Ο καθένας έχει την άποψή του για την κρίση που πλήττει την Ελλάδα και κατ-επέκταση την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι η πρώτη φορά που το μέλλον του κόσμου διακυβεύεται στις ελληνικές πόλεις-κράτη. Αυτή η καινούργια τραγωδία γεννά πάθη ή φόβους, αλλά θα μπορούσε να έχει ένα αίσιο τέλος εάν η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα διαχειριζόταν καλύτερα το θέμα της επικοινωνίας. Θα θέλαμε λοιπόν να δώσουμε κάποιες συμβουλές στην Ελλάδα, προκειμένου αυτή η κρίση να μην μετατραπεί σε κωμωδία και να μην καταλήξει σε δράμα.
Η αφήγηση πρέπει να αλλάξει
Η ελληνική κρίση θεωρείται ευρύτερα ως η ιστορία μιας χώρας που τεμπελιάζει στο Νότο, ενώ οι άλλοι στο Βορά δουλεύουν σκληρά. Αυτή η αντίθεση είναι κλασσική και τη συναντάμε συχνά ακόμα και σε χώρες, όπως η Γαλλία, όπου οι Νότιοι ανήκουν στη κατηγόρια farniente, ή ακόμα και στην Ιταλία όπου η Λίγκα του Βορρά συσπείρωσε τους δυσαρεστημένους που είχαν βαρεθεί να πληρώνουν τους φόρους για τους τεμπέληδες του Παλέρμου και της Νάπολης.
Θέλοντας να βάλουμε την Ελλάδα σε τάξη, τη στιγματίζουμε και της δίνουμε το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου σε μια Ευρώπη που φαίνεται να έχει απολέσει την έμπνευσή της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκμεταλλεύεται την κατάσταση προσπαθώντας να αναβαθμίσει την εικόνα της, η οποία έχει ήδη ξεθωριάσει από τα προηγούμενα αξιοθρήνητα δημοψηφίσματα ή τις τακτικές επιθέσεις των επικεφαλής μεγάλων δυνάμεων όπως είναι ο Ντείβιντ Κάμερον που απειλεί ότι θα εγκαταλείψει μια Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελεί εξ ολοκλήρου μέλος.
Η Ελλάδα πρέπει λοιπόν να αλλάξει αφήγηση και να εξηγήσει αυτό που διακυβεύεται για να δείξει σε όλους ότι δεν πρόκειται για την ιστορία ενός έθνους ζητιάνων που τείνει για ακόμα μια φορά τη χείρα, αλλά μίας χώρας που προσπαθεί να ξεπεράσει το πρόβλημα λαμβάνοντας υπόψη όλες τις εναλλακτικές επιλογές.
Ο Τσίπρας πρέπει να απευθυνθεί με άμεσο τρόπο στη διεθνή κοινή γνώμη, όχι μόνο στους Έλληνες
Ο Αλέξης Τσίπρας είναι σχεδόν άγνωστος στη διεθνή σκηνή. Όταν ο Τσίπρας παίρνει το λόγο, απευθύνεται στους Έλληνες, αντί να επικοινωνεί απευθείας με τη διεθνή κοινή γνώμη, όπως κατόρθωσε να κάνει ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατά το παρελθόν μέσω των New York Times. Είναι απολύτως σημαντικό ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος να αφιερώσει ένα μέρος του χρόνου του για να κάνει γνωστή τη δική του εκδοχή της κρίσης, επιλέγοντας προσεκτικά ορισμένα ΜΜΕ διεθνούς εμβέλειας. Οι«σοβαροί» άνθρωποι πάντα θεωρούν την επικοινωνία χάσιμο χρόνου, αλλά σε αυτή την περίπτωση ο Τσίπρας πρέπει να εξασφαλίσει κάθε δυνατή υποστήριξη σε μια δύσκολη κατάσταση κατά την οποία η κοινή γνώμη διεθνώς δεν είναι ευνοϊκά διακείμενη απέναντί του. Φανταζόμαστε ότι ο Τσίπρας δεν έχει χρόνο, θα έπρεπε ωστόσο να βρει τον χρόνο για να πάρει με το μέρος του την κοινή γνώμη στη Δύση μέσω στοχευμένων συνεντεύξεων. Η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει να βασίζει τη δημόσια διπλωματία της στην παραλία και στην καλοπέραση.
Η Ελλάδα αποτελεί ήδη δημοφιλή προορισμό για τους τουρίστες που την επισκέπτονται για τις υπέροχες παραλίες της, την εντυπωσιακή πολιτιστική της κληρονομιά και τον τρόπο ζωής της, σε πολύ λογικές τιμές. Όλος ο κόσμος κατάλαβε ότι είναι ωραίο να είσαι τουρίστας στην Ελλάδα, όπως αποδεικνύουν τα πολυάριθμα κλιπ προς δόξαν της Μυκόνου ή της Σαντορίνης. Η πραγματικότητα της χώρας δεν είναι μόνο γλέντια, ούτε το ούζο που απολαμβάνεις αργά κοιτάζοντας τη θάλασσα να χορεύει συρτάκι. Οι Έλληνες δουλεύουν περισσότερο από όλους τους άλλους Ευρωπαίους. Η παραγωγικότητα τους δεν είναι πολύ υψηλή, αλλά είναι ένας εργατικός λαός, που απέχει πολύ από τα στερεότυπα που οικοδομήθηκαν επί σειράν ετών για να προωθήσουν τον μαζικό τουρισμό.
Είναι καιρός λοιπόν ο άξονας προώθησης της Ελλάδας να πάψει να συνοψίζεται αποκλειστικά στις απολαύσεις του Διονύσου, αλλά να αποδώσει τα δέοντα και στον Ερμή, θεό, μεταξύ άλλων, του εμπορίου. Η ελληνική δημόσια διπλωματία θα πρέπει να προβάλει μια Ελλάδα εργατική που στέκεται ισότιμα δίπλα στις ανεπτυγμένες χώρες προκειμένου να αποδομήσει την εικόνα της «ελευθεριότητος». Αυτό βέβαια δεν απαγορεύει που και που και την απόλαυση.
Η Ελλάδα πρέπει να είναι επιφυλακτική απέναντι στους «υποστηρικτές» της
Στη Γαλλία ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν υποστηρίζει μεγαλοφώνως την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και διακηρύσσει ότι έχουν τις ίδιες αξίες. Ωστόσο, ο Σύριζα δεν είναι η Γαλλική αριστερά και η Γαλλία δεν είναι η Ελλάδα. Εξηγώντας την ελληνική κρίση υπό το πρίσμα της κατάστασης στη Γαλλία, ο Μελανσόν θολώνει τα νερά και δίνει την εντύπωση ότι η στήριξη προς τον Τσίπρα και την κυβέρνησή του είναι και στήριξη προς τον Μελανσόν. Οι δυο άνδρες είναι πολύ διαφορετικοί , όπως και οι πορείες τους, παρά τις αριστερές ριζοσπαστικές διεκδικήσεις τους.
Η Ελλάδα πρέπει να προσέχει τις παρέες της, διότι μερικές φορές ενδέχεται να αποδειχθούν αντιπαραγωγικές, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας όπου πολλοί δυσανασχετούν όταν τους ζητείται να υποστηρίξουν τους «Έλληνες φίλους του Μελανσόν». Ο Σύριζα πρέπει να επιλέγει προσεκτικά τις συμμαχίες του, όχι μόνο με βάση τις κοινές αξίες, αλλά και τη δυνατότητα συσπείρωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Ελλάδα πρέπει να στηριχθεί στους πραγματικούς της φίλους
Ανά τον κόσμο, οι φίλοι της Ελλάδος, που δεν την βλέπουν ως ένα φτηνό προορισμό για τις διακοπές τους, ανησυχούν για την τύχη της και έχει μάλιστα διοργανωθεί εκστρατεία crowdfunding. Τα ποσά που συγκεντρώθηκαν είναι τεράστια, αλλά απέχουν πολύ από αυτά που η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει. Φαίνεται ότι η πίεση που μπορούν να ασκήσουν οι ψηφοφόροι στις κυβερνήσεις τους είναι πιο αποτελεσματική και θα μπορούσε να συμβάλει στην επίλυση της ελληνικής κρίσης, παρακάμπτοντας την φιλανθρωπία. Ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ είχε επίσης προτείνει να φορολογηθεί η χρήση ελληνικών λέξεων. Η ιδέα ήταν κάπως αλλόκοτη, αλλά θύμιζε με τρόπο λαμπρό αυτά που ο σύγχρονος κόσμος οφείλει στις ελληνικές πόλεις που πρέπει να ανακτήσουν την αξιοπρέπεια που τους οφείλεται μετά από μια Ιστορία αιώνων. Η Ελλάδα πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιήσει τα δίκτυά της για να γίνει ευρύτερα γνωστή η δική της εκδοχή της κρίσης που την πλήττει.
Είναι θέμα εξωτερικής εμφάνισης
Υπάρχουν ορισμένες λεπτομέρειες που κάνουν τον υπουργό οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη να ξεχωρίζει μεταξύ των γκριζοφορεμένων ομολόγων του. Χωρίς γραβάτα, με ένα σακίδιο στην πλάτη που του προσδίδει τον αέρα του άνετου, ο Βαρουφάκης θέλει να κάνει αισθητή τη διαφορά του: εκείνος είναι ένας καθηγητής που πέρασε από τα πανεπιστήμια του Σίδνεϋ, της Αθήνας ή του Ώστιν, σε αντίθεση με τους τεχνοκράτες που γνωρίζουν λίγα πράγματα για την ευγενή επιστήμη της οικονομίας. Αν μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι ο Βαρουφάκης, ως καλός πανεπιστημιακός, δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τον τρόπο ντυσίματός του, αλλά μόνο για τα υπουργικά καθήκοντα, θα πρέπει επίσης να λάβει υπόψη του τα σχόλια των ευρωπαϊκών και αμερικανικών μέσων που συχνά εκλαμβάνουν αυτή την επιμελώς ατημέλητη εμφάνισή του ως έλλειψη σεβασμού. Αυτό είναι μια λεπτομέρεια, αλλά θα ήταν καλό ο Βαρουφάκης να μπει στον ρόλο του υπουργού βάζοντας μια γραβάτα και αγοράζοντας έναν χαρτοφύλακα. Έτσι δεν θα δίνει τροφή για σχόλια σε αυτούς που δεν τον αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα επειδή αρνείται τους κώδικες που επιβάλλονται λόγω του αξιώματός του και θα δώσει σε όλους τη δυνατότητα να επικεντρωθούν στην πραγματική ουσία. Η προσπάθεια που απαιτείται για το δέσιμο μιας γραβάτας, είναι πολύ μικρότερη από αυτή που απαιτείται για την κατάρτιση ενός προγράμματος λιτότητας. Και αυτό θα δώσει σε όλους τη δυνατότητα να ανασάνουν παρά τη θηλιά μια φαινομενικής υποτέλειας που συμβολίζει ένα κομματάκι ύφασμα.
Η Ελλάδα πρέπει να αφηγηθεί την ιστορία της
Ακόμα και στις στήλες του Slate, οι γνώμες για την Ελλάδα διίστανται όπως φαίνεται από τα άρθρα που καταλήγουν σε πολύ διαφορετικά συμπεράσματα. Ο καθένας λέει τα δικά του και ερμηνεύει την κρίση ανάλογα με τη δική του υποκειμενική οπτική. Οπότε η Ελλάδα θα πρέπει στο μέλλον να αποκτήσει μέσα παγκόσμιας επικοινωνίας κατά το πρότυπο των δυνάμεων μεγάλου και μετρίου διαμετρήματος που διαθέτουν τηλεοπτικά προγράμματα στην αγγλική γλώσσα ή μεταδόσεις παγκόσμιας εμβέλειας. Χωρίς να επιδοθεί σε ανοικτή προπαγάνδα όπως το Al Jazeera ή το RT, η Ελλάδα θα είχε έτσι την ευκαιρία να κάνει γνωστό τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο. Η δημόσια τηλεόραση χρειάστηκε να σταματήσει να εκπέμπει ελλείψει οικονομικών μέσων. Ξανάρχισε πρόσφατα να λειτουργεί, αλλά θα πρέπει η φωνή της να ακουστεί σε ολόκληρο τον κόσμο για να εξηγήσει η Ελλάδα απευθείας την ιστορία της. Η προσπάθεια είναι δαπανηρή, αλλά μπορεί να αποδειχθεί προσοδοφόρα. Και οι Έλληνες δημοσιογράφοι έχουν όλες τις ικανότητες που απαιτούνται για μια τηλεόραση διεθνούς επιπέδου.
Η επικοινωνία είναι πανταχού παρούσα, εμείς όμως την περιφρονούμε. Είναι ωστόσο ζωτικής σημασίας σε περιόδους κρίσεων, και η Ελλάδα πρέπει να αντιδράσει γρήγορα για να αντιμετωπίσει τις τοξικές συνέπειες μιας αφήγησης που δεν ελέγχει. Θα συνιστούσαμε τέλος στον Αλέξη Τσίπρα και στην ομάδα του να δουν το ντοκιμαντέρ Our Brand is crisis. Αυτό θα ήταν μια καλή υπενθύμιση για το κατά πόσο μια κρίση μπορεί να σκηνοθετηθεί και να ισοπεδώσει μια χώρα. Στο ντοκιμαντέρ αυτό, η χώρα ήταν η Βολιβία, αλλά οι ομοιότητες με την Ελλάδα είναι ανησυχητικές. Ήρθε ο καιρός η χώρα του Ηροδότου, του Πολύβιου και του Στράβωνα να αφηγηθεί και πάλι την ιστορία της στον κόσμο. Ήρθε ο καιρός, να μιλάμε για την Ελλάδα για τους σωστούς λόγους.
*Δείτε το άρθρο στα Γαλλικά εδώ.