Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον περασμένο μήνα, ήμουν ένας από τους 2.500 παγκόσμιους ηγέτες του επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου καθώς και της ακαδημαϊκής κοινότητας και των τεχνών που συναντήθηκαν για να συζητήσουν την κατάσταση παγκοσμίως. Ήταν η 14η επίσκεψή μου στο Νταβός , και όπως και στο παρελθόν, η ημερήσια διάταξη ήταν γεμάτη με συνεδρίες για την παγκόσμια οικονομία, τους κίνδυνους για το περιβάλλον, τη γεωπολιτική και την υγειονομική περίθαλψη.
Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η τεχνολογία μεταφέρθηκε από το να είναι μία από τις πολλές συζητήσεις σε ένα από τα θεμελιώδη κομμάτια των συνομιλιών στο Νταβός. Κάθε μέρα ο κόσμος γίνεται όλο και πιο συνδεδεμένος και ανοιχτός. Η Ericsson προβλέπει ότι μέχρι το 2020 , το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού άνω των 6 ετών, θα έχει κινητό τηλέφωνο. Το κινητό τηλέφωνο κάνει τα πάντα να πηγαίνουν πιο γρήγορα και εκδημοκρατίζει την επικοινωνία, την ενημέρωση , τη γνώση ακόμη και το εμπόριο. Όπως έγραψε το Ίδρυμα Gates σε μια επιστολή του το 2015, το να έχει κανείς ένα κινητό τηλέφωνο ανοίγει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων για την οικονομική πρόοδο, όπως και το να έχει κανείς τραπεζικό λογαριασμό για πρώτη φορά, ή πρόσβαση στην online εκπαίδευση .
Αλλά κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, οι εξουθενωτικές επιπτώσεις της οικονομικής ανισότητας και η ραγδαία αύξηση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής ήταν στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων. Η αύξηση της ανεργίας των νέων είναι μια σταθερή πηγή αστάθειας, και μεγεθύνεται από το επερχόμενο κύμα της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι υπάρχουν πάνω από 200 εκατομμύρια άνεργοι σε όλο τον κόσμο - 33 εκατομμύρια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η ανάπτυξη του ταλέντου, της δια βίου μάθησης και ο επαναπροσδιορισμός της επαγγελματικής ταυτότητας θα είναι βασικά όπλα στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος της ανεργίας .
Όπως εφαρμόζεται σήμερα, ο καπιταλισμός γίνεται πολύ συχνά μια κούρσα προς τα κάτω . Στις οικονομίες χαμηλής ανάπτυξης, η εστίαση στα κέρδη ανά μετοχή ( EPS ) οδηγεί σε μεγαλύτερη ανεργία και την εμβάθυνση των ανισοτήτων. Σύμφωνα με την Oxfam, το πλουσιότερο 1% του κόσμου αναμένεται να κατέχει περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πλούτου από το 2016. Στην πραγματικότητα, σήμερα μόλις 80 άτομα κατέχουν το ίδιο ποσό του πλούτου που έχουν περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι . Φαντάζεστε τι θα συνέβαινε αν αυτά τα 80 άτομα έπαιρναν την απλή απόφαση να δώσουν ένα μεγάλο μέρος του πλούτου τους πίσω πριν πεθάνουν; Τι πρόοδο θα μπορούσαμε να κάνουμε;
Οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα εκτιμάται ότι θα είναι στο υψηλότερο τους επίπεδο εδώ και 800.000 χρόνια, με ισχυρές ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να έχει βαθιές αρνητικές συνέπειες για την οικονομική και ανθρώπινη ανάπτυξη . Οι ωκεανοί έχουν αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ, ανεβαίνοντας περίπου 3,2 χιλιοστά ανά έτος , περίπου το διπλάσιο του μέσου όρου των προηγούμενων 80 ετών.
Όπως είπε στο Νταβός ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, «είμαστε η πρώτη γενιά που μπορεί να δώσει τέλος στη φτώχεια και η τελευταία γενιά που μπορεί να κάνει βήματα για την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι μελλοντικές γενιές θα μας κρίνουν πολύ αυστηρά αν αποτύχουμε να ανταπεξέλθουμε στις ηθικές και ιστορικές μας ευθύνες».
Πλέον είναι επιτακτικό το να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της αυξανόμενης οικονομικής ανισότητας και των περιβαλλοντικών κινδύνων, που ρίχνουν λάδι στη φωτιά των γεοπολιτικών εντάσεων ανά τον κόσμο, και να επανεξετάσουμε τον ρόλο που μπορούν να παίξουν οι επιχειρήσεις στο να γίνει ο κόσμος καλύτερος για τις επόμενες γενιές.
Ο φημισμένος οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν έχει πει ότι η δουλειά των επιχειρήσεων είναι να εμπλέκονται σε δραστηριότητες οι οποίες είναι σχεδιασμένες για την αύξηση των κερδών. Έκανε λάθος. Η δουλειά των επιχειρήσεων δεν είναι μόνο να δημιουργούν κέρδος για τους μετόχους τους- είναι επίσης η βελτίωση της κατάστασης του κόσμου και να πάνε μπροστά την αξία για όλους τους εμπλεκομένους- αυτούς που έχουν ενδιαφέρον.συμφέρον πάνω στο ζήτημα (stakeholders).
Αυτό ήταν το όραμα του καθηγητή Κλάους Σβαμπ όταν ίδρυσε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ το 1971, και παραμένει η βασική αρχή πίσω από την ετήσια συνδιάσκεψη του Νταβός. Πιστεύει ότι είναι επιτακτικό να μεταβούμε από τη δημιουργία αξίας για τους μετόχους στην αξία αυτών που έχουν συμφέρον πάνω στο θέμα (stakeholders). Η «θεωρία των stakeholders» υπαγορεύει ότι το εταιρικό μάνατζμεντ δεν είναι μόνο υπόλογο στους μετόχους, και ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να επικεντρωθούν στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων όλων των εμπλεκομένων- πελατών, εργαζομένων, συνεργατών, προμηθευτών, πολιτών, κυβερνήσεων, του περιβάλλοντος και κάθε άλλος φορέας που επηρεάζεται από τη δραστηριότητά τους.
Για να πετύχουμε στις επιχειρήσεις, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε την θεωρία των stakeholders. Όταν ξεκίνησα την Salesforce, δημιουργήσαμε το Ίδρυμα Salesforce (Salesforce Foundation), μία φιλανθρωπική οργάνωση και το μοντέλο 1-1-1 της ενσωματωμένης φιλανθρωπίας (integrated philanthropy) - το να κάνεις δωρεά της τάξης του 1% από μετοχές, χρόνο εργασίας και προϊόν στις κοινότητες και τους σκοπούς μας. Είναι ζωτικής σημασίας για την εταιρεία μας και τις αξίες των εργαζομένων, και εντάσσεται στο πλαίσιο της αντίληψης ότι ουδεμία επιχείρηση θα έπρεπε να είναι σε αντιπαράθεση με την κοινότητά της- είτε πρόκειται για μια μικρή πόλη είτε για όλο τον κόσμο.
Αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Πρέπει να δημιουργήσουμε δραστικά υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης και διαφάνειας για όλους τους stakeholders. Χρειαζόμαστε λεγεώνες από «ακτιβιστές stakeholders», οι οποίοι θα επιδιώκουν να θέτουν τις εταιρείες ενώπιον των ευθυνών τους για όλους τους τομείς, θα πηγαίνουν πέρα από τον ρόλο των επενδυτικών ακτιβιστών, που επικεντρώνονται στο να θέτουν ενώπιον των ευθυνών τους τους διευθύνοντες συμβούλους και τα διευθυντικά συμβούλια για θέματα τιμής μετοχών.
Τελικά, ο σημαντικότερος τρόπος δημιουργίας αξίας για τους μετόχους είναι η εξυπηρέτηση του συμφέροντος όλων των stakeholders.
Αναλυτές της Wall Street ρώτησαν πρόσφατα τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ εάν οι πρωτοβουλίες του Facebook να ενώσει τους ανθρώπους σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στο Διαδίκτυο θα πρέπει να είναι σημαντικές για τους επενδυτές. «Είναι σημαντικές για το είδος των επενδυτών που θέλουμε να έχουμε, επειδή είμαστε πραγματικά μια εταιρεία που εστιάζει σε μία αποστολή. Ξυπνάνε κάθε μέρα και παίρνουμε αποφάσεις επειδή θέλουμε να βοηθήσουμε στην ένωση του κόσμου. Αυτό κάνουμε εδώ», είπε ο Ζούκερμπεργκ.
«Εάν εστιάζαμε μόνο στο να βγάζουμε χρήματα, τότε ίσως να ξοδεύαμε όλη την ενέργειά μας μόνο στο να αυξήσουμε διαφημίσεις στους ανθρώπους στις ΗΠΑ και στις υπόλοιπες περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες, αλλά αυτό δεν είναι το μόνο πράγμα για το οποίο ενδιαφερόμαστε.» Με το πέρασμα του χρόνου, το να φέρει το Διαδίκτυο σε περισσότερο υποβαθμισμένες κοινότητες θα είναι μία καλή επιχείρηση για το Facebook.
Όπως έγραψα το 2004 στο βιβλίο μου «Compassionate Capitalism», το οποίο εμπνεύστηκα από τον Καθηγητή Σβαμπ, «Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που κερδίζεις με μία εταιρεία που νοιάζεται και μοιράζεται είναι σημαντικό: εδραιώνει στους ανθρώπους σου ένα ανώτερο επίπεδο αξιοπιστίας. Ως αποτέλεσμα, οι μέτοχοι θέλουν να συνδεθούν με μία εταιρεία που έχει καρδιά. Κοινωνικές υπηρεσίες: Είναι κάτι που κάνεις επειδή είναι το σωστό, αλλά είναι επίσης και το επικερδές πράγμα που μπορείς να κάνεις.»