Στην εποχή μας μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που βιώνουν οι γονείς είναι η θέσπιση oρίων στα παιδιά τους. Αυτό τους δημιουργεί σύγχυση και ενοχές, γιατί αντιμετωπίζουν «Aντίσταση» από τα παιδιά τα οποία εκφράζουν δυσαρέσκεια στην επιβολή ορίων. Εμπιστοσύνη, ενσυναίσθηση και άνευ όρων αγάπη είναι απαραίτητα στοιχεία για να εκφράζουν οι γονείς στα παιδιά τους, όπως και να τα σέβονται, να τα εμπιστεύονται και να τα ενθαρρύνουν, όμως εξίσου σημαντικό είναι να τους βάζουν όρια για τη καλλιέργεια της ασφάλειας, του αυτοελέγχου και αργότερα της αυτοπεποίθησης και του αυτοσεβασμού τους.
Είναι πολύ πιο εύκολο για τους γονείς να δίνουν στα παιδιά τους ανεξέλεγκτη ελευθερία και να παραβλέπουν την ανάγκη τους για ασφάλεια. Τόση ελευθερία στην πραγματικότητα έχει αρνητική συνέπεια στη ψυχολογική τους ωρίμανση και εξέλιξη των παιδιών, με αποτέλεσμα να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους πολλές φορές μέ αρνητική συμπεριφορά, ανασφάλεια και ψυχολογική αστάθεια.
Τα παιδιά χρειάζονται οριοθέτηση από τους γονείς που θα λειτουργήσουν σαν «Ήπιοι Καθοδηγητές» τους. Οι κανόνες και τα όρια πρέπει να είναι ξεκάθαρα, καθώς και οι προσδοκίες των γονέων, ώστε να παρέχουν στα παιδιά ελευθερία, έκφραση, αλλά ασφάλεια και αυτό-συγκρότηση, που θα τους φέρει τη πολυπόθητη ευτυχία. Χρειάζεται λοιπόν ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και ορίων.
Μερικοί τρόποι για να χαρίσουν οι γονείς την ισορροπία στα παιδιά τους είναι:
1. Να διατηρούν την ηρεμία και αυτοσυγκράτησή τους και να μην αναστατώνουν τα παιδιά τους.
Πολλές φορές τα παιδιά αντιδρούν αρνητικά συναισθηματικά στα όρια που θέτουν οι γονείς, με αποτέλεσμα εκείνοι να νιώθουν ενοχές και ανησυχίες. Ο κυριότερος λόγος που οι γονείς πρέπει να θέτουν ξεκάθαρα όρια είναι γιατί μέσω αυτών εμπνέουν το συναίσθημα της ασφάλειας στα παιδιά.
Θέτοντας όρια στα παιδιά, αυτά μπορεί να εκδηλώσουν δυσαρέσκεια που εκφράζεται με απογοήτευση, λύπη μέχρι και θυμό. Σε αυτή την περίπτωση οι γονείς πρέπει να μένουν σταθεροί, αποδεχόμενοι τη δυσαρέσκεια των παιδιών, αλλά ταυτόχρονα να προσπαθούν να κατανοούν τα δυνατά συναισθήματά τους.
Συχνά τα παιδιά αντιδρούν στα όρια, γιατί ξέρουν υποσυνείδητα ότι χρειάζονται την ασφάλεια των ορίων «ήρεμων γονέων» που είναι σε έλεγχο και μπορούν να δίνουν αξιόπιστες απαντήσεις και έχουν την ικανότητα να ηρεμούν τα δυσάρεστα αισθήματα που υποβόσκουν. Η αποδοχή αυτών των αισθημάτων αλλά και η σωστή διαχείρισή τους από τους γονείς διευκολύνει τη συναισθηματική εξέλιξη και ωρίμανση των παιδιών.
2. Να δίνουν στα παιδιά τους ξεκάθαρες συμβουλές και καθοδήγηση που δεν τα μπερδεύουν.
Οι γονείς δεν θα πρέπει να θέτουν όρια στα παιδιά μόνο για να τα τιμωρήσουν. Αυτό τα κάνει ανασφαλή και δεν τους δίνει σαφή συσχετισμό μεταξύ συμπεριφοράς και συνέπειας.
Τα παιδιά χρειάζονται όρια για τη συναισθηματική τους ασφάλεια, ηρεμία και ανακούφιση. Γι' αυτό οι γονείς πρέπει να παίρνουν σταθερές αποφάσεις επιβολής ορίων σαν συνέπειες στις πράξεις των παιδιών, όχι σαν τιμωρία.
Μπορούν με απλούς τρόπους να αντιμετωπίσουν την αρνητική συμπεριφορά των παιδιών λέγοντας: «Δε θα φύγουμε για το πάρκο αν δε με βοηθήσεις να μαζέψουμε τα παιχνίδια σου...» ή «Σε παρακαλώ, βούρτσισε τα δόντια σου τώρα, ώστε να έχουμε χρόνο για ένα βιβλίο ακόμη πριν κοιμηθείς κ.λπ.».
Εάν, βέβαια, αργότερα θεωρήσουν ότι μια απόφασή τους ήταν «άδικη» ή «μη απαραίτητη», μπορούν να ζητήσουν συγγνώμη, να τη συζητήσουν και να την αλλάξουν.
Για να καλλιεργήσουν την αίσθηση της ασφάλειας στα παιδιά τους πρέπει να πάρουν αυτές τις αποφάσεις με δυναμισμό, σταθερότητα και όχι με δισταγμό. Μόνο αν εμπιστευτούν τους εαυτούς τους, θα μπορέσουν να εμπνεύσουν πίστη και αυτοπεποίθηση στα παιδιά τους. Πολλοί γονείς όταν τα παιδιά πιέζουν για να «σπάσουν» τα όρια, το γυρνούν σε παιχνίδι, γέλιο και νευρικότητα. Δεν είναι όμως ευεργετικό να προσποιούνται ότι νιώθουν «άβολα και ανόητα», όταν στην πραγματικότητα είναι θυμωμένοι.
Πώς θα δώσουν το παράδειγμα της αυθεντικότητας στα παιδιά τους; Είναι υγιές να δείχνουν στα παιδιά τους ειλικρινή συναισθήματα όπως: απογοήτευση, θυμό και ακόμα και πόνο! Έτσι δείχνουν στην πράξη πως όλα τα συναισθηματα είναι φυσιολογικά και αποδεκτά.
Τελευταίες έρευνες Ψυχολόγων και ειδικών Ψυχο-εκπαιδευτικών Συμβούλων του Πανεπιστημίου του Harvard, (Graduate school of Education/Psychology) υποστηρίζουν ότι οι γονείς πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά τους να εκφράζουν τα δυνατά τους αισθήματα, αφού παίρνουν την έμπνευση απο το παράδειγμα των ίδιων των γονίων τους και συμβουλεύουν:
«Αφήστε τα παιδιά σας, αν έχουν ανάγκη, σαν λύση ή σαν εκτόνωση να κλάψουν, να εκφραστούν... όπως έχουν αυτά ανάγκη..., έπειτα αν μπορείτε κάντε τα να γελάσουν».
Επίσης οι γονείς πρέπει:
3. Να μη φοβούνται ότι τα όρια μπορεί να συνθλίψουν το ελεύθερο πνεύμα των παιδιών τους.
Κάποιοι γονείς έχουν δυσκολία στη θέσπιση ορίων, επειδή πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο «περιορίζουν» την ελεύθερη έκφραση των παιδιών τους. Όταν όμως εφαρμόσουν τα όρια με σταθερότητα και πίστη, τότε η μεταμόρφωση στη συμπεριφορά των παιδιών τους είναι θεαματική. Τα προσκολλημένα και απαιτητικά παιδιά σταματούν ξαφνικά να προσπαθούν να ελέγχουν κάθε κατάσταση που συμβαίνει στο περιβάλλον τους και αποκτούν την ικανότητα να συγκεντρώνονται, να κοινωνικοποιούνται, να χαλαρώνουν και να εκφράζουν τη χαρά τους.
Οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι εάν υιοθετήσουν αυτά τα στοιχεία μπορούν να καλλιεργήσουν στη ζωή των παιδιών τους πολύτιμες αξίες όπως: την ελευθερία, τη συναισθηματική ευφυΐα, E.Q., την ενσυναίσθηση και να τους εμπεύσουν διαθέση και δυνατότητες συναισθηματικής και πνευματικής εξέλιξης, ώστε να γίνουν υγιείς και ολοκληρωμένες προσωπικότητες.