Η κάθε σχολική βαθμίδα έχει συνδεθεί με την αγωνία των βαθμών που θα κατακτήσει ο κάθε μαθητής. Από την αρχή του σχολικού έτους τα πάντα είναι στραμμένα στο «κυνήγι» των βαθμών (τεστ, διαγωνίσματα, βαθμολογίες).
Οι βαθμοί αποτελούν «αγωνία» του παρελθόντος όπου ο αναλφαβητισμός στην Ελλάδα βρισκόταν σε υψηλά ποσοστά και τα μοναδικά στοιχεία που είχαν σημασία ήταν το παιδί να μάθει γραφή, ανάγνωση και μαθηματικά. Αυτό πλέον έχει εξαλειφθεί, αφού μόλις διακόσιες χιλιάδες Έλληνες δηλώνουν αναλφάβητοι.
Το σχολείο, ειδικά στις μικρότερες ηλικίες, διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο από όσο νομίζουμε. Το πώς θα ενταχθούν τα παιδιά στην κοινωνία καθορίζεται ουσιαστικά στα πρώτα τους σχολικά χρόνια. Κατ' επέκταση η εικόνα που έχουν τα παιδιά για τον εαυτό τους καθορίζεται -κυρίως- από τις βαθμολογικές τους επιδόσεις, οι οποίες απορρέουν από το αν μπορούν να κάνουν αριθμητικές πράξεις, αν παπαγαλίζουν μαθήματα ιστορίας ή θρησκευτικών, αν ζωγραφίζουν μοτίβα που συμφωνούν με την αισθητική του δασκάλου τους.
Ωστόσο, ο βαθμός από μόνος του δεν περιγράφει την προσωπική κατάσταση του παιδιού. Για παράδειγμα, αν ένας μαθητής βαθμολογηθεί με 12 στα 20 στην ιστορία αυτό σημαίνει ότι δεν του αρέσει η ιστορία (;) ή ότι δε μπορεί να μάθει την ιστορία με τον τρόπο που διδάσκεται (;) ή ότι δε μπορεί να μάθει την ιστορία με τον τρόπο που εξετάζεται (;). Η βαθμολογία αποτελεί μια κλίμακα μέτρησης σε συγκεκριμένες τυποποιημένες δεξιότητες. Ο βαθμός 12 είναι ένας μέτριος βαθμός, αλλά αναφορικά με τη δεξιότητα της αποστήθισης, κρίνει το αν ο μαθητής μπορεί να παπαγαλίσει τις πράξεις του Καποδίστρια.
Κι όλα τα υπόλοιπα; Δημιουργικότητα; Συνεργασία; Περιέργεια; Ευγένεια; Εξέλιξη; Ενσυναίσθηση; Αναλυτική σκέψη; Όλα αυτά είναι βασικά στοιχεία μια προσωπικότητας, είναι ουσιαστικές δεξιότητες που πρέπει να αναπτυχθούν. Μετά το πέρας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, τα παραπάνω εφόδια είναι που καθοδηγούν τον άνθρωπο, αυτά τον καθορίζουν και όχι αν ξέρει πότε έγινε η μάχη των Δερβενακίων.
Από την άλλη, σε καμία περίπτωση δε μπορούν να καταργηθούν οι βαθμοί διότι εμπεριέχουν αντικειμενική μέτρηση των επιδόσεων του μαθητή στην αποστήθιση, την ορθογραφία, την ανάγνωση και τις αριθμητικές πράξεις. Όμως, πρέπει να ξέρουμε τι ακριβώς μετράνε: την αποστήθιση, την ορθογραφία, την ανάγνωση και τις αριθμητικές πράξεις, τίποτε άλλο, αυτά μόνο.
Ως κοινωνία λοιπόν, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στους σχολικούς βαθμούς, αλλά, και εδώ βρίσκεται το οξύμωρο του θέματος, μετά το τέλος της τυπικής εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας κάνεις δεν ασχολείται με το τι βαθμούς είχε κάποιος στο δημοτικό ή στο λύκειο. Κανείς δε θα «χτυπήσει» την πλάτη κανενός λέγοντας του «πολύ καλή δουλειά, σου βάζω 18». Το αντίθετο μάλιστα, αυτό που θα κάνει το άτομο να αναδειχθεί ουσιαστικά σε κάποιο τομέα είναι οι κοινωνικές του δεξιότητες.
Προφανώς, η δημιουργικότητα, η ενσυναίσθηση, η συνεργασία, η περιέργεια, η αναλυτική σκέψη, δεν μπορούν να βαθμολογηθούν, διότι εμπεριέχουν υποκειμενισμό, αλλά σίγουρα μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν, να αναδειχθούν και οπωσδήποτε να επιβραβευτούν μέσα από τις σχολικές δράσεις.
Όπως χαρακτηριστικά έγραφε ο John Dewey:
Εκπαίδευση δεν είναι η προετοιμασία για τη ζωή, εκπαίδευση είναι η ίδια η ζωή.
Χρειαζόμαστε σχολεία τα οποία δε θα προετοιμάζουν τα παιδιά για τη ζωή, θα είναι η ζωή. Από την πλευρά των «μεγάλων» πρέπει το σχολείο να αποτελεί βασικό κομμάτι της ζωής των παιδιών, διότι εμπεριέχει τις μελλοντικές τους συνέπειες.
Το σχολείο για τα παιδιά εκφράζει τον κόσμο τους όλο, κι αυτό σίγουρα δε βαθμολογείται. Η μελλοντική επιτυχία/ευτυχία τους εξαρτάται περισσότερο από τις παραπάνω καταστάσεις του μυαλού και λιγότερο από τους βαθμούς, με αυτά πρέπει να ασχολούμαστε, με αυτά που καθορίζουν, εξελίσσουν ή αποκλείουν το άτομο.