Μία από τις πιο συχνά αναφερόμενες προβληματικές συμπεριφορές είναι η αναβλητικότητα. Η αναβλητικότητα αναφέρεται στην συνεχή καθυστέρηση ή μετάθεση του να κάνει κάποιος κάτι.
Που οφείλεται η αναβλητικότητα;
Η αναβλητικότητα είναι μια πολυπαραγοντική και πολύπλοκη διαδικασία, η οποία δύσκολα αλλάζει και συχνά οφείλεται σε μια εσφαλμένη αντίληψη ότι βοηθάει στην παραγωγικότητα. Καθώς κάποιος βλέπει τον χρόνο να τελειώνει αυξάνεται η αδρεναλίνη, κάτι που του δίνει περισσότερη ενέργεια και τον κάνει να αφήνει καθετί στην άκρη, ακόμη και τον ύπνο ή το φαγητό, να εστιάζεται σε αυτό που πριν δεν μπορούσε να εστιαστεί και κάποιες φορές να τα καταφέρνει. Άρα η δουλειά βγήκε και ας καθυστέρησε να αρχίσει ή έφτασε στην ώρα του και ας ξεκίνησε καθυστερημένα. Πιστεύοντας ότι τον κινητοποιεί, δεν έχει λόγο να σταματήσει να είναι αναβλητικός. Τα κατάφερε, αυτό όμως έγινε με άγχος, τύψεις, σωματική εξάντληση και ίσως όχι με τον καλύτερο τρόπο που θα μπορούσε.
Αυτό συχνά συμβαίνει όταν υπάρχει προθεσμία. Τι γίνεται όμως όταν δεν υπάρχει κάποια προθεσμία να ασκεί πίεση; Όταν η αναβλητικότητα εμπλέκεται σε θέματα και στόχους ζωής; Μπορεί κάποιος να αναβάλει συνεχώς με αποτέλεσμα να καθυστερεί πολύ ή ποτέ να μην ξεκινά αυτό που θέλει, να μην πετυχαίνει τον στόχο του, να μην απολαμβάνει αυτό που επιθυμεί. Να τελειώσει τη σχολή, να ξεκινήσει μια εργασία, να επικοινωνήσει με κάποιον, να ταξιδέψει, να δημιουργήσει.
Η αναβλητικότητα παρότι θεωρείται πρόβλημα, συχνά μπορεί να λειτουργεί ως μια πρόσκαιρη λύση. Το άγχος και το στρες μπορεί να είναι είτε αιτία, είτε συνέπεια της αναβλητικότητας, είτε και τα δύο ταυτόχρονα. Η χαμηλή αυτοπεποίθηση σχετικά με την ικανότητα ολοκλήρωσης μια εργασίας μπορεί να προκαλεί άγχος με αποτέλεσμα να αναβάλλεται κάθε προσπάθεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πρόσκαιρα το άτομο να ανακουφίζεται από το άγχος, αλλά ουσιαστικά το άγχος δεν σταματά έως ότου ολοκληρωθεί η εργασία και πιθανά αυξάνεται όλο και περισσότερο με κάθε αναβολή.
Κάποιες φορές η αναβλητικότητα είναι μια συνήθεια η οποία μαθαίνεται μέσα στην οικογένεια. Οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα και τα παιδιά υιοθετούν μέσα από την δική τους συμπεριφορά την αναβλητικότητα.
Η τελειομανία μπορεί να είναι μια από τις αιτίες της αναβλητικότητας. Τα υψηλά στάνταρντ, η παραποιημένη σκέψη του «όλα ή τίποτα», «ή θα οργανωθεί και θα πραγματοποιηθεί τέλεια ή καθόλου», πολλές φορές βάζουν εμπόδια και ενισχύουν την αναβλητικότητα.
Μερικές φορές η δυσκολία ιεράρχησης των προτεραιοτήτων, οι δυσκολίες οργάνωσης και εκτίμησης του χρόνου, η δυσκολία λήψης αποφάσεων και η έλλειψη δεξιοτήτων οι οποίες απαιτούνται σε κάθε περίπτωση έχουν ως συνέπεια την αναβλητικότητα. Κάποιες φορές η προσοχή αποσπάται ή επιλέγεται κάτι πιο εύκολο ή ευχάριστο ή και λιγότερο σημαντικό στην θέση κάποιου πιο δύσκολου ή δυσάρεστο ή σημαντικού που πρέπει να γίνει.
Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες της αναβλητικότητας;
Με την αναβλητικότητα η ζωή περιπλέκεται περισσότερο και οι αρνητικές συνέπειες της μπορεί να είναι μικρές έως μεγάλες. Μπορεί όχι μόνο να επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητα, αλλά και την προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή. Φίλοι, συνεργάτες, εργοδότες απογοητευμένοι και αγανακτισμένοι από την αναβλητικότητα, χαμένες ευκαιρίες, δυσάρεστα συναισθήματα, άγχος, απογοήτευση, ενοχές. Πολλές φορές η αναβλητικότητα έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην ψυχική και σωματική υγεία.
Πώς να σταματήσετε την αναβλητικότητα
Το σημαντικότερο όλων ίσως για να σταματήσει η αναβλητικότητα είναι να βρει καθένας ποια ή ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες της και για ποιο λόγο είναι δύσκολο να αλλάξει. Έπειτα να ξεκινήσει σιγά σιγά την αλλαγή.
Διαχειριστείτε τις αρνητικές σκέψεις που βάζουν εμπόδια στην πραγματοποίηση των όποιων μικρών ή μεγάλων στόχων. Οργανώστε καλύτερα τον χρόνο ώστε να μην νιώθετε έπειτα έντονη πίεση, η οποία μπορεί να σας κάνει να αναβάλλετε μέχρι να νιώσετε καλύτερα. Αφήστε την τελειομανία και μην φοβάστε να κάνετε λάθος. Βάλτε προτεραιότητες, θέστε ρεαλιστικούς στόχους και αν χρειάζεται, σπάστε τους σε μικρότερους. Μην περιμένετε την έμπνευση να έρθει, μην ξοδεύετε πολύ χρόνο στην οργάνωση με άσκοπες λεπτομέρειες, φτιάξτε ένα ευέλικτο πλάνο, αφήστε την προσέγγιση «του αργότερα ή αύριο» και ξεκινήστε. Μην ξεχνάτε να ενισχύετε και να επιβραβεύετε τον εαυτό σας. Αν έχετε την τάση να παρασύρεστε και να αποσπάτε η προσοχή σας, απομακρύνετε οτιδήποτε μπορεί να λειτουργεί διασπαστικά. Κάντε μια λίστα με τα υπέρ και κατά της αναβλητικότητας. Τι κερδίζετε τελικά και τι χάνετε όντας αναβλητικοί;
Ξεκινήστε αμέσως, μην αναβάλετε.