Αυτό το κείμενο το οφείλω εδώ και 25 χρόνια. Το γράφω σήμερα με αφορμή την πρόσφατη αγωγή του Γιώργου Κουρή κατά του Ανδρέα Πετρουλάκη. Στα τέλη της δεκαετίας του '80, λοιπόν, για άλλη μια φορά στην Ελλάδα αναμετρούνταν οι δυνάμεις του φωτός και του "σκότους". Ο κομματικός ανταγωνισμός είχε διολισθήσει σε έναν υπέρ πάντων αγώνα, με το κόμμα που υποστήριζε ο καθένας να ταυτίζεται με το απόλυτο καλό και του αντιπάλου με το απόλυτο κακό.
Πρωταγωνίστρια της εποχής ήταν η εφημερίδα Αυριανή του κυρίου Κουρή. Παιδάκι ακόμα θυμάμαι τις συστηματικές, βρώμικες, χυδαίες και αήθεις επιθέσεις κατά του πατέρα μου. Πηχυαίοι τίτλοι όπως «κλέφτης ο Μπακογιάννης» ή «απατεώνας ο Μπακογιάννης» δέσποζαν στα πρωτοσέλιδα της Αυριανής. Δεν είχε καμία σημασία πως η εφημερίδα δεν είχε κανένα στοιχείο. Δεν είχε καμία σημασία πως όλα ήταν ένα ψέμα. Για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας η Αυριανή είχε επιλέξει να εμπλέξει τον πατέρα μου σε ένα σκάνδαλο. Η αλήθεια δεν επιτρεπόταν να χαλάσει το ρεπορτάζ.
Ομολογώ πως θα το είχα ξεχάσει. Είναι άλλωστε η μοίρα όσων εμπλέκονται με τα κοινά να έρχονται αντιμέτωποι τόσο με αλήθειες όσο και με ψέματα. Έλα όμως που η προκήρυξη της 17 Νοέμβρη, που δημοσιοποιήθηκε μερικές μέρες μετά τη δολοφονία του πατέρα μου, επαναλάμβανε σχεδόν λέξη προς λέξη όσα έγραφε η Αυριανή. Το ίδιο σκεπτικό. Τα ίδια επιχειρήματα.
Μπορεί η 17 Νοέμβρη να τον καταδίκασε αλλά η Αυριανή τον δίκασε. Δεν μου περνάει προφανώς η ιδέα από το μυαλό πως η Αυριανή είχε οποιαδήποτε σχέση με τη 17 Νοέμβρη. Ούτε πως ο κύριος Κουρής μπορούσε να φανταστεί πως η επίθεση του θα γινόταν άλλοθι των δολοφόνων. Άλλωστε, δυστυχώς, ο πατέρας μου δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που έπεσε θύμα του Αυριανισμού. Ούτε τον Μάνο Χατζηδάκι δεν σεβάστηκαν.
Υπάρχει όμως ένα δίδαγμα σε αυτή τη υπόθεση που γίνεται και πάλι επίκαιρο. Η Αυριανή μπορεί να τελείωσε, αλλά ο Αυριανισμός ζει και βασιλεύει. Πολύ συχνά για να αποκομίσουν πρόσκαιρό πολιτικό όφελος κόμματα, πολιτικοί και ΜΜΕ στοχοποιούν αντιπάλους χρησιμοποιώντας ανερυθρίαστα απολύτως αθέμιτα μέσα. Ο δημόσιος διάλογος δηλητηριάζεται και γίνεται τοξικός. Στη μέγγενη της αντιπαράθεσης όμως δεν συνθλίβονται μόνο πρόσωπα και αξίες αλλά και η ίδια η ομαλότητα.
Σήμερα, για άλλη μια φορά, το θερμόμετρο της πολιτικής αντιπαράθεσης δείχνει να ανεβαίνει. Τους επόμενους μήνες θα πιάσει κόκκινο. Η πόλωση που δημιουργείται, πολλές φορές τεχνηέντως, πρέπει να μας ανησυχήσει όλους. Πόσο μάλλον που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από της φύση τους, δεν συμβάλουν πάντα σε μια ουσιαστική και γόνιμη πολιτική αντιπαράθεση. Τα tweets των ελάχιστων χαρακτήρων και τα posts των λίγων λέξεων μπορεί ανοίγουν τη συζήτηση σε περισσότερους, αλλά τείνουν να μένουν στην επιφάνεια των θεμάτων. Πολλές φορές ικανοποιούμε την οργή μας έναντι του πολιτικού συστήματος μέσω του facebook ή του twitter αναπαράγοντας ειδήσεις οι οποίες δεν έχουν διασταυρωθεί ή δεν επιβεβαιώνονται συμβάλλοντας έτσι στην πόλωση την οποία άλλοι επιθυμούν.
Κόμματα, πολιτικοί και ΜΜΕ προσπαθούν να ταΐσουν την αγανάκτηση μια κοινωνίας η οποία έχει ανάγκη να βρει ενόχους και να τους καταδικάσει. Το κάνουν όμως λανθασμένα, επιπόλαια και κοντόφθαλμα, ανάλογα με τα συμφέροντά του ο καθείς. Η αλήθεια και η δικαιοσύνη θυσιάζονται στο βωμό της πολιτικής σκοπιμότητας. Τίθεται έτσι σε λειτουργία μια κρεατομηχανή η οποία πλήττει τους θεσμούς πολιτείας. Από τη μία, ενδυναμώνει τα άκρα, αφού ενισχύονται όλοι εκείνοι που επιθυμούν την συνολική ισοπέδωση πολιτικών και θεσμών για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Από την άλλη, η λάσπη στον ανεμιστήρα προστατεύει τους καρχαρίες με το παπιγιόν που πραγματικά είναι ένοχοι.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι ότι τείνουμε -ως κοινωνία- να θεωρήσουμε την κατασυκοφάντηση, τις κορώνες, τις υπερβολές, τις μεγαλοστομίες και τους κάθε λογής χαρακτηρισμούς,ως έναν αποδεκτό τρόπο επικοινωνίας. Κοινώς, το συνηθίζουμε. Και για να ξαναφέρω τον Χατζηδάκι στην παρέα μας, «όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις». Όμως η μετριοπάθεια δεν είναι αδυναμία και η υπευθυνότητα δεν είναι συμβιβασμός.Οφείλουμε όλοι μας να ζυγίζουμε κάθε λέξη και κάθε φράση. Και κυρίως όσοι από μας έχουμε δημόσιο λόγο. Διότι τίποτα δεν είναι τζάμπα σε αυτή τη ζωή και πολλές φορές μας έρχεται ο λογαριασμός από εκεί που δεν τον περιμένουμε. Πολλώ δε μάλλον όταν ο λογαριασμός των δικών μας πεπραγμένων πληρώνεται από τον τόπο.