκαιρα το αίτημα της «οικολογίας» ως αίτημα διαμόρφωσης ενός νέου τρόπου ζωής. O Σάμιος επιχείρησε να μορφοποιήσει το αίτημα αυτό ζωγραφικά και μάλιστα με τρόπο αρκετά διαφορετικό από το γνώριμο τεχνοτροπικό του ύφος.
«Ήθελα να δείξω την περιβαλλοντική καταστροφή που έρχεται, αλλά και την αντίστροφη κατάσταση: ένα νέο ελπιδοφόρο ξεκίνημα. Τότε δεν είχε γίνει ακόμη γνωστή στο ευρύ κοινό όλη αυτή η ιστορία της ασύδοτης χρήσης των φυσικών πόρων. Πίστευα, όμως, ότι με τον τρόπο ζωής του δυτικού κόσμου ήταν ανάγκη να φωτίσω το γεγονός, να δώσω αυτήν την προβληματική στη ζωγραφική μου με μια διάσταση υπαρξιακή» λέει σήμερα ο δημιουργός που επαναφέρει στο μεσοπολεμικό μέγαρο της «ΣΤΟart» την συγκεκριμένη ενότητα έργων. Προγραμματισμένη να γίνει η έκθεση, ήδη από τις αρχές του 2018, λαμβάνει σήμερα ένα δραματικό τόνο επικαιρότητας μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι. Και στο ελπιδοφόρο μήνυμα του δημιουργού μπορεί να δει κανείς, όχι τα αποκαΐδια της επόμενης μέρας, αλλά την αυγή της.
Ο ζωγράφος επιχειρεί να επανασυστήσει κάτι τόσο απλό, που όμως μοιάζει ξεχασμένο στη συνείδηση του δυτικού ανθρώπου: το φύτεμα ενός δέντρου, το ζύμωμα του ψωμιού, το ψάρεμα, πράξεις που δεν προϋποθέτουν απλώς τη σωτηρία του, αλλά νοηματοδοτούν την ύπαρξή του. Και το κλειδί για την ανακάλυψη αυτών των πραγμάτων συνίσταται σε τούτο: στον έρωτα.
Οι ερωτευμένοι της γης, αλλά και αυτοί που αγαπούν τη γη – με τη διττή έννοια του όρου στα γαλλικά «les amoureux de la terre» – είναι αυτοί που θα γίνουν οι σωτήρες της. Το ερωτικό στοιχείο δεσπόζει: η φωτιά του έρωτα, η μουσική, όλα αποπνέουν μια διάχυτη χαρά. «Είναι πράξεις αρχέγονες, που έπρεπε να βγουν αφαιρετικά» αποκαλύπτει ο ζωγράφος κι εδώ απηχεί την πρώτη του μαθητεία στη ζωγραφική, στο εργαστήρι του Διονύση Καρούσου (πατέρας του σημαντικού αγιογράφου Γιάννη Καρούσου). Ο Σάμιος για να μιλήσει απλά αντλεί πρότυπα από την παράδοση της εικονογραφίας και μας θυμίζει την περίφημη τοιχογραφία στη μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά στα Μετέωρα, όπου “ο Αδάμ ονοματίζει τα ζώα” (Μοναχού Θεοφάνους Στρελίτζα Μπαθά του Κρητός).
Το ελλειπτικό αλλά στιβαρό σχέδιο, η ένταση του πλούσιου χρωματικού υλικού είναι τα κύρια εικαστικά χαρακτηριστικά που συνέχουν την ενότητα έργων του. Μια ομάδα είναι της καταστροφής με έργα δυστοπικά και άλλη μία πιάνει το νήμα με την “αρχή” του κόσμου. Ο τρόπος που ζωγραφίστηκαν τα έργα μοιάζει απλός. Όλη αυτή η γκάμα με τα χρώματα όπου το ένα εισχωρεί στο άλλο και μάλιστα υπάρχει μία ποιότητα – ένα πάχος χρωμάτων – όλη η δουλειά παραπέμπει σε αρχαίο βάζο, μόνο με μια γραμμή.
Με χέρι σταθερό ο Σάμιος δίνει στις εικόνες του ρυθμό με τη γραμμή, η οποία κάποτε διακόπτεται από κενά που κι’ αυτά αποτελούν οργανικό μέρος, τμήμα της σύνθεσης. Η αυστηρή γεωμετρική διάταξη την οποία ορίζει τώρα όχι το σχήμα αλλά το χρώμα, ο τονισμός των περιρρεόντων περιγραμμάτων συμβάλλουν στη μνημειακή ηρεμία της σύνθεσης. Πυκνές, παχιές γραμμές στα περιγράμματα, δυναμική αντίθεση ανοιχτόχρωμων και σκούρων επιφανειών, θέματα γεμάτα αγιογραφικές αναφορές όπως το πιάσιμο των ψαριών με τα δίχτυα, η φλόγα, σημείο της αποκάλυψης του θείου – ή μήπως του Προμηθέα; -, το ίδιο το χέρι του Θεού, που καθοδηγεί τις κινήσεις των ανθρώπινων πλασμάτων, αποδεικνύουν τη βαθιά σχέση του δημιουργού με την παράδοση.
Ο άνθρωπος ενταγμένος στην πλάση, βιώνεται στο έργο του ζωγράφου ως μια αδιαίρετη ενότητα με τη φύση, καθώς εκφράζεται η πρωτόγονη σχέση του με τη γη και τη θάλασσα. Η σχέση αυτή, καθώς το φως καταυγάζει μια μορφή την ώρα που φυτεύει ένα δέντρο ή που ψαρεύει με μια βάρκα, δεν αναζητά παρά να καταδείξει την αρμονία στην οποία βρίσκεται ο άνθρωπος με το φυσικό περιβάλλον και τη νοσταλγία για τον παράδεισο που κινδυνεύει να χαθεί. Είναι ένα δοξαστικό της φύσης που χάρη στον Σάμιο γίνεται απτό. Και μας επαναφέρει στα ριζώματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
«Της γης οι ερωτευμένοι» ΣΤΟart Κοραή (Στοά Κοραή 4, 210 3252352). Διάρκεια έκθεσης έως 8/11. Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή, 10:00-20:00, Είσοδος ελεύθερη