Η αγορά των μεταλλείων χρυσού απο την καναδική πολυεθνική El Dorado το 2004 θεωρήθηκε μιά απο τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην Ελλάδα. Η δε εκκίνηση των έργων το 2012 στα τρία μεταλλεία χρυσού και χαλκού με την πρόσληψη απο 800 μέχρι 1700 εργαζόμενους σήμανε ελπίδα στην Ελλάδα της κρίσης.
Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι ήταν μια εξαιρετική συγκυρία για την εκμετάλλευση των τριών μεταλλείων χρυσού και χαλκού της Χαλκιδικής, η οποία θα απέδιδε καρπούς στην επένδυση αλλά ταυτόχρονα θα ενίσχυε την τοπική κοινωνία με το άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας.
Η εξαρχής αντιπαράθεση ανάμεσα στους εργαζόμενους της El Dorado και στους οικολόγους ή μάλλον η εκφραζόμενη με σκηνές πολέμου αντιπαλότητα ανάμεσα στους ντόπιους υπαλλήλους της καναδικής εταιρείας και στους άλλους κατοίκους του ευρύτερου τομέα, προκάλεσε την δημιουργία μιας παραφιλολογίας σχετικά με τα αποτελέσματα της εκμετάλλευσης ως προς τους πραγματικούς κινδύνους μιας τέτοιας εξόρυξης και του διαχωρισμού των μετάλλων στο επί τόπου ανεγειρόμενο εργοτάξιο.
Το θέμα των μεταλλείων στις Σκουριές, την Κασσάνδρα και την Ολυμπιάδα έχασε πραγματικά την ουσία του με την αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο ομάδες συμφερόντων που πήρε κομματικό χρώμα, αποδυναμώνοντας το μεγάλο ζήτημα, που παραμένει όντως ο οικολογικός κίνδυνος και η πιθανή δηλητηρίαση ολόκληρου του υδροφόρου ορίζοντα στην περιορισμένη περιοχή της γραφικής Χαλκιδικής απο την απελευθέρωση του αρσενικού.
Aπευθυνόμενη σε ειδικούς επί του ζητήματος στο Μόντρεαλ (θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους), μου διευκρίνισαν οτι κατ' αρχήν η επένδυση της El Dorado διαφέρει απο την παλαιότερη εξόρυξη Μποδοσάκη, όπου το μετάλλευμα μεταφερόταν εκτός της Ελλάδας κι εκεί γινόταν η κατεργασία του.
Για λόγους μεγιστοποίησης των κερδών η εταιρεία έχει συμφωνήσει την κατασκευή μεταλλουργείου στην περιοχή, όπου θα γίνεται ο διαχωρισμός των μεταλλευμάτων με κύριο ζητούμενο το χαλκό και το χρυσό.
Ωστόσο, όπως διαβάζουμε σε μια απλουστευμένη γνωμάτευση του Παρατηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων :
- «Η Ελληνικός Χρυσός έχει στις Σκουριές ένα κοίτασμα χαλκού, με μικρή πρόσμιξη χρυσού. Το κοίτασμα των Σκουριών δεν έχει αρσενικό, παράγει δηλαδή ένα καθαρό συμπύκνωμα χαλκού, η επεξεργασία του οποίου μπορεί να γίνει χωρίς πρόβλημα σε οποιαδήποτε πυρομεταλλουργία.
- Η «Ελληνικός Χρυσός» όμως έχει και ένα άλλο κοίτασμα στη Χαλκιδική, το οποίο έχει ΠΟΛΥ αρσενικό. Είναι το κοίτασμα χρυσοφόρου σιδηροπυρίτη-αρσενοπυρίτη Ολυμπιάδας, το συμπύκνωμα του οποίου περιέχει 11-12% αρσενικό. Η μεταλλουργία αυτού του τύπου των συμπυκνωμάτων γίνεται αποκλειστικά με υδρομεταλλουργικές μεθόδους, που περιλαμβάνουν τη χρήση κυανίου.
- Έχει και κάτι ακόμα η «Ελληνικός Χρυσός»: έχει ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να κατασκευάσει και να λειτουργήσει εργοστάσιο μεταλλουργίας χρυσού, που απορρέει από τη σύμβαση μεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας που κυρώθηκε με το ν. 3220/2004.
- Έχει και ένα κακό ιστορικό: το 2002, η μεταλλουργία χρυσού της TVX που θα χρησιμοποιούσε κυάνωση και είχε αδειοδοτηθεί το 1999, ακυρώθηκε από το Συμβούλιο Επικρατείας για περιβαλλοντικούς λόγους.
Ωστόσο, η «Ελληνικός Χρυσός», ισχυρίζεται ότι θα ακολουθήσει την πρακτική της πυρομεταλλουργίας μέσω της ακαριαίας τήξης σε προσμείξεις κατά 92% από εδάφη της Ολυμπιάδας και κατά 8% από εδάφη των Σκουριών με τελικό ποσοστό περιεκτικότητας σε αρσενικό στο 11%. Τα υπολείμματα της επεξεργασίας αυτής θα τα πετάει στα δύο φράγματα που είναι αυτή τη στιγμή στο στάδιο της κατασκευής. Στο φράγμα Καρατζά και Λοτσάνικο.
Πρέπει να διευκρινισθεί πως η ακαριαία τήξη (flash melting) για τον διαχωρισμό των ορυκτών από το συμπύκνωμα έχει δοκιμασθεί μόνο στην Φινλανδία απο την Φινλανδική εταιρεία Outotec. Δεν έχει δοκιμασθεί/ εφαρμοσθεί ευρύτερα , συνεπώς η εταιρεία οφείλει να δημοσιοποιήσει τις σχετικές μελέτες για αξιολόγηση απο ανεξάρτητους φορείς και εξειδικευμένους μεταλλειολόγους.
Αν η συμπαγοποίηση του αρσενικού μαζί με τα άλλα δηλητηριώδη μεταλλεύματα δεν είναι απολύτως ασφαλής, ενδέχεται με τα νερά της βροχής να απελευθερωθεί το αρσενικό σιγά-σιγά και μέσα σε ορισμένες δεκαετίες να καταστρέψει εντελώς τον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής.
Αυτή ακριβώς είναι μια πραγματικότητα που δεν είναι εικονική, μου δηλώνουν οι ειδικοί, γι' αυτό απαιτείται να γνωστοποιηθούν τα αποτελέσματα και υπεύθυνοι επιστημονικοί φορείς όπως το ΕΜΠ καθώς και εξειδικευμένοι μεταλλειολόγοι του εξωτερικού να έχουν την ευκαιρία να εξετάσουν ενδελεχώς την περίπτωση.
Η Ελληνική κυβέρνηση έχει χρέος να ελέγξει στο έπακρο και εξονυχιστικά τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις της εκμετάλλευσης της El Dorado χωρίς να προκαλεί τυμπανοκρουσίες και αντιπαραθέσεις με τους επενδυτές.
Δεν πρόκειται για πολιτικό θέμα αλλά για μείζον οικολογικό μα συνάμα αναπτυξιακό ζήτημα της Χαλκιδικής, το οποίο θα πρέπει να εκτιμηθεί σωστά και με απόλυτα επιστημονικό τρόπο για το καλό της περιοχής.