Καλή Χρονιά!
Ναι, καλά διαβάσατε. Μπορεί να διανύουμε τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου, μα ποια στιγμή είναι καταλληλότερη για μια τέτοια ευχή από το μήνα που όλοι επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας με γεμάτες μπαταρίες, έτοιμοι για καινούρια ξεκινήματα; Εξάλλου, έχοντας διανύσει ήδη τα 3/4 της χρονιάς, ο Σεπτέμβρης μας δίνει μια τελευταία ευκαιρία να βάλουμε επιτέλους σε προτεραιότητα τις υποσχέσεις που δώσαμε στον εαυτό μας τον Ιανουάριο γεμάτοι ενθουσιασμό και αισιοδοξία - και που καταπατήσαμε ξανά και ξανά χρησιμοποιώντας ως άλλοθι κάθε πιθανή (και απίθανη) δικαιολογία.
Είμαστε αυτό που κάνουμε κατ' επανάληψη. Όχι αυτό που κάναμε κάποτε. Όχι αυτό που θα θέλαμε πολύ να κάνουμε, αλλά δεν προλαβαίνουμε. Όχι αυτό που υποσχόμαστε στον εαυτό μας να κάνουμε, αλλά τελικά δεν κάνουμε ποτέ. Η καθιστική ζωή. H άνευ όρων παράδοση στα θέλγητρα του Netflix. Το κάπνισμα. Το γρήγορο, εύκολο, αλλά και μοιραία «βρώμικο» φαγητό. Η ανάγκη για αδιάκοπη παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλα τα παραπάνω είναι συνήθειες που έχουν ριζωθεί για τα καλά στα κυκλώματα του εγκεφάλου μας. Γιατί, καλώς ή κακώς, ο εγκέφαλός μας είναι τεμπέλης. Όποτε του δίνεται η ευκαιρία, αυτοματοποιεί σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές και τα μετατρέπει σε συνήθειες. Και αυτές με τη σειρά τους, του επιτρέπουν να λειτουργεί στον «αυτόματο πιλότο».
Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε την προτίμηση του εγκεφάλου μας για τις αυτοματοποιημένες δραστηριότητες προς όφελός μας, αντικαθιστώντας μία «κακή» συνήθεια με μία «καλή». Φυσικά, αυτό είναι στην πραγματικότητα πιο δύσκολο απ' ότι ακούγεται. Ή μάλλον, εμείς οι ίδιοι το κάνουμε πολύ δυσκολότερο απ' όσο χρειάζεται γιατί στηρίζουμε όλες μας τις ελπίδες στη δύναμη της θέλησης. Θέλετε να βάλετε στη ζωή σας τη γυμναστική, να μειώσετε το χρόνο που περνάτε κολλημένοι σε οθόνες ή να υιοθετήσετε οποιαδήποτε άλλη συνήθεια που πιστεύετε ότι θα σας ωφελήσει; Ας είμαστε ειλικρινείς: η δύναμη της θέλησης δεν αρκεί γιατί πολύ απλά, η δύναμη της συνήθειας είναι ισχυρότερη.
Αυτό όμως που μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε μια νέα συνήθεια αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς σας, είναι η δέσμευση στο στόχο που έχετε θέσει. Τη στιγμή που κανείς αποφασίζει ότι η επίτευξη του στόχου είναι η απόλυτη προτεραιότητά του, η εσωτερική διαμάχη ανάμεσα στο «θέλω» και στο «πρέπει» αυτόματα λήγει. Αφού αποφασίσουμε συνειδητά και όχι με «λόγια του αέρα» τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουμε, τότε δεν υπάρχουν ερωτήματα, εμπόδια και δικαιολογίες. Η απόφαση έχει παρθεί και όλα τα υπόλοιπα δρομολογούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην παρεκκλίνουμε από το στόχο μας.
Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο συνήθως οι προσπάθειές μας να υιοθετήσουμε με επιτυχία καινούριες συνήθειες πέφτουν στο κενό είναι ότι οι στόχοι που θέτουμε είναι υπερβολικά υψηλοί. Ας υποθέσουμε ότι η πιθανότητα να εμφανίσετε νόσο Αλτσχάιμερ είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας και θέλετε να υιοθετήσετε τα πέντε βήματα για την πρόληψη της άνοιας ώστε να κρατήσετε τον εγκέφαλό σας υγιή και ακμαίο. Θα ήταν ουτοπικό το να θέσετε ως στόχο το να... θριαμβεύσετε από τη μια μέρα στην άλλη και στους πέντε κρίσιμους τομείς. Ή σε δύο από αυτούς. Ή ακόμα και σε έναν.
Αντίθετα, αυτό που θα ήταν πολύ αποτελεσματικότερο, θα ήταν το να δεσμευτείτε σε έναν μικρό, πολύ μικρό και εύκολα επιτεύξιμο στόχο. Αν, για παράδειγμα, η επιθυμία σας είναι να διαβάζετε περισσότερα βιβλία γιατί με αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να συνδυάσετε μια αγαπημένη σας δραστηριότητα με μια ευκαιρία για συχνότερη διανοητική άσκηση, δεσμευτείτε πώς, ό,τι και να γίνει, θα διαβάζετε 1 σελίδα κάθε μέρα. Σας ακούγεται αστείο; Κι όμως, δεν είναι! Γιατί, σκεφτείτε το: πόσοι από εμάς που αγαπάμε το διάβασμα, αλλά το παραμελούμε εξαιτίας του υπερφορτωμένου προγράμματός μας, θα σταματήσουμε όντως στη 1 σελίδα; Το πιθανότερο είναι να διαβάσουμε πολύ περισσότερες. Έτσι, σταδιακά, χωρίς καν να χρειαστεί να πιέσουμε τον εαυτό μας και έχοντας δεσμευτεί απέναντι σε έναν πραγματικά πολύ μικρό στόχο, το διάβασμα θα γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας.
Κι αν θέλετε να αυξήσετε ακόμα περισσότερο την πιθανότητα να μην παρεκκλίνετε στιγμή από το στόχο σας, υπάρχει ένα ακόμα μικρό μυστικό: συνδέστε την καινούρια σας συνήθεια με μία ήδη υπάρχουσα. Για παράδειγμα, αντί να δεσμευτείτε απλά ότι κάθε μέρα θα διαβάζετε μία σελίδα από το βιβλίο σας, δεσμευτείτε ότι κάθε μέρα θα διαβάζετε μία σελίδα από το βιβλίο σας ενώ πίνετε τον απογευματινό σας καφέ ή μόλις ξαπλώσετε το βράδυ στο κρεβάτι σας.
Τα κακά νέα είναι ότι ο εγκέφαλός μας λατρεύει τις συνήθειες.
Τα καλά νέα είναι ότι ο εγκέφαλός μας λατρεύει τις συνήθειες.
Είναι μια ιδιοτροπία του που λειτουργεί ταυτόχρονα υπέρ και κατά μας!
* Ο Σεπτέμβριος είναι ο Παγκόσμιος Μήνας Αλτσχάιμερ. Καθ' όλη τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου παρακολουθήστε καθημερινά τα άρθρα που θα δημοσιεύονται στο trainyourbrain.gr και τις αναρτήσεις της σελίδας του στο Facebook για να μάθετε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την Άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ.