Ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την Προεδρία της Ζιμπάμπουε έπειτα από 37 χρόνια απόλυτης (σχεδόν) κυριαρχίας. Ο στρατός επενέβη στις 15 Νοεμβρίου και ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας. Βλέποντας κανείς το πλήθος του κόσμου να πανηγυρίζει στους κεντρικούς δρόμους της Χαράρε, εύκολα μπορεί να πιστέψει πως συνέβη μία θεμελιώδης αλλαγή στη χώρα. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Η επέμβαση του στρατού δεν εμφορούνταν από ανθρωπιστικά κίνητρα, ούτε στόχευε στην αλλαγή της κυβερνητικής τάξης. Όπως δήλωνε ο εκπρόσωπος του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων της Ζιμπάμπουε: «Επιθυμούμε να ξεκαθαρίσουμε πως δεν πρόκειται για την κατάληψη της εξουσίας από το στρατό, αλλά στοχεύει στο να απομακρύνει από τον κύκλο του Προέδρου Μουγκάμπε «εγκληματίες», οι οποίοι διέπραξαν εγκλήματα που ανάγκασαν τους πολίτες να υποφέρουν, τόσο σε οικονομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο». Σε ποιους «εγκληματίες» αναφέρονταν;
Διπλωμάτες και αναλυτές που έχουν γνώση των πραγμάτων στη χώρα έσπευσαν να επισημάνουν τη διαμάχη ανάμεσα στη σύζυγο του 93χρονου Μουγκάμπε, Γκρέις και τον, μέχρι πρότινος αντιπρόεδρο και σήμερα πρόεδρο της χώρας, Έμερσον Μνανγκάγκουα, που οδήγησε στην απομάκρυνση του τελευταίου από τη θέση του αντιπροέδρου στις 6 Νοεμβρίου. Όπως επισημαίνεται σκοπός του ζεύγους Μουγκάμπε ήταν να δημιουργηθεί μία οικογενειακή δυναστεία. Αρχικά η Γκρέις (52 ετών) θα διαδέχονταν το σύζυγο της και αργότερα ένας από τους γιους της θα διαδέχονταν αυτή.
Η προοπτική αυτή γέμισε ανησυχία και οργή, τόσο υψηλόβαθμα στελέχη του στρατού, όσο και στελέχη του κυβερνώντος Zanu-PF. Η Γκρέις Μουγκάμπε ουδέποτε έγινε αγαπητή, ούτε από τον λαό, ούτε από τη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της χώρας. Η πλούσια ζωή και τα υπέρογκα ποσά που ξόδευε, αποτελούν πρόκληση για ένα κράτος, του οποίου οι πολίτες αντιμετωπίζουν σοβαρότατο πρόβλημα επιβίωσης, συνδυασμένο με την ξηρασία που έπληξε τη χώρα το 2016, καταστρέφοντας το 75% της παραγωγής καλαμποκιού της χώρας. Η σταγόνα, βέβαια, που ξεχείλισε το ποτήρι, ήταν η επιρροή που ασκούσε στο σύζυγο της και η υπέρμετρη φιλοδοξία της. Προσπαθούσε με κάθε τρόπο να πείσει τον γηραιό Μουγκάμπε να απομακρύνει από καίριες κυβερνητικές θέσεις στελέχη, με τα οποία είχε διαμάχες, ενώ ταυτόχρονα αναλάμβανε όλο και περισσότερο ενεργό ρόλο στην άσκηση της διακυβέρνησης.
Για τους επί χρόνια συνεργάτες του Μουγκάμπε, αυτή η εξέλιξη δεν ήταν ευχάριστη. Άνθρωποι, οι οποίοι επί δεκαετίες στήριζαν το καθεστώς, είδαν να παραγκωνίζονται και να μην έχουν την ευκαιρία να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα της εξουσίας στην μετά-Μουγκάμπε εποχή, ενώ και ο στρατός δεν επιθυμούσε να έχει για επικεφαλής την υπέρ-φιλόδοξη και μισητή Γκρέις.
Ωστόσο πέρα από το εσωτερικό, ακούγονταν και φωνές προβληματισμού και από το εξωτερικό. Ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής εξέφρασε κάλεσμα για ηρεμία. Μία βίαιη ανατροπή του Μουγκάμπε θα προκαλούσε αναταραχή και στους διωχθέντες-αντικαθεστωτικούς που φιλοξενεί στο έδαφός της η Νότια Αφρική. Παράλληλα το καθεστώς Μουγκάμπε αν και σκληρό και αυταρχικό στο εσωτερικό, στο εξωτερικό διατηρούσε καλές σχέσεις με τους γείτονες-εταίρους του, κυρίως με τη Νότια Αφρική. Φυσικά οι εντάσεις ποτέ δεν έλειπαν, καθώς η Νότια Αφρική αποτελεί τη χώρα υποδοχής, τόσο των διωκόμενων από το καθεστώς Μουγκάμπε, όσο και των κυμάτων μεταναστών ανά τα χρόνια, εξαιτίας επισιτιστικών κρίσεων, επιδημιών χολέρας που ξεσπούσαν στη Ζιμπάμπουε. Μία ήπια καθεστωτική αλλαγή δε θα διατάρασσε τις σχέσεις της Ζιμπάμπουε με τα γειτονικά της κράτη. Αξίζει να σημειωθεί πως το καθεστώς Μουγκάμπε διατηρούσε εξαιρετικές σχέσεις με τη Ναμίμπια. Η πλειοψηφία των κυβερνήσεων των γειτονικών κρατών είχε εκφράσει έντονη ανησυχία για την ανέλιξη της Γκρέις Μουγκάμπε. Παράλληλα, υπάρχει η ελπίδα, ότι θα ανοίξει ένα παράθυρο δημοκρατικής αλλαγής με τη χώρα.
Παρόλα αυτά ο διάδοχος του Μουγκάμπε, ο Έμερσον Μνανγκάγκουα, δεν έχει τη φήμη ενός ήπιου πολιτικού που διαπνέεται από δημοκρατικά ιδεώδη. Εκπαιδευμένος στη Βόρεια Κορέα, πρωταγωνίστησε σε όλες τις προσπάθειες καταστολής των αντιφρονούντων στη Ζίμπάμπουε. Διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στις σφαγές Γκουκουραχούντι στη Ματαμπελελάνδη το 1983, όπου περίπου 20.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μία επιχείρηση καταστολής των αντιπάλων του Μουγκάμπε, από τη Πέμπτη Ταξιαρχία του Μνανγκάγκουα, η οποία ήταν επίσης εκπαιδευμένη στη Βόρεια Κορέα. Αναρριχήθηκε ραγδαία στα κομματικά και κυβερνητικά αξιώματα, φτάνοντας μέχρι αυτό του αντιπροέδρου. Με τον τρόπο αυτό, λέγεται, πως εξαργύρωσε τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στις εκλογές του 2008, όπου επικράτησε κλίμα τρομοκρατίας.
Η μετάβαση της Ζιμπάμπουε στη δημοκρατία θα είναι σε κάθε περίπτωση σκληρή και αμφίβολη ως προς το εάν και κατά πόσο θα επιτευχθεί. Διότι, όχι μόνο πρόκειται για ένα κράτος που δεν έχει αναπτύξει δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά κυβερνιόνταν από έναν μόνο άνθρωπο από την ανεξαρτησία του το 1980, αλλά και επειδή οι συνθήκες δεν ευνοούν μια τέτοια μετάβαση. Όχι μόνο εξαιτίας του νέου προέδρου. Κυρίως λόγω της παρουσίας του στρατού, ο οποίος πλέον έχει «επιβάλλει» έναν νέο ηγέτη στη χώρα και λειτουργεί ως ο τοποτηρητής της τάξης και της ασφάλειας. Πολλά θα εξαρτηθούν, από τις προθέσεις της στρατιωτικής ηγεσίας και τις σχέσεις του Μνανγκάγκουα με το στράτευμα. Σε κάθε περίπτωση η κατάσταση παραμένει ρευστή και οι εξελίξεις αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.