Σε αγγελοπουλικό σκηνικό διεξάγεται το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ομίχλη, συννεφιά, ο ουρανός ένα με την θάλασσα και πίσω από τις αποθήκες του λιμανιού, στην καρδιά του φεστιβάλ δηλαδή, να ξεπροβάλλει το... Θωρηκτό Αβέρωφ (κι όχι Ποτέμκιν!) που έχει έρθει για μια επισκεψούλα στην πόλη.
Σε ομιχλώδες τοπίο και ο ελληνικός κινηματογράφος, μετά τις νέες εξελίξεις που αναστάτωσαν για άλλη μια φορά τον χώρο: παύση της γενικής διευθύντριας του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Ηλέκτρας Βενάκη από το ΥΠΠΟ με την αιτιολογία της αδυναμίας συνεννόησης με το ΔΣ, αλλά και αιφνίδια αντικατάσταση της επιτροπής για το 1,5% της ΕΡΤ με μόνιμους -και άσχετους με το αντικείμενο-υπαλλήλους της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης. Για όσους δεν το γνωρίζουν πρόκειται για την επιτροπή που αποφασίζει ποια σενάρια θα χρηματοδοτηθούν από το 1,5% του τζίρου του καναλιού, όπως ορίζει ο νόμος (ένας νόμος που φαίνεται πως αγνοούν τα ιδιωτικά κανάλια...). Με αποτέλεσμα παραγωγοί και σκηνοθέτες να μείνουν με τα σενάρια στο χέρι πάνω που θα ανακοινώνονταν τα αποτελέσματα... "Who is fucking greek cinema?" ήταν το σλόγκαν ενός flyer που μοιραζόταν στους επισκέπτες του φεστιβάλ τις προηγούμενες μέρες. Η ΕΡΤ αναμένεται να δώσει συνέντευξη τύπου αύριο.
*Πολλές οι ουρές και τα sold out, με τις ελληνικές ταινίες (33 μεγάλου μήκους) να προσελκύουν το ενδιαφέρον, αλλά να μην αποθεώνονται -μέχρι στιγμής τουλάχιστον.
Όλα τα λεφτά είναι τα φετινά σποτάκια του φεστιβάλ -μίνι ταινιούλες με ευφάνταστη υπόθεση που ταυτόχρονα "διαφημίζουν" πανέξυπνα την προσβασιμότητα των ταινιών του φεστιβάλ στους μη ακούοντες και βλέποντες θεατές- μια πρωτοβουλία που υλοποιήθηκε με τη συμβολή του Ιδρύματος Ωνάση και τη Στέγη σε συνεργασία με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία. Παράδειγμα: σε μια εξωτερική στριφογυριστή σκάλα πολυκατοικίας βλέπουμε έναν δολοφόνο τύπου scream να κυνηγά με ένα τσεκούρι μια τενίστρια που ουρλιάζει έντρομη. Στην οθόνη διαβάζουμε: "Μουσική αγωνίας. Γυναικείες κραυγές". Σε ένα άλλο τρεϊλεράκι κάτι ληστές διαφεύγουν με αυτοκίνητο αφήνοντας πίσω τον έτερο ληστή Μάκη Παπαδημητρίου ο οποίος πανικόβλητος απλώς σταματά ένα...ταξί. Την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Μπάμπης Μακρίδης ("L").
*Η πολυαναμενόμενη ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά"Love me not", ο οποίος πριν μερικά χρόνια βραβεύτηκε στην Βενετία για το "Miss Violence" (με τον Θέμη Πάνου να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας ως αιμομίκτης πατέρας), χαρακτηρίστηκε από κάποιους εξίσου νοσηρή, αλλά δεν δημιούργησε τον ίδιο θόρυβο. Σε συνέντευξη τύπου ο σκηνοθέτης είπε πως εμπνεύστηκε το θέμα του από ένα άγριο φονικό του 2011, όταν ένα ζευγάρι δολοφόνησε μια μετανάστρια με σκοπό την είσπραξη της αποζημίωσης από μία ασφάλεια ζωής. Στην ταινία βέβαια, η αλλοδαπή, που τελικά καταλήγει απανθρακωμένη, γίνεται η παρένθετη μητέρα του παιδιού των ηρώων, με την σύντροφο του Αβρανά, την πανέμορφη Ελένη Ρουσινού, στον ρόλο της συζύγου, και τον Χρήστο Λούλη στον ρόλο του άντρα της.
Eπαφή
*Ο οποίος Λούλης δίνει μια εξαιρετική ερμηνεία στη νέα ταινία του Τώνη Λυκουρέση"Eπαφή". Ο βετεράνος σκηνοθέτης ("Σκλάβοι στα δεσμά τους") παρακολουθεί τις ιστορίες μιας σειράς ανθρώπων που εγκλωβίζονται σε (διαφορετικά) ασανσέρ μετά από ένα μπλακάουτ στην Αθήνα. Αγνώριστος, με ξυρισμένο κεφάλι και μουστάκι, ο ταλαντούχος ζεν πρεμιέ, πρωταγωνιστεί στην πιο σκοτεινή από τις ιστορίες αυτές. Ενσαρκώνει έναν κυνικό, απαθή τραυματιοφορέα ο οποίος βρίσκεται εγκλωβισμένος στο ασανσέρ του νοσοκομείου, παρέα με έναν νεκρό σε φορείο. Δύσκολα ξεχνιέται η σκηνή που τρώει τα μπισκότα του νεκρού, καπνίζει τα τσιγάρα του και παρακολουθεί με λάγνο ύφος τις φωτογραφίες της συντρόφου του άτυχου νέου, ο οποίος προφανώς υπήρξε θύμα τροχαίου. Καθώς το τηλέφωνο του άτυχου άντρα χτυπά ξανά και ξανά, με την κλήση να προέρχεται από το τηλέφωνο της κοπέλας του, ο χαρακτήρας που χτίζει ο Λούλης σταδιακά επανακτά την χαμένη του ανθρωπιά.
*Πολλές οι αξιομνημόνευτες ερμηνείες φέτος. Όπως αυτή του Θανάση Παπαγεωργίου, του σπουδαίου ηθοποιού του θεάτρου Στοά, στον πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο στο σινεμά, στην πολυαναμενόμενη ταινία της Ελίνας Ψύκου, "Ο Γιος της Σοφίας" που έχει ήδη διαγράψει μια σημαντική πορεία σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Η Ψύκου έχει για ηρωίδα μια Ρωσίδα μετανάστρια στην Ελλάδα, η οποία προκειμένου να εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή για το 11χρονο παιδί της, παντρεύεται έναν ηλικιωμένο άντρα αλλά αρχικά κρύβει από τον γιο της την αλήθεια. Το παιδί καταφθάνει στην Ελλάδα, "προσγειώνεται" ανωμάλως στην Αθήνα των Ολυμπιακών αγώνων κι έρχεται αντιμέτωπο με έναν εξουσιαστικό πατριό, Έλληνα παλαιάς κοπής (διευθυντή σχολείου), που προσπαθεί ματαίως να του εμφυσήσει τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη (πατρίς, θρησκεία, οικογένεια). Δύσκολα ξεχνά κανείς τον αποτροπιασμό του παιδιού καθώς ακούει τα ερωτικά βογκητά που προέρχονται από το σεξ μεταξύ της μητέρας του κι ενός γέρου. Αλλά εξίσου δύσκολα ξεχνά κανείς και τα βασανιστήρια που ο μικρός επιφυλάσσει στον πατριό του όταν αυτός είναι πια ανήμπορος. Η την σκηνή που νεαροί αποκτηνωμένοι αλλοδαποί σκυλεύουν ο, τι έχει αξία για τον ηλικιωμένο Έλληνα. Και ίσως εκεί ακριβώς να βρίσκεται η αξία της ταινίας της Ψύκου. Σε αυτές τις γκρίζες ζώνες. Στην κρυμμένη απελπισία όλων των ηρώων της που αποζητούν απεγνωσμένα την αγάπη αλλά την διεκδικούν με λάθος τρόπο.
Thorn
*Aξέχαστη και η ερμηνεία της (ώριμης) πρωταγωνίστριας του Γαβριήλ Τζάφκα, Βίμπεκε Χάστρουπ, στο σκοτεινό παραμύθι του "Thorn". Η Χάστρουπ έπαιζε, όπως μας είπε, στην γνωστή ταινία "Το δείπνο της Μπαμπέτ". Από τους πλέον ταλαντούχους Έλληνες μικρομηκάδες, ο Γαβριήλ Τζάφκας, είδε κι απόειδε στην Ελλάδα και μετανάστευσε στην Δανία απ' όπου και μας έφερε την πρώτη μεγάλου μήκους του αποδεικνύοντας πως πρόκειται για έναν μάστορα του σινεμά που έχει να δώσει πολλά (ίσως με μια πιο δυνατή ιστορία μελλοντικά). Τώρα, αν τον υποδέχτηκαν με ανοιχτές αγκάλες στη Δανία; Όχι ακριβώς. "Αντιμετώπισα ζητήματα αποδοχής. Του τύπου "ποιος είσαι εσύ και τι κάνεις εδώ;". Όμως αν είσαι καλός, στο τέλος σου δίνουν ευκαιρίες οι Δανοί. Και βέβαια σε επίπεδο παραγωγής τα πράγματα είναι σαφώς πιο εύκολα. Εν τέλει όμως το να κάνεις σινεμά είναι το ίδιο παντού: έχεις να αντιμετωπίσεις τους δικούς σου δαίμονες, τις δικές σου αγωνίες, τις δικές σου ικανότητες...".
*Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δεν έρχεσαι για να δεις ταινίες χολιγουντιανού τύπου, αυτό είναι σαφές. Και όμως οι περισσότερες αίθουσες φουλάρουν. Η "Επιφάνεια των πραγμάτων" της Νάνσυς Μπινιαδάκη είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση με την έννοια πως είναι από τις ταινίες που είτε θα λατρέψεις, είτε θα μισήσεις. Γιατί; Διότι πηρε το ρίσκο να διηγηθεί την ιστορία της εξ ολοκλήρου μέσα από αφηγήσεις των τεσσάρων ηρωίδων της: Μαρία Σκουλά, Μαρία Καλλιμάνη, Θέμις Μπαζάκα, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου. Οι οποίες (η μία καλύτερη από την άλλη) θυμούνται τον θάνατο της έφηβης φίλης τους, την δεκαετία του '80 από πνιγμό, καθώς υποτίθεται πως την παρέσυρε το υπόγειο ποτάμι Ερρινυός που ξεκινά από την Πάρνηθα και εκβάλλει στο Πόρτο Γερμενό. Το ρίσκο έγκειται στο ότι δεν βλέπεις μέσα από κάποια δραματοποίηση τι συνέβη τότε. Σου διηγούνται τα καθέκαστα οι συμμαθήτριες και η καθηγήτρια της νεκρής καθώς ζουν την (σημερινή) καθημερινότητά τους. Μέσα από τις αφηγήσεις αυτές περνά όλη η δεκαετία του '80 (μουσική, κοινωνικές συνθήκες, φεμινισμός κλπ), ενώ βλέπεις και πως εξελίχθηκαν οι ηρωίδες.
"Μες την ασχήμια μεγαλώσαμε..." λέει κάποια στιγμή η ηρωίδα. Με την σκηνοθέτρια να προσθέτει στο τέλος: "Ανήκω και εγώ στην ίδια γενιά. Χαθήκαμε όλοι μέσα στην άνεση του '80 μέσα στην αφελή αισιοδοξία των γονιών μας πως μας περιμένει ένα λαμπερό μέλλον και μάλιστα εύκολα...".
Η Επιφάνεια των Πραγμάτων
*Όχι ότι δεν είχαμε και εσάνς από Χόλιγουντ. "Πειραγμένο" Χόλιγουντ, όμως. Με τον τρόπο του ελληνοαμερικανού Αλεξάντερ Πέιν. Σήμερα το βράδυ θα προβληθεί η ταινία του "Μικρόκοσμος" ("Downsizing") με τον Ματ Ντέιμον και Σκανδιναβούς ηθοποιούς. Τι θα γινόταν αν Νορβηγοί επιστήμονες κατάφερναν να συρρικνώσουν τις διαστάσεις του μέσου ανθρώπου; "Μάνο στην Σκανδιναβία θα μπορούσε να γίνει κάτι τόσο εξωφρενικό" απάντησε ο Πέιν στο ερώτημα γιατί γύρισε την ταινία του στην Νορβηγία. Και ναι, συμφωνεί πως "το μέγεθος μετράει". Του πήρε καιρό να βρει χρηματοδότηση για την ταινία του διότι όπως είπε τα στούντιο βρήκαν την ταινία του "υπερβολικά έξυπνη για τα χρήματα που χρειαζόμασταν". Στην πραγματικότητα "όλη η δική μου καριέρα βασίστηκε στο ότι κάποιος είπε "δεν έχει καμία λογική αλλά θα το κάνω!".
Οι μικροσκοπικοί άνθρωποι της ταινίας του δημιουργήθηκαν με ψηφιακά εφέ. "Διάφοροι ανόητοι αξιοποιούν συνεχώς τα εφέ σήμερα. Γιατί όχι κι εμείς;". Η συμβολή του μόνιμου συνεργάτη του Φαίδωνα Παπαμιχαήλ, που ήταν σήμερα μαζί του στη συνέντευξη τύπου, ήταν καθοριστική. Υμνητικός για τον Ματ Ντέιμον ο Παπαμιχαήλ είπε πως είναι απόκτημα για κάθε ταινία. "Τον ενδιαφέρει πολύ η κινηματογράφηση, έρχεται δίπλα στην κάμερα και με ρωτά για τους φακούς...". "Και δεν ζήτησε πολλά λεφτά για να κάνουμε αυτήν την ταινία" προσέθεσε ο Πέιν ο οποίος έρχεται για έβδομη φορά στη Θεσσαλονίκη.
Ο Πέιν, ο οποίος είναι παντρεμένος με μια κατά πολλά χρόνια νεότερη του Ελληνίδα με την οποία απέκτησαν πρόσφατα μωρό, δήλωσε ρεαλιστής και πραγματιστής. "We are fucked!" είπε. Κι όταν ρωτήθηκε για το σκάνδαλο Γουάινστιν είπε: "Με σόκαρε ο βαθμός των όσων έγιναν. Αλλά πάλι, ποτέ δεν μου άρεσε αυτός ο τύπος. Έχουμε κάνει και μια ταινία αλλά έκτοτε δεν ξανασυνεργάστηκα μαζί του. Είναι εξαιρετικά δυσάρεστος". Όσο για το ερώτημα τι έχει το Χόλιγουντ εναντίον του Τραμπ, απάντησε: "Σε ποιον αρέσει αυτός ο τύπος;".