Έχουν ψυχή τα πλεούμενα; Άραγε να νιώθουν; Είναι μια σταθερή, αναπάντητη απορία και όσο πιο ρομαντικός, πιο ευαίσθητος και παθιασμένος με τη θάλασσα είναι εκείνος που τη μελετά, τόσο πιο εύκολα και αβίαστα δίνει την απάντηση.
Στα δικά μας μέρη, τα αγγελικοπλασμένα Δωδεκάνησα, η θάλασσα είναι εκείνη που γεννά τους ποιητές, που κάνει ακόμη και τα νοτισμένα από αρμύρα σκουρισμένα σίδερα, να πιάνουν κουβέντα και να συνομιλούν με ζωντανούς κι απέθαντους κι ύστερα να ντύνουν με αληθινά φτερά τη φαντασία.
Όσα χρόνια λοιπόν κι αν περάσουν φτάνει μια μικρούλα πέτρα, αφού τυχαία φέρει μια σβούρα στον αέρα, έπειτα να ταράξει τη θάλασσα κι εκείνη, όπως κάθε φορά, μέσα στο στιγμιαίο καθρέφτισμα να φανερώσει σκιές από σκαριά, κουφάρια πλοίων που την έκαναν περήφανη με τη χάρη, την ομορφιά, μα κυρίως για το τσαγανό τους. Ένα τέτοιο σκάφος, από τα ομορφότερα της εποχής του, ήταν η θαλαμηγός του Μουσολίνι η Aurora, δηλαδή η αυγή, που κάποτε βρέθηκε και γύρισε όλα τα Δωδεκάνησα!
Η ιστορία δεν είναι γνωστή, αφού το όνομα του πλοίου από μια τυχαία σύμπτωση θυμίζει την Οκτωβριανή Επανάσταση και το ομώνυμο θωρηκτό και όχι τα καμώματα του φασισμού.
Σίγουρα οι πιο παλιοί θα θυμούνται την θαλαμηγό Aurora, με διαφορετικό όνομα, την έλεγαν Marechiaro, τότε ήταν το προσωπικό πλοίο του διπλωμάτη και πρώτου διοικητή Μάριο Λάγκο.
Από το 1925 μέχρι τα μέσα του 1927 η θαλαμηγός είχε έδρα τη Ρόδο και κάθε τόσο σάλπαρε με τον Ιταλό κυβερνήτη, συνοδευόμενο συνήθως από την δημοφιλή και "ευγενέστατη", όπως την αποκαλούσε ο τύπος, σύζυγο του, την Οκτάβια και μαζί γυρνούσαν και γνώριζαν τα «Ιταλικά νησιά του Αιγαίου»!
Όσο για το όνομα, το Marechiaro, έρχεται από τη θάλασσα στον κόλπο της Νάπολη, αφού λένε πως εκεί τα νερά είναι τόσο γαλήνια και διάφανα που ξεχωρίζουν.
Το πλοίο κατασκευάστηκε το 1903 από τους D & W. Henderson & Company Meadowside στη Γλασκώβη (στο ναυπηγείο είχε αριθμό 437).
Ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1904 και ήταν το ιδιωτικό γιοτ της Κόμισσα της Bearn με το όνομα Nirvana. Έτσι καταχωρήθηκε στο Ρουέν και τη Μασσαλία (γαλλική σημαία). Είχε χωρητικότητα 890 κόρων και εκτόπισμα 1.327 τόνους. Όμως η μοίρα τοχε ταμένο σε πολύ πιο μεγάλα ταξίδια!
Το 1905 αγοράστηκε αντί 25.000 στερλινών από το Αυτοκρατορικό Ναυτικό της Αυστρο-ουγγαρίας και τότε ονομάστηκε Taurus.
Στο λιμάνι της Pola, στην Ισπανία, θα γίνουν οι πρώτες τροποποιήσεις. Τοποθετήθηκαν τέσσερα πυροβόλα Hotchkiss, δύο των 47 και δυο των 37 χιλιοστών. Από τις αρχές του 1910 μέχρι τον Ιούλιο του 1914 το πλοίο βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στον σταθμός βάσης των Αυστρο-Ουγγρικών πλοίων, ταξίδευε και έκανε αποστολές στα γύρω λιμάνια.
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, είχε δευτερεύοντα καθήκοντα και το συναντάμε σε όλα τα λιμάνια της Μεσογείου, ενώ στις αρχές Μαρτίου 1914 θα είναι το πρώτο πλοίο που θα υψώσει τη σημαία του νεοσύστατου Αλβανικού κράτους.
Στη συνέχεια θα παραμείνει αγκυροβολημένο στην Pola όπου χρησιμοποιήθηκε ως βάση και κατοικία για το προσωπικό των υδροπλάνων της Αυστρο-ουγγρικής αεροπορίας. Με το τέλος του πολέμου θα αλλάξει χέρια.
Στις 21 Σεπτέμβρη 1923 θα περάσει στο Ιταλικό Βασιλικό ναυτικό και το πλοίο θα μετονομαστεί σε Marechiaro.
Την επόμενη χρονιά θα ξαναμπεί σε ναυπηγείο και θα αλλάξει μηχανές και όπλα! Θα εξοπλιστεί με τέσσερα κανόνια 76/40 mm και θα φορέσει δύο μηχανές 1700 HP, έτσι θα αυξηθεί η ταχύτητα του και θα φτάσει τους 14-15 κόμβους.
Από το 1924 μέχρι το 1927 το πλοίο θα βρεθεί στις Ιταλικές κτίσεις, πρώτα στην ερυθρά θάλασσα, ενώ τα επόμενα δυο χρόνια στη Δωδεκάνησο. Εκεί θα βολέψει τον διοικητή Μάριο Λάγκο που με το Marechiaro θα γυρίσει όλα τα νησιά.
Η θαλαμηγός αυτή ακόμη δεν είχε γνωρίσει της μεγάλες δόξες της!
Το 1927 επιστρέφει στην Ιταλία και ξαναμπαίνει στα ναυπηγεία, αυτή τη φορά θα πάρει άλλη μορφή, όμως πάνω της θα γραφτεί πια το τέταρτο και οριστικό όνομα της.
Στις 15 Απριλίου του 1928 μεταμορφώνεται στο πολυτελέστατο γιοτ Aurora! Το όλο έργο σχεδιάστηκε από τον αξιωματικό του Ναυτικού Umberto Pugliese και οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν στη Β. Ιταλία στο Muggiano της περιφέρειας Spezia. Πρώτος διοικητής του πλοίου ήταν ο υπολοχαγός Luciano Bigi.
Η Aurora ντύθηκε σαν πριγκίππισσα και μετέφερε τον Μουσολίνι, τον Βασιλιά Vittorio Emanuele III και τον ναύαρχο Sirianni κι όμως οι πιο σπουδαίοι φασίστες της ιστορίας δεν ήταν οι μοναδικοί «πελάτες» της, τον Αύγουστο του 1938 θα πάει την τελευταία χαλαρή αποστολή της!
Η θαλαμηγός θα κάνει μια ήρεμη κρουαζιέρα στην Αδριατική, με επιβάτες την γυναίκα του Μουσολίνι, τη Ραχήλ, το γιο και την κόρη τους! Λίγους μήνες αργότερα θα ξαναμπεί στο ναυπηγείο και θα ξαναεπιστρέψει στα ξεχασμένα της στρατιωτικά καθήκοντα. Μεταμορφώνεται και πάλι σε κανονιοφόρο. Τον Ιούνιο του 1940, με την είσοδο της Ιταλίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Aurora είναι βοηθητικό πλοίο που έκανε το στόχο και χρησιμοποιήθηκε στα μαθήματα των υποβρυχίων.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, θα ξαναβαφτεί με ένα μάλλον πρωτότυπο καμουφλάζ, σε ζώνες του γκρι, σκούρο γκρι, σε μαύρο και αποχρώσεις του πράσινου!
Η τελευταία πράξη της ζωής της ήταν παραπάνω από ηρωική! Η ανακοίνωση της εκεχειρίας, 8 Σεπτέμβρη 1943, βρήκε την Aurora στην Pola της Ισπανίας, κυβερνήτης του σκάφους ήταν ο υπολοχαγός Attilio Gamaleri.
Η κανονιοφόρος απέπλευσε από την Ίστρια το απόγεμα της 9ης Σεπτεμβρίου, αφού έλαβε εντολή (από το διοικητή του Ναυτικού Pola, Strazzeri) έπρεπε να φτάσει στην πόλη της Κροατίας Σιμπένικ, με τη μέγιστη ταχύτητα, με μια μονάχα στάση στο Ζαντάρ, για τη νύχτα.
Στην αρχή του ταξιδιού το Aurora ακολούθησε το θωρηκτό Giulio Cesare, που επίσης, που απέπλευσε από το Pola, αλλά με διαφορετικό προορισμό. Όταν έφτασε στο λιμάνι του Ζαντάρ ο πανικός και η αναστάτωση δεν είχαν προηγούμενο.
Στις 16.30, στις 10 Σεπτεμβρίου, ο κυβερνήτης Gamaleri κατέβηκε στο έδαφος, μέσα στο χάος προσπαθούσε να καταλάβει τι είχε συμβεί. Ο καπετάνιος της φρεγάτας Ferruccio Rossi και ο διοικητής της βάσης, εξηγούσαν ότι τα πράγματα ήταν κρίσιμα, είχε ήδη υπογραφεί η παράδοση της φρουράς του Ζαντάρ, και επανέλαβε μια εντολή που έπρεπε να τηρηθεί με «ακρίβεια και επιτακτικότητα»: το Aurora πρέπει να παραμείνει δεμένο στο λιμάνι.
Παρ' όλα αυτά, ο καπετάνιος Gamaleri συγκέντρωσε το πλήρωμα, εξήγησε την κατάσταση και όλοι μαζί πήραν την απόφασή τους, δεν θα παρέδιδαν το πλοίο στους Γερμανούς, με κάθε τρόπο θα έφευγαν και θα πάλευαν να φτάσουν στην Ανκόνα!
Έλυσε κάβους, έσυρε την άγκυρα και αψήφισαν τα όπλα που σημάδευαν, βγαίνοντας από το λιμάνι δέχτηκαν έναν καταιγισμό πυρών, μάτωσαν όμως στάθηκαν τυχεροί, το πλοίο δεν βυθίστηκε και παρά τις ζημιές και τους τραυματισμούς το Aurora, έστω και λαβωμένο, ήταν σε θέση να ξεφύγει από την πόλη της Δαλματίας.
Με μεγάλη προσοχή πέρασε από τα γύρω νησάκια και έφτασε στο πέλαγος, λίγο πριν τα μεσάνυχτα βρέθηκαν βόρεια του νησιού Grossa.
Η μορφή του 80μετρου Aurora δεν μπορούσε να κρυφτεί ούτε από το σκοτάδι!
Ήταν 04.00 ξημέρωμα της 11ης Σεπτεμβρίου 1943, όταν το Ιταλικό γιοτ-κανονιοφόρος βρισκόταν έξω από την Ανκόνα και προχωρούσε με προσοχή, όταν πάνω στην πορεία του συναντήθηκε με τα γερμανικά τορπιλοβόλα S 54 (κυβερνήτης ο υπολοχαγός Klaus Degenhard Schmidt) και το S 61 (κυβερν. Friedel Blömker).
Επικεφαλής του τμήματος ήταν το S 54, τράβηξε προς τα δεξιά και βρέθηκε δίπλα στο Aurora, ενώ το S 61 πέρασε στην αντίθετη πλευρά, προκειμένου να μην ξεφύγει προς τα βόρεια. Μετά από λίγα λεπτά ο Schmidt, μέσω φωτεινών σημάτων σε κώδικα Μορς, διέταξε το Aurora: «Σταματήστε αμέσως».
Ο κυβερνήτης Gamaleri δεν δείλιασε, φώναξε στις μηχανές να βάλουν όλη τη δύναμη τους, με πλήρη ταχύτητα να κάνουν μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια, να τρέξουν ευθεία μπροστά, μήπως τα καταφέρουν και προλάβουν την αυγή.
Τα γερμανικά τορπιλοβόλα είχαν ήδη φορτωμένα τα όπλα και σημάδεψαν, δέκα μίλια από την ακτή, στο σημείο 43 ° 38 'Ν και 13 ° 32' Ε, το Aurora χτυπήθηκε στην καρδιά και σε λιγότερο από 2 λεπτά έγινε κομμάτια, με τα μεγαλύτερα τμήματα του να κατεβαίνουν για την άκρη του βυθού.
Μόνο τσακισμένα κομμάτια από ξύλα, συντρίμμια μεγαλείου και δύστυχοι ναυαγοί έμειναν στην επιφάνεια. Αμέσως οι δύο Γερμανικές τορπιλάκατοι μάζεψαν 62 επιζώντες, τους ναυαγούς μέσα από τη θάλασσα. Όμως δεν ήταν όλοι, τα υπόλοιπα 26 μέλη του πληρώματος βυθίστηκαν και χάθηκαν μαζί με το πλοίο.
Μεταξύ των ναυαγών, που ήταν πια κρατούμενοι, ήταν ο κυβερνήτης Attilio Gamaleri. Αιχμάλωτος όπως όλοι, τον έστειλαν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως στην Γερμανία και στη συνέχεια στην Πολωνία, μετά από δύο χρόνια σκληρής φυλάκισης και ενώ απέρριψε κάθε συνεργασία, ελευθερώθηκε το 1945 από τα βρετανικά στρατεύματα.
Στο Gamaleri αναγνωρίστηκε η προσπάθεια και τιμήθηκε με το Ασημένιο Μετάλλιο, το Χάλκινο Μετάλλιο για την ανδρεία και ο Σταυρός Αξίας του πολέμου, έγινε Ιππότης του Τάγματος του Στέμματος της Ιταλίας και της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Αργότερα βρήκε το κουράγιο και μετέφερε όλες τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Σελίδες πολέμου και φυλακής».
Το Aurora ή Marechiaro ή Nirvana ή Taurus, ήταν από τα πιο όμορφα σκαριά που πέρασαν από τα Δωδεκάνησα, έμοιαζε με έναν περήφανο ξιφία, που απέδρασε από τα κρύα βαθιά θαλασσινά νερά, προτίμησε να ζήσει και να παρατηρεί τους ανθρώπους στην επιφάνεια της γης.
Πλοία και θάλασσα δεν γνωρίζουν από όρια, δεν έχουν στενέματα, ανάλογα με την εποχή και τις ανθρώπινες αδυναμίες αποκτούν διαφορετική σημαία, κρατούν άλλη ταυτότητα και ίσως να αλλάζουν ακόμη και χαρακτήρα. Κάποιες φορές γεμίζουν όπλα, κανόνια που μυρίζουν αίμα και θάνατο. Άλλοτε πάλι γίνονται τα πιο ξεχωριστά λατρεμένα ανθρώπινα καταφύγια!
Το γιοτ της ιστορίας μας γνώρισε και σπούδασε κάθε πάθος μα και κάθε ανθρώπινη αδυναμία...
Πηγές
εφημ. Ροδιακή 1925-26-27 (για το marechiaro)