Είναι αλήθεια πως είναι πολύ νωπά τα χτυπήματα στις Βρυξέλλες την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές αλλά δε μπορεί να μην καταγράψει κανείς τις πρώτες σκέψεις που κάνει, έστω και ως μια προσπάθεια να βάλει τάξη στα συναισθήματα που μοιάζουν να αναλαμβάνουν τον έλεγχο χωρίς τη θέλησή του.
Κατά συνέπεια οι σκέψεις είναι δεμένες με το γεγονός της τρομοκρατικής επίθεσης χωρίς να διεκδικούν πληρότητα, συστημική διασύνδεση ή σφαιρικότητα.
Πρώτον, ο νους πάει στα θύματα και στις οικογένειές τους. Αυτοί πρώτοι έχουν ανάγκη την στοργή όλων μας και ιδιαίτερα την στοργή όσων είναι επιφορτισμένοι θεσμικά με αυτό το καθήκον. Φυσικά, αμέσως μετά, σε όσους βρίσκονται τρομοκρατημένοι, μακριά από τα παιδιά τους και τους δικούς τους, αποκλεισμένοι για λόγους ασφαλείας.
Δεύτερον, είναι δεδομένο πως βρισκόμαστε ήδη σε μια επικίνδυνη παγκόσμια ασταθή ισορροπία η οποία δείχνει σημάδια περαιτέρω αποσταθεροποίησης. Η παγκόσμια οικονομική ανισότητα, η πτώση περιφερειακών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, η απόσυρση των ΗΠΑ από την περιοχή, η κατάρρευση κρατών της περιοχής, το ξεθώριασμα της ασιατικής οικονομικής μεγέθυνσης, η ασθενής παγκόσμια οικονομία συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα που δεν προϊδεάζει για ευχάριστες καταστάσεις στο μέλλον. Η Ευρώπη δε μπορεί να παριστάνει την ξαφνιασμένη.
Τρίτον, η τρομοκρατία δεν είναι μόνο θέμα αστυνόμευσης και μέτρων ασφαλείας. Είναι πρωτίστως θέμα απαξίας. Συνεπώς οι πνευματικοί ηγέτες των Μουσουλμάνων -ιδιαίτερα όσοι ζουν στην Ευρώπη, όσοι χαίρονται των ελευθεριών που αυτή παρέχει- πρέπει να πάρουν θέση. Οι κοινότητες Μουσουλμάνων των Ευρωπαϊκών χωρών πρέπει έμπρακτα να απομονώσουν τους ριζοσπαστικοποιημένους και επικίνδυνους. Αλλιώς η αύξηση του εθνολαϊκιστικού στοιχείου θα είναι αναπόφευκτη και συνάμα οδυνηρή.
Τέταρτον, η χώρα μας δε μπορεί να κρύβεται πίσω από τις παραδοσιακές καλές σχέσεις με τις αραβικές χώρες ή το μικρό της μέγεθος για να αποφύγει τέτοια χτυπήματα. Είναι σημαντικό να αποκτήσουμε επιτέλους δόγμα ασφαλείας και κυρίως να το υλοποιήσουμε επιχειρησιακά.
Πέμπτον, δε μπορούμε να παραβλέψουμε πως σε αρκετές περιπτώσεις κάποιοι από τους τρομοκράτες είναι Ευρωπαίοι πολίτες και μάλιστα δεύτερης γενιάς. Είναι πλέον προφανές πως πρέπει να εξετάσουμε τα μοντέλα και τις πολιτικές ενσωμάτωσης και εν τέλει γκετοποίησης, που διαφορετικές χώρες χρησιμοποίησαν, ώστε να κάνουμε σαρωτικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις βελτίωσης των συνθηκών.
Έκτον, η υλοποίηση της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών πρέπει να βελτιωθεί τάχιστα για λόγους ανθρωπιστικούς αλλά και για λόγους ασφάλειας. Η καλύτερη διαχείριση που θα εξαλείψει τις εικόνες της ντροπής θα μειώσει τη δυσαρέσκεια που γεννά την τρομοκρατία αλλά και θα διασφαλίσει καλύτερο έλεγχο ενάντια σε τρομοκράτες στα σύνορά μας.
Έβδομον, μόνο μακροπρόθεσμες πολιτικές τοπικής ανάπτυξης και εξάλειψης των ανισοτήτων μπορούν να δώσουν ουσιαστική απάντηση στα ζητήματα της τρομοκρατίας και των μεταναστευτικών ροών.
Όγδοον, οι ήδη ριζοσπαστικοποιημένοι, αμετανόητοι τρομοκράτες μπορούν μόνο κατασταλτικά να αντιμετωπιστούν. Το ISIS πρέπει να χτυπηθεί στην πηγή του που είναι η δυνατότητα χρηματοδότησης και αγοράς όπλων. Χωρίς έλεγχο των δύο αυτών πόρων θα εμπλακούμε σε μάχες χωρίς ορατή μέθοδο απεμπλοκής.
Ένατον, η κρίση αυτή, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, δοκιμάζουν τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς και πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για την ενδυνάμωση της κοινής ευρωπαϊκής λογικής καθώς τέτοιου μεγέθους απειλές και προβλήματα δε μπορούν να αντιμετωπιστούν από μεμονωμένα κράτη όσο ισχυρά και αν είναι αυτά.
Τέλος, καλό θα είναι να κατανοήσουμε πως όσο δεν οριστικοποιούνται οι αναπόφευκτες αλλαγές στη Μέση Ανατολή (ιδιαίτερα στην Συρία και το Ιράκ), δε θα δούμε και την ανακοπή των ροών δυστυχισμένων ανθρώπων μέσα στις οποίες ενδέχεται να κρύβονται και τζιχαντιστές.
Μόνο οι συντονισμένες ενέργειες και η διεθνής συνεργασία και αλληλεγγύη μπορεί να είναι η απάντηση στην τρομοκρατία.