Οι υποψήφιοι 9, οι κάλπες χίλιες, οι ψηφοφόροι πόσοι;
Θα το ξέρουμε λίγο μετά τις 11 απόψε το βράδυ.
Μα ξέρουμε ήδη πως το πιο σημαντικό στη σημερινή ψηφοφορία δεν είναι η σειρά κατάταξης των υποψηφίων, ούτε τα ονόματα των δύο που θα αναμετρηθούν στην επαναληπτική ψηφοφορία της επόμενης Κυριακής. Το πιο σημαντικό είναι πόσοι θα έχουν πάρει μέρος σε αυτήν την παράξενη διαδικασία ανάδειξης του ηγέτη ενός πολιτικού σχήματος που δεν έχει ακόμη ιδρυθεί και που κανείς δεν εγγυάται καν ότι θα υπάρξει.
Η συμμετοχή είναι που θα κρίνει αν το εγχείρημα έχει ή δεν έχει μέλλον. Αν οι σημερινοί συνυποψήφιοι θα συνεχίσουν να πορεύονται μαζί. Αν αυτή η διαδικασία είναι ένα τέλος ή μια αρχή.
Η αλήθεια είναι ότι εκείνοι που ψηφίζουν σήμερα, το κάνουν λιγότερο για να διαλέξουν έναν ή μία από τους εννέα υποψηφίους. Το κάνουν περισσότερο για να δώσουν μια ψήφο εμπιστοσύνης σε ένα πολιτικό σχέδιο.
Αλλά ποιό είναι το σχέδιο;
Οι πιο δύσπιστοι ή κακοπροαίρετοι το ονομάζουν σχέδιο «σωσίβια λέμβος».
Το αντιμετωπίζουν, δηλαδή, ως ένα εγχείρημα πολιτικών προσώπων και σχηματισμών που απέμειναν από το ναυάγιο του παλιού πολιτικού συστήματος και ελπίζουν να επιβιώσουν μέσα από την συνένωση σε ένα κοινό σχήμα, σαν σε μια σχεδία ναυαγών.
Οι πιο ολιγαρκείς το βλέπουν ως ένα σχέδιο «πράσινης γραμμής».
Ένα κόμμα του κέντρου που θα απορροφήσει ένα μέρος των αποστασιοποιημένων ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και θα δημιουργήσει μια ουδέτερη ζώνη συνεννόησης, λογικής και ευθύνης, ανάμεσα στην ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, που η μεταξύ τους πόλωση κινδυνεύει να εξελιχθεί ανεξέλεγκτη και να αποτρέψει την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα.
Οι πιο αισιόδοξοι και οι πιο φιλόδοξοι το βλέπουν ως πρώτο βήμα για την δημιουργία ενός πολιτικού φορέα που θα διεκδικήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ την ηγεμονία στον πολιτικό χώρο της κεντροαριστεράς και θα πρωταγωνιστήσει στην μετά-την-κρίση εποχή.
Εκείνοι που συμμετέχουν σήμερα στην ψηφοφορία απορρίπτουν προφανώς την πρώτη εκδοχή.
Αλλά πόσοι θα είναι;
Η συμμετοχή τους, το μέγεθός της, θα είναι μια πρώτη, ισχυρή ένδειξη για το ποιά από τις δύο άλλες εκδοχές θα επιβεβαιωθεί.
Αν αυτή είναι μια από τις τελευταίες πράξεις του πολιτικού δράματος που ξεκίνησε το 2011, της αποσύνθεσης του παλιού διπολισμού ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και της υποκατάστασής του από έναν νέο, ΝΔ -ΣΥΡΙΖΑ.
Ή η πρώτη πράξη ενός νέου, όπου θα αναδειχθούν νέοι πρωταγωνιστές για την μετά-την-κρίση πολιτική εποχή.
Φλας μπακ
Οι εκλογές του 2009 ήταν η τελευταία εμφάνιση επί σκηνής του παραδοσιακού, ισχυρού δικομματισμού της μεταπολίτευσης. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε με 44% και η ΝΔ έχασε με 33,5%. Αυτή η πολιτική διάταξη άντεξε ως το καλοκαίρι του 2011. Μέσα σε μια τετραετία, ο ένας από τους δύο πόλους, η ΝΔ θα παρέμενε, συρρικνωμένη έστω, στην σκηνή. Ο άλλος πόλος, όμως, το ΠΑΣΟΚ, θα υφίστατο μια πλήρη σχεδόν έκλειψη.
Στις δημοσκοπήσεις του Δεκεμβρίου 2010, παρά το σοκ του μνημονίου, το ΠΑΣΟΚ εξακολουθούσε να προηγείται με 4-5 μονάδες της ΝΔ (με τον ΣΥΡΙΖΑ ακόμη στο 3%). Στις δημοσκοπήσεις του Ιουνίου 2011 καταγραφόταν ήδη η φθορά της κυβέρνησης (20% σε δημοσκόπηση της MRB), αλλά ό,τι έχανε το ΠΑΣΟΚ το κέρδιζε η ΝΔ, που έπαιρνε κεφάλι. Κι έπειτα, από το φθινόπωρο του 2011, αρχίζουμε να βλέπουμε τα σημάδια του μεγάλου σεισμού που θα ερχόταν. Η δημοσκοπική δύναμη του ΠΑΣΟΚ άρχισε να κατρακυλά προς μονοψήφια ποσοστά και ήταν ήδη φανερό ότι ένα μέρος των ψηφοφόρων του αναζητούσαν άλλη στέγη. Σε δημοσκόπηση της MRB, στις αρχές του 2012 το ΠΑΣΟΚ είχε καταγραφεί στο 8%, με την ΔΗΜΑΡ στο 11% και τον ΣΥΡΙΖΑ στο 8%. Η συνέχεια δόθηκε στις κάλπες, τον Μάιο και Ιούνιο του 2012 και τον Ιανουάριο και Σεπτέμβριο του 2015: Στο τέλος της διαδρομής το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε από το 44% του 2009 στο 6,3% και ο ΣΥΡΙΖΑ από το 4% του 2009 στο 35,5%.
Ήταν μια μεγάλη μετατόπιση, με παράπλευρες απώλειες: Τον Οκτώβριο του 2009 το ΠΑΣΟΚ είχε πάρει κάτι περισσότερο από τρία εκατομμύρια ψήφους και η ΝΔ κάτι περισσότερο από δύο εκατομμύρια οκτακόσιες χιλάδες. Τα δύο αυτά κόμματα, δηλαδή, τα είχαν ψηφίσει περισσότεροι από όσους πήγαν συνολικά να ψηφίσουν στις τελευταίες εκλογές, τον Σεπτέμβριου του 2015. Από το 2009 ως το 2015 περίπου ένα εκατομμύριο πολίτες αποσύρθηκαν από τις εκλογικές διαδικασίες.
Η σημερινή μέρα, έχει την μικρή πικρή ιστορία της, ή μάλλον την προϊστορία της
Από το 2012, από την επομένη του μεγάλου σεισμού, ξεκίνησε μια συζήτηση για την αναδιάταξη του χώρου ανάμεσα στην ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να αμφισβητηθεί ο νέος, «μικρός διπολισμός». Ιδέες σύμπραξης του ΠΑΣΟΚ με την ΔΗΜΑΡ, που συνυπήρχαν ως ελλάσσονες εταίροι στην κυβέρνηση Σαμαρά άρχισαν να διατυπώνονται.
Η «πρωτοβουλία των 58», τον Οκτώβριο του 2013, δημιούργησε για λίγο κάποιες ελπίδες, αλλά ο Φώτης Κουβέλης δεν ανταποκρίθηκε. Στις αρχές του 2014 ο Σταύρος Θεοδωράκης ίδρυσε το Ποτάμι, ως απόπειρα υποκατάστασης με έναν νέο, αφθαρτο φορέα όλων των παλιών εκδοχών του “κέντρου”. Και το ΠΑΣΟΚ μετασχηματίστηκε πρώτα σε Ελιά κι έπειτα σε ΔΗΣΥ, χωρίς να κατορθώσει να ανακόψει την πορεία της φθοράς. Το πράγμα έμοιαζε καταδικασμένο σε μαρασμό.
Ώσπου προέκυψαν τρεις κινήσεις: Η πρωτοβουλία της Φώφης Γεννηματά να ανοίξει διαδικασίες ίδρυσης νέας παράταξης με εκλογές αρχηγού από την βάση. Η υπόδειξη του Νίκου Αλιβιζάτου ως εγγυητή των διαδικασιών. Και η απόφαση του Γιώργου Καμίνη και του Σταύρου Θεοδωράκη να συμμετάσχουν στο εγχείρημα ως υποψήφιοι. Το ότι αυτή η ιστορία έφθασε ως εδώ, ως την ημέρα των εκλογών, είναι μια εξέλιξη στην οποία λίγοι θα στοιχημάτιζαν πριν λίγους μήνες.
Αλλά ποια θα είναι η συνέχεια;
Ένα ερώτημα είναι αν αυτή η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, που συντελέστηκε ανάμεσα στο 2011 και το 2015, είναι μόνιμη ή προσωρινή. Αν δηλαδή ο «λαός της κεντροαριστεράς» θα δώσει στον Τσίπρα την ευκαιρία να γίνει (σε μεγάλο βαθμό κόντρα στο σημερινό του κόμμα, τον ΣΥΡΙΖΑ) ο ηγέτης της νέας κεντροαριστεράς. Ή αν θα επιτρέψει στους «συνιδρυτές» ενός νέου φορέα να διεκδικήσουν πειστικά αυτόν τον ρόλο.
Ένα δεύτερο ερώτημα είναι αν κάτι, κάποιος μπορεί να προσελκύσει τους ιδιωτεύοντες πολίτες, αυτό το ένα εκατομμύριο των απόντων ψηφοφόρων, πίσω στην δημόσια σφαίρα.
Και τα δύο ερωτήματα κρέμονται πάνω από τις σημερινές κάλπες.