Στον πυρήνα του σκανδάλου των εκπομπών της Volkswagen που σόκαρε τον κόσμο βρίσκεται κρυμμένη μια έντονη υπεροψία από πλευράς μερικών προσεκτικά τοποθετημέων υπαλλήλων -που μέχρι πρόσφατα ήταν «παντογνώστες και απλησίαστοι». Ένα σκάνδαλο που συνδέεται με πλήθος αναπνευστικών και καρδιαγγειακών ασθενειών καθώς και πρόωρους θανάτους.
Όμως η ίδια υπεροψία δεν κρύβεται - το ίδιο εντυπωσιακή- για παράδειγμα στην περιφρόνηση που δείχνει ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και οι «ορθολογιστές» οπαδοί του στις Βρυξέλλες, σχεδόν για κάθε γνωστή και παραδεκτή αρχή σήμερα στην εφαρμοσμένη μακροοικονομική ανάλυση; Προωθώντας αντίθετα, τα τελευταία έξι χρόνια, το «η λιτότητα πάνω απ΄ όλα», κάτι που έχει αποδειχθεί με πανηγυρικό τρόπο κατάρα για την ανάπτυξη και την ευημερία στην Ευρώπη. Και στις δύο περιπτώσεις, εκατομμύρια αθώων ανθρώπων έχουν θυματοποιηθεί - με τη δεύτερη περίπτωση να επηρεάζει επίσης με δυσμενή τρόπο την παγκόσμια οικονομία που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην πιο ζοφερή της κατάσταση από το 2008.
Παρ' όλα αυτά, το σε ποιο βαθμό αυτή η βλαπτική συμπεριφορά παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένει πρακτικά ανεξερεύνητο. Ιδιαίτερα σε σχέση με το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, στα οποία η Γερμανία είναι μέλος.
Είναι αυστηρά παγιωμένο ότι βάσει των όρων αυτών των γνωστών συμφωνιών οι μη κρατικοί φορείς, συμπεριλαμβανομένων και τον διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, υπόκεινται σε μια σειρά πρωτογενών υποχρεώσεων. Υποχρεώσεων που τους δεσμεύουν ότι οι πολιτικές τους και οι δραστηριότητές τους θα απέχουν από τη διαμόρφωση, την υιοθέτηση, τη χρηματοδότηση, την προώθηση ή την εφαρμογή τακτικών και προγραμμάτων που άμεσα ή έμμεσα παρεμποδίζουν την πλήρη απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με σεβασμό στην απασχόληση, την κοινωνική ασφάλιση, την υγεία, την εκπαίδευση, την επαρκή στέγαση, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα οποία στο σύνολό τους αγνοούνται μέχρι τώρα, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, θέτοντας σε κίνδυνο την ηθική ακεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ιστορία επιπλέον δείχνει ότι τα προγράμματα «προσαρμογής» που παρουσιάζουν μια παγιωμένη αυστηρότητα εγείρουν σημαντικά ζητήματα όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη προστασία των οικονομικών, κοινωνικών και μορφωτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων - και γίνονται ολοένα και πιο ασύμβατα με την πρόσθετη διάταξη ότι είναι καθήκον των Κρατών να χρησιμοποιούν όλους τους διαθέσιμους πόρους για να ικανοποιούν με απόλυτη προτεραιότητα τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις τους. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι εντυπωσιακή. Ενσαρκώνει την ολοκληρωτική απουσία του ενδιαφέροντος που όφειλαν να έχουν δείξει τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, το ΔΝΤ και η ΕΚΤ από κοινού, εφαρμόζουν ανεμπόδιστες τα υπερβολικά αυστηρά μέτρα τους για χρόνια, που με τη σειρά τους οδήγησαν σε ουσιαστικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος για ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό.
Αυτά τα κρίσιμα κόστη (δηλ. τα οικονομικά και κοινωνικά κόστη που έχει πληρώσει ο Ελληνικός λαός) δεν έχουν ποτέ αναγνωριστεί ούτε εκτιμηθεί επιστημονικά από την ΕΕ και κατά συνέπεια δεν έχουν αφαιρεθεί από το φουσκωμένο Ελληνικό χρέος των €350+, όπως θα περίμενε κανείς. Η συνήθης πρακτική εδώ θα ήταν να χρησιμοποιηθεί το κατά πολύ καθυστερημένο κούρεμα των Ελληνικών ομολόγων που διακρατά η ΕΚΤ ώστε να καλυφθεί το σύνολο της ζημιάς που έχει προκληθεί.
Αυτή η συνδυασμένη πρόσθετη επιλογή θα μπορούσε να αποδειχθεί αποφασιστική για τις εβδομάδες που έρχονται. Βοηθώντας να αμβλύνει το νέο κύμα των μη ρεαλιστικών υποχρεωτικών όρων που περιέχει το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης που προσφάτως συμφωνήθηκε με την ελληνική κυβέρνηση υπό συνθήκες πίεσης και εξαναγκασμού - και του οποίου η επίσημη αξιολόγηση από τους πιστωτές της Ελλάδας αναμένεται πριν το τέλος του Νοέμβρη. Αυτό το πρόγραμμα θα αποτελείται από περισσότερα δρακόντεια μέτρα που θα επιφέρουν περισσότερες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, στο δημόσιο τομέα, υψηλότερη φορολόγηση σε όλα τα επίπεδα, πολλαπλές ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων και πρόσθετα διαρθρωτικά μέτρα (όπως εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας). Με δεδομένη την επ' αόριστον ύπαρξη των capital control, το μόνο που θα γίνει θα είναι να σπρώξουν την ελληνική οικονομία σε βαθύτερη ύφεση και έτσι σε υψηλότερα χρέη.
Αν δεν μετριαστούν αυτά τα τρομακτικά μέτρα, η κοινωνική αναταραχή -την οποία η ραγδαία αυξανόμενη ανεργία θα γιγαντώσει- θα συνεχίσει να υπονομεύει για το εγγύς μέλλον όλο το φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Εν ολίγοις, η πληρωμή των οφειλόμενων ζημιών είναι το κομμάτι του παζλ που λείπει. Το πως θα αναδιαρθρωθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι ένα άλλο θέμα - και καλύτερα να τεθεί υπό διαπραγμάτευση ξεχωριστά σε δεύτερο χρόνο. Και, αν αυτό καταστεί ανέφικτο, θα πρέπει να αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη World Post.