Η αποκατάσταση του ιστορικού εργοστασίου στο Γκάζι, ξεκίνησε το 1986 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού όταν ο χώρος κρίθηκε διατηρητέος. Ήδη το φωταέριο είχε προ πολλού παραχωρήσει τη θέση του σε νέες μορφές ενέργειας.
Έτσι λοιπόν, εκεί που στο παρελθόν έκαιγαν οι φούρνοι του εισαγόμενου λιθάνθρακα, δημιουργήθηκε μια κοιτίδα πολιτισμού και η ατμομηχανή του χρόνου, ενώ φαινόταν να έχει σταματήσει προσωρινά, άρχισε να βουίζει εκ νέου μαζί με τα πολυσύχναστα πλήθη που την πλαισιώνουν. Παράλληλα, ο χώρος, παρά την μεγάλη αλλαγή στη χρήση του, διατήρησε την ιστορικότητά του με το μουσείο φωταερίου ως κεντρικό σημείο αναφοράς.
Σιγά - σιγά μετασχηματίστηκε και η υποβαθμισμένη περιοχή που υπήρχε γύρω από το Γκάζι. Το Γκαζοχώρι του 19ου αιώνα, που το «ερήμαζεν ο πυρετός» κατά τον Γεώργιο Σουρή και φιλοξενούσε το γαϊδουροπάζαρο, μετατράπηκε σε ένα ζωντανό κύτταρο ψυχαγωγίας και ανάπτυξης, πόλο έλξης για το Αθηναϊκό κοινό, και όχι μόνο.
Σε ένα από τα κτίρια της Τεχνόπολης, το Aεριοφυλάκιο 2, στεγάζεται το INNOVATHENS, ένας υπερσύγχρονος πολυχώρος, ο οποίος λειτουργεί σαν ένα ολοκληρωμένο κέντρο δικτύωσης, ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών μεταξύ επιχειρήσεων, ερευνητών, δημιουργικών ανθρώπων και κυρίως των νέων. Από το Γκάζι πλέον φαίνεται να «εκπέμπουν», εκτός από τις συχνότητες του ραδιοφωνικού σταθμού της Αθήνας, και οι συχνότητες της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας που διευρύνουν το πλαίσιο λειτουργίας και χρησιμότητας του χώρου της Τεχνόπολης. Κάποιος θα μπορούσε να θεωρήσει ότι το κομμάτι αυτό «κυοφορεί» και έναν ευρύτερο ίσως συμβολισμό σε ό,τι αφορά τη μετάβαση από παλιές σε νέες τεχνολογίες που μπορούν να αναδειχτούν μέσα από τον ίδιο αυτό ιστορικό πλέον χώρο.
Ακόμη και η αναβίωση του χώρου της Τεχνόπολης με την επαναχρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων που άφησαν αναλλοίωτη σχεδόν την αρχιτεκτονική των κτιρίων του παλιού εργοστασίου, παραπέμπει σε ένα σκεπτικό βιώσιμης ανάπτυξης. Όπως και το γεγονός επίσης ότι παλιά, όταν λειτουργούσε το εργοστάσιο, ο εκάστοτε δήμαρχος τις νύχτες της πανσελήνου έδινε οδηγίες και έσβηναν οι φανοί φωταερίου στους δρόμους για εξοικονόμηση ενέργειας. Ας τα θεωρήσουμε λοιπόν όλα αυτά ως πρόδρομα φαινόμενα, μια εισαγωγική προτροπή για κάτι μεταγενέστερο που θα μπορούσε να ακολουθήσει.
Το brand «Τεχνόπολη -Γκάζι» είναι ήδη δυνατό αλλά μπορεί να γίνει ακόμη πιο δυνατό. Ένα ακόμη βήμα προόδου για τη βελτίωση της λειτουργικότητας των κτιρίων αλλά και της σημερινής εικόνας (image) της Τεχνόπολης συνολικά, μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Άλλωστε η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε διατηρητέα κτίρια προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία (με έκδοση έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας) κατόπιν σχετικής γνωμοδότησης από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.
Αυτή η μετάβαση, πέρα από οποιονδήποτε ισχυρό αναπτυξιακό χαρακτήρα και συμβολισμό, θα μπορεί να εξυπηρετήσει τις σύγχρονες και ενεργοβόρες καθημερινές πρακτικές ανάγκες των κτιρίων της Τεχνόπολης αποδίδοντας ένα βελτιωμένο, καθαρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε μια κατά τα άλλα ρυπογόνο αστική ζώνη.
Την ώρα που στην Ελλάδα τα κτίρια καταναλώνουν το 40% της συνολικής ενέργειας, δηλαδή ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη, φανταστείτε ένα χώρο που να εκμεταλλεύεται συστηματικά τον ήλιο για να παράγει ενέργεια. Είναι γεγονός ότι η ενέργεια που παράγεται από τον ήλιο είναι αδιάκοπη και δεν επηρεάζεται από τις παγκόσμιες πολιτικο-οικονομικές συγκυρίες. Γίνεται επίσης κάθε μέρα και πιο φθηνή αν λάβει κανείς υπόψη τη συνεχή πτώση στις τιμές των φωτοβολταϊκών συστημάτων. Μάλιστα, αν σκεφτούμε ότι η ηλιακή ακτινοβολία που φθάνει στην επιφάνεια της γης σε μία μόνο ώρα αντιστοιχεί σε περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο ετησίως από όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, λογικά θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ενέργεια του ήλιου είναι ένα δώρο που ανανεώνεται καθημερινά και είναι κρίμα να μην επωφελούμεθα.
Μέχρι το τέλος του 2018 η Ευρώπη περιμένει από τα κράτη μέλη να έχουν λάβει μέτρα για τη μετατροπή των δημόσιων κτιρίων σε χώρους μηδενικής ή σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Αυτό απαιτεί ενεργειακή διαχείριση των κτιρίων με τεχνολογικά και άλλα μέσα, ενσωμάτωση τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ηλεκτρισμό, θέρμανση, ψύξη κλπ. Επομένως αν μέχρι τότε το Γκάζι δρομολογήσει μια τέτοια ενεργειακή αναβάθμιση θα έχει καταφέρει όχι μόνο να ευθυγραμμιστεί με το πνεύμα της οδηγίας αλλά και να αποτελέσει πρότυπο για τα Ελληνικά δεδομένα, σύμφωνα με την ευρύτερη ενεργειακή μεταρρύθμιση που επιχειρείται και συντελείται στην Ευρώπη και τον αναπτυγμένο κόσμο.
Παράλληλα θα μπορούν να προωθούνται, μέσα από το Innovathens, ευρωπαϊκές συνεργασίες για νέες τεχνολογίες και να «μπαίνουν σε λειτουργία» νέες μορφές επιταχυντών, δημιουργία εκπαιδευτικών σεμιναρίων, εργαστήρια για νέες μορφές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον, δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, και όλα αυτά σε ένα χώρο που έχει τις εγγενείς ιδιότητες να προάγει και να προάγεται.
Σημεία αναφοράς στην ευρύτερη Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική - ενεργειακή ατζέντα για βιώσιμη ανάπτυξη και στο πλαίσιο της συμμόρφωσης με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, εκτός από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποτελούν ο περιορισμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων και η μείωση των εισαγωγών, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η κλιματική αλλαγή, η εξάλειψη της ενεργειακής φτώχιας, η δημόσια υγεία, η εξοικονόμηση πόρων, η πράσινη επιχειρηματικότητα, οι νέες θέσεις εργασίας, η ενεργειακή αυτάρκεια, η αποθήκευση ενέργειας, τα δίκτυα, η περιβαλλοντική αναβάθμιση των κτιρίων, τα βιώσιμα κτίρια κλπ.
Πρόσφατες έρευνες γνώμης σε ΗΠΑ και Ευρώπη δείχνουν ότι οι πολίτες επικροτούν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ειδικά της ηλιακής, σε ποσοστά που αγγίζουν το 90%.
Ο Δήμος Αθηναίων και οι παράγοντες της Τεχνόπολης μπορούν να προχωρήσουν στην ενεργειακή αναβάθμιση του χώρου, αξιοποιώντας πόρους που είναι συμβατοί με το Ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης, αφού ένα ολοκληρωμένο σχέδιο υλοποίησης και λειτουργίας εκπονηθεί. Σαν πολίτης μιας Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, ένα τέτοιο έργο πολύ θα χαιρόμουν να το δω να υλοποιείται.