Aν δεν μας είχε εμπιστευτεί η Safia Ferkash Mohamed την υπεράσπιση του παιδιού και της συζύγου του Μoutassim, ενός από τα δικά της σκοτωμένα παιδιά, εάν δεν ήξερα, όπως νομίζω τουλάχιστον, κάποια πράγματα «από πρώτο χέρι», πιθανότατα να συμφωνούσα με την κρατούσα γνώμη για τα μέλη της οικογένειας Καντάφι.
Πιθανότατα θα απέρριπτα κάθε αναφορά στην παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους ως υπερβολική, μεροληπτική, παρελκυστική.
O Mutassim με τους γονείς του στην ηλικία του παιδιού του σήμερα (πηγή BBC, 1976)
Τέσσερα χρόνια όμως μετά την εξάλειψη κάθε κινδύνου που το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υποστήριζε ότι ο τέως Λίβυος ηγέτης και η χώρα του αντιπροσώπευαν για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και τέσσερα χρόνια μετά τη δολοφονία του από τους αντάρτες που τον κρατούσαν, ο Μουτάσιμ, από τους πλέον επιφανείς γιους του Mουαμάρ Καντάφι, εξακολουθεί προφανώς να θεωρείται και μετά θάνατον κίνδυνος για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Καθώς το όνομά του παραμένει στον κατάλογο προσώπων, που το Συμβούλιο Ασφαλείας συνέταξε το 2011 και αναθεώρησε το 2014, στα οποία απαγορεύεται η μετάβαση σε οποιαδήποτε χώρα μέλος του ΟΗΕ και η χρήση κάθε προσωπικού περιουσιακού στοιχείου.
Έτσι, η οικογένεια που δημιούργησε χωρίς να προλάβει να τη ζήσει είναι αναγκασμένη να ζει κρυπτόμενη, στην ανέχεια και υπό διαρκή κίνδυνο εξόντωσης. Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει την ευθύνη της προστασίας και προώθησης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας (Άρθρο 14, παρ.1, κεφ V, της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών).
Οι κατά καιρούς κυρώσεις που αποφασίζει αφορούν πρόσωπα εν ζωή, που θεωρητικά απειλούν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Δεν υπάρχει κανείς άλλος λόγος που να εξηγεί γιατί το όνομα του Μουτάσιμ Καντάφι εξακολουθεί να περιλαμβάνεται, τέσσερα χρόνια μετά τον επιβεβαιωμένο θάνατό του, σε μια λίστα ανθρώπων που δεν μπορούν να ταξιδέψουν.
Εκτός εάν κάποιος νεκρός μπορεί να ταξιδέψει ή να ξοδέψει χρήματα, εκτός εάν ο Μουτάσιμ εξακολουθεί να αποτελεί κίνδυνο για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, έχει από χρόνια πάψει να είναι πρόσωπο που επιδέχεται ποινές ή κυρώσεις που η έννομη τάξη επιφυλάσσει αποκλειστικά και μόνο σε ζωντανούς.
Ο Mutassim στις τελευταίες διακοπές - Τανζανία, μετά το Ραμαζάνι, Σεπτέμβριος 2010.
ΜΑΛΤΑ - ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΟΗΕ - ΤΟΠΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΚΥΡΩΣΕΩΝ
Μερικές εβδομάδες πριν, μιά επιτροπή που έχει οριστεί από την κυβέρνηση της Μάλτας για την παρακολούθηση της εφαρμογής των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, μετά από μήνες διαβουλεύσεων, αρνήθηκε στους κληρονόμους του Μουτάσιμ Καντάφι και τον δικαστικά διορισμένο συμπαραστάτη της κληρονομίας του το ρητά προβλεπόμενο δικαίωμα (L.N.69 του 2011, National Interest Act of Malta, united Nations Sanctions (Libyan Arab Jamahiryia) Regulations, 2011, παρ. 8 (Ι) 4) να αποδεσμεύσουν μερικές δεκάδες χιλιάδων ευρώ για την κάλυψη βασικών εξόδων για την προστασία της περιουσίας τους.
Η επιτροπή ανέστειλε τη σχετική αποδέσμευση παρότι ούτε αυτή αλλά ούτε και το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι δικαστήρια. Η Επιτροπή το έπραξε ενώ έχει λάβει γνώση μιάς, τουλάχιστον, αμφιλεγόμενης διεκδίκησης που κατέθεσε στα δικαστήρια της Μάλτας τον Σεπτέμβριο του 2014 κάποια «κυβερνητικής υπηρεσίας» που εδρεύει στην Τρίπολη, πόλη που ελέγχει η οργάνωση «Λιβυκή Αυγή» και όχι η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης.
'Όποιοι και εάν είναι οι λόγοι αυτής της εκπρόθεσμης διεκδίκησης, αρκετά μετά την εκπνοή της διετούς παραγραφής που προβλέπει το εφαρμοστέο δίκαιο, αποδείχθηκε ήδη ότι οι ενάγοντες προσδοκούσαν να υφαρπάξουν το μοναδικό προσωπικό περιουσιακό στοιχείο του Μουτάσιμ Καντάφι χωρίς αντίλογο.
Οι ενάγοντες είχαν τουλάχιστον την ελπίδα, αν όχι τη βεβαιότητα, ότι είτε οι κληρονόμοι του Μουτάσιμ δεν θα λάμβαναν έγκαιρα γνώση, είτε δεν θα τολμούσαν, είτε δεν θα έβρισκαν τα μέσα για να υπερασπιστούν αποτελεσματικά τα δικαιώματά τους.
Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που ένας Καντάφι θα έχανε κάποιο περιουσιακό στοιχείο του στη Μάλτα χωρίς να μπορέσει, έστω, να το υπερασπιστεί.
Τον Σεπτέμβριο του 2011, ενόσω άλλο μέλος της οικογένειας, που δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, εθεωρείτο νεκρό - έχοντας στην πραγματικότητα εγκαταλείψει τη Λιβύη για την Αλγερία στις 30 Αυγούστου 2011 - μία offshore εταιρεία με το όνομα Baltic Investments Ltd, άσκησε εναντίον και ερήμην του αγωγή, ζητώντας την επιστροφή ενός δήθεν δανείου, για την σύναψη του οποίου όμως δεν προσκόμισε το παραμικρό έγγραφο.
Στις 6 Δεκεμβρίου 2011, ενώ ο εναγόμενος Καντάφι ήταν ακόμη εκτός κάθε επικοινωνίας και κατα πληροφορίες που είχαν δημοσιευθεί σε διεθνή ΜΜΕ ήταν νεκρός, ένας Μαλτέζος δικηγόρος, χωρίς καμία σχέση με τον φερόμενο ως πελάτη του, εμφανίστηκε και δήλωσε στο δικαστήριο ότι είχε προφορική εντολή του να συνομολογήσει την αγωγή. Με το κόλπο αυτό υφερπάγησαν οικονομίες ύψους €498,872 και 313,932 δολαρίων ΗΠΑ.
Δυστυχώς για όσους σχεδίασαν και εκτέλεσαν την παραπάνω απάτη, ο δικαιούχος των χρημάτων ήταν και είναι ζωντανός. Όταν πληροφορήθηκε τα καθέκαστα όχι μόνο αρνήθηκε οποιαδήποτε υποχρέωση από δάνειο ή άλλη αιτία, όχι μόνο αρνήθηκε οποιαδήποτε επικοινωνία με τον φερόμενο ως δικηγόρο του, πολύ δε περισσότερο εντολή του προς αυτόν να συνομολογήσει ανύπαρκτη υποχρέωσή του, αλλά έδωσε γραπτές εντολές να διωχθεί κάθε υπαίτιος και να αποδοθούν ποινικές και αστικές ευθύνες σε κάθε εμπλεκόμενο.
Όποιοι και εάν είναι οι στόχοι του ΟΗΕ, μπορεί κάποιος να υποστηρίξει πως η Μάλτα παραμένει μια μικρή χώρα, η οποία οφείλει να διατηρεί αγαστές σχέσεις με οποιαδήποτε κυβέρνηση της Λιβύης. Ακόμη και με περισσότερες από μία κυβερνήσεις που διεκδικούν ταυτόχρονα το προνόμιο να αναγνωρίζονται ως τέτοιες.
Το γεγονός ότι ο δικηγόρος ο οποίος ισχυρίστηκε ότι είχε λάβει «στο μιλητό» εντολή από το συγκεκριμένο μέλος της οικογένειας Καντάφι για να το εκπροσωπήσει στο δικαστήριο και να συνομολογήσει μια ανύπαρκτη οφειλή, εξελέγη αργότερα σε σημαίνουσα θέση του Εθνικιστικού Κόμματος της Μάλτας - άρα είναι ,κατα τεκμήριο, πρόσωπο που δε μπορεί εύλογα να ισχυριστεί ότι με βάση προφορική «δι' αντιπροσώπου» εντολή αγνώστου θα μπορούσε να εμφανιστεί σε ένα δικαστήριο για να συνομολογήσει οποιαδήποτε υποχρέωσή του - μπορεί να είναι τυχαίο.
Ακόμη και εάν δεν είναι, αυτό θα κριθεί από τα δικαστήρια της Μάλτας.
Το γεγονός ότι ο τοπικός εκπρόσωπος, με δικαίωμα υπογραφής στο επενδυτικό εταιρικό όχημα του Μουτάσιμ Καντάφι στη Μάλτα, κατά την περίοδο της απόπειρας της υφαρπαγής των περιουσιακών της στοιχείων ήταν ο λογιστής του - πρώην Ταμίας του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος της Μάλτας και πρόσωπο το οποίο, αφού αρνήθηκε κάθε ενοχή του, αφέθηκε ελεύθερο με περιοριστικούς όρους μετά την απαγγελία εναντίον του στις 18 Αυγούστου δεκατριών κατηγοριών για αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα σε άλλη υπόθεση, μεταξύ των οποίων για απάτη και πλαστογραφία - είναι, πιθανότατα, επίσης, τυχαίο.
Ακόμη και εάν δεν είναι και αυτό θα κριθεί από τα δικαστήρια της Μάλτας.
Το γεγονός, όμως, πως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενός διεθνούς οργανισμού που ιδρύθηκε με αποκλειστικό σκοπό την προστασία της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, εξακολουθεί να διατηρεί το όνομα ενός νεκρού σε κατάλογο κυρώσεων που σκοπό έχουν την προστασία της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, ενώ ταυτόχρονα το τοπικό συμβούλιο εφαρμογής των κυρώσεων αυτών στη Μάλτα αρνείται σε δύο γυναίκες και ένα ανήλικο παιδί τα μέσα για να υπερασπιστούν το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο τους απέναντι σε μία ύποπτη προσπάθεια υφαρπαγής του, δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμπτωση. Κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να χρειάζεται ουδέποτε να κριθεί από οιοδήποτε δικαστήριο.
Οι ιστορίες σχετικά με τον θησαυρό των Καντάφι, αν και εξαιρετικά δημοφιλείς, παραμένουν αναπόδεικτες. Παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί έστω και μία κατάχρηση κρατικού χρήματος, παρότι όλα τα περιουσιακά στοιχεία και διαθέσιμα του Λιβυκού Δημοσίου που φέρονται από διεθνή ΜΜΕ και τον ΟΗΕ να υπεξαιρέθηκαν από τον Συνταγματάρχη Καντάφι και μέλη της οικογένειάς του βρέθηκαν είτε στην Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης είτε μεταξύ των επενδύσεων της Λιβυκής Επενδυτικής Αρχής, ο μύθος αυτός εξακολουθεί να εξάπτει το ενδιαφέρον.
Είναι φυσικό ιστορίες για το «κυνήγι του θησαυρού» να αναπαράγονται χωρίς έλεγχο και να πουλάνε περισσότερο στην κοινή γνώμη από μια άλλη, αληθινή, ιστορία: την αγωνία, το θυμό και την συνεχή προσβολή μιας γυναίκας που, αφού έχασε τον άντρα και τρείς από τους γιούς της, ενώ αγωνιά για την τύχη του πρωτότοκου παιδιού της που καταδικάστηκε πρόσφατα στην ποινή του θανάτου μετά από μια δίκη-παρωδία, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, με λιγότερα από χίλια δολάρια στη διάθεσή της, εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως κροίσος, που υφάρπαξε δισεκατομμύρια.
Οι συνεργάτες μου και εγώ προσπαθούμε, απλά και μόνο, να κάνουμε το καθήκον μας ως δικηγόροι. Δυσκολευόμαστε, όμως, να αντιληφθούμε το πώς τόσοι Λίβυοι και Μουσουλμάνοι που πρόκοψαν και πλούτισαν αποκλειστικά και μόνο λόγω της σχέσης τους με το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι δεν παραμένουν, απλά, ασυγκίνητοι με τις συμφορές γυναικών και μικρών παιδιών αλλά, είτε επειδή επιχειρούν να δώσουν νέα διαπιστευτήρια είτε για διαφορετικούς ο καθένας λόγους, επιδεικνύουν με κάθε ευκαιρία την έχθρα τους.
Έχουμε χειριστεί τα τελευταια είκοσι χρόνια αρκετές υποθέσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έχουμε προσπαθήσει να οδηγήσουμε στη δικαιοσύνη και έχουμε αρκετές φορές επιτύχει να διαλευκανθούν σημαντικά εγκλήματα απάτης, τρομοκρατίας και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
΄Ομως, παραμένουμε άναυδοι στα διαφορετικά μέτρα και σταθμά που διεθνείς οργανισμοί - που υπόκεινται στην αρχή του Κράτους Δικαίου - χρησιμοποιούν απέναντι σε γυναίκες και ανήλικα παιδιά της οικογένειας Καντάφι στη Λιβύη σήμερα.
Ενώ μας ενοχλεί η, στον αντίποδα, επιείκεια με την οποία διεθνείς οργανώσεις και ντόπιοι και ξένοι δικαστές κατά της διαφθοράς αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν βαρόνους της διαπλοκής, της τρομοκρατίας, της κατασκοπίας και του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος τόσο στη χώρα μου όσο και αλλού.
Η θεωρία της «συλλογικής ευθύνης», ειδικά αναφορικά σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, απαντήθηκε ήδη στις Δίκες της Νυρεμβέργης. Με τα ίδια επιχειρήματα η θεωρία της συλλογικής ευθύνης απορρίφθηκε επανειλημμένα τόσο από διάφορα όργανα του ΟΗΕ όσο και από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η δικαιολογία που έντεχνα διέδωσε και εξακολουθεί δόλια να προβάλει το, ανεξαρτήτως ηλικίας, παλιό ελληνικό πολιτικό σύστημα, η προσέγγιση του «Μαζί τα φάγαμε» έχει αποδειχτεί, τουλάχιστον, παρελκυστική.
Η αρχή του κράτους δικαίου καθιστά την ποινικοποίηση οποιουδήποτε προσώπου με βάση το θρήσκευμα, το χρώμα του δέρματος, την εθνικότητα, το γένος, τις προσωπικές ιδιαιτερότητες, πολιτικές πεποιθήσεις ή οικογενειακές σχέσεις απαράδεκτη.
Όταν, δε, τέτοια ποινικοποίηση επιχειρείται από αυτούς τους ίδιους τους διεθνείς οργανισμούς που δημιουργήθηκαν, ειδικά, για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση της ειρήνης, είναι λάθος.
Ο πολιτισμένος κόσμος θεωρείται πολιτισμένος όσο η αρχή του κράτους δικαίου εξακολουθεί να παραμένει θεμελιώδης αρχή. Όσο η αρχή του κράτους δικαίου εφαρμόζεται στον καθένα, σε φίλο ή εχθρό.
Πολύ δε περισσότερο απέναντι σε γυναίκες ως μητέρες και μικρά παιδιά. Σε όσους σπεύσουν να πουν ότι αυτά τα γράφουν δικηγόροι που, απλά, θέλουν να κερδίσουν χρήματα, θα αποφύγω να εκθέσω τα έξοδα ή ακόμη και το παράλογο, αναποτελεσματικό και εκδικητικό φορολογικό ελληνικό σύστημα ειδικά μετά το πρόσφατο μνημόνιο.
Θα επιχειρήσω, επίσης, να θυμίσω στους κυνικούς πως «πάσα τε επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία, ου σοφία φαίνεται» (Πλάτων, «Mενέξενος», 347α). Και θα προκαλέσω οποιονδήποτε τον απασχολεί ένα τέτοιο θέμα να απαντήσει στο ερώτημα: Eίναι, μήπως, αδίκημα να λέγεται κάποιος Καντάφι;
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην HuffPost US και μεταφράστηκε στα Ελληνικά.