Η Ήπειρος είναι η ιερή γη της Ελλοπίας και της πανάρχαιας Δωδώνης, η εθελοθυσιασθείσα ηρωίδα και ευεργετομάνα πατρίδα η οποία συνετέλεσε με τις αναρίθμητες θυσίες και την παιδεία της στην ίδρυση του ελληνικού κράτους. Ο αδιάκοπος ελληνικός βίος τριών και πλέον χιλιετιών, η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας, ο πολιτισμός και η ιστορία των αρχαίων πόλεων της Αντιγόνειας, της Νικόπολης, της Βερενίκης, του Βουθρωτού και της Φοινίκης, καθώς επίσης και το πανανθρώπινο και αναγεννησιακό μήνυμα που αυτές οι πόλεις κομίζουν στην ανθρωπότητα, αποτελούν στρατηγική υψίστης σημασίας για την ελληνική εξωτερική πολιτική στην περιοχή της Χερσονήσου του Αίμου.
Ο ελληνικός πολιτισμός της Ηπείρου είναι ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια του ελληνικού πολιτισμού. Εκεί κείται η Ελλοπία, περιοχή γύρω από την Δωδώνη και την κοιλάδα των Ιωαννίνων, όπου κατοικούσαν οι Σελλοί ή Ελλοί, από το όνομα των οποίων κατά την άποψη πολλών γλωσσολόγων προέρχεται η λέξη Ελλάς. Επίσης, εκεί ευρίσκεται το αρχαιότερο μαντείο στον Ελλαδικό χώρο, το ιερό της Δωδώνης αφιερωμένο στο Δωδωναίο Ζευς, τον πελασγικό, ο οποίος λατρευόταν από όλους τους Έλληνες. Ο Αριστοτέλης θεωρεί την Ήπειρο ως κοιτίδα του ελληνισμού: «Αρχαία Ελλάς έστιν η περι την Δωδώνην και Αχελώου». Ο Βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος έγραφε: «Έλληνες εισίν Ηπειρώται καλούμενοι άχρι Επιδάμνου πόλεως ηπέρ επιθαλαττία οικείται». Πολλοί είναι επίσης οι γεωγράφοι οι οποίοι αναφέρονται στην κατά τον Όμηρο «Δυσχείμερον Ήπειρον» δηλαδή στην Ήπειρο η οποία εθεωρείτο αδιαίρετη και ελληνική. Το όνομα Ήπειρος προέρχεται από τη δωρική λέξη «άπειρος» ή την Αιολική «άπειρον», δηλαδή περιοχή δίχως τέλος.
Οι κάτοικοι της Ηπείρου, ειδικά δε αυτοί της Βορείου Ηπείρου κατάφεραν να διασώσουν την εθνική φυσιογνωμία τους παρά το γεγονός ότι υπέστησαν αλλεπάλληλες δοκιμασίες από ξένους κατακτητές. Πόλεις όπως η Φοινίκη, το Βουθρωτό, η Αντιγόνεια, η Νικόπολη και η Βερενίκη είναι θησαυροί ανεκτίμητης αξίας για την ήπια ισχύ της Ελληνικής Διπλωματίας. Στη Φοινίκη, στις ανασκαφές που πραγματοποίησε ο αρχαιολόγος Δημήτρης Τσόντης ανακαλύφτηκαν επιγραφές που ανήκουν στον 3ο αιώνα όπως επί παραδείγματι «Εύνομο Νίκαν», «Ταν ευατού έχει», «Ένεκεν και εύνοιας».
Επίσης, σε ταφόπετρα βρέθηκε η εξής επιγραφή: «Πευκολάος ευμένεος Χαίρε». Μεταξύ των πολλών ευρημάτων σημαντικό μέρος κατέχουν τα νομίσματα που βρέθηκαν στις ανασκαφές του 1980, τις οποίες πραγματοποίησαν Αλβανοί αρχαιολόγοι και παρουσιάζουν την κεφαλή του Δία με στεφάνι από δρυ, οριζόντιους κεραυνούς και την επιγραφή «Φοινικαίων». Όπως επίσης υπάρχουν νομίσματα με την κεφαλή της Αρτέμιδος και το δόρυ, με την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την κεφαλή του Ηρακλή και το ρόπαλο, με την κεφαλή του Φιλίππου της Μακεδονίας με τον Δία ιππέα και βεβαίως τα αγάλματα της θεάς Αρτέμιδος και Αφροδίτης. Το τελευταίο μάλιστα δωρίστηκε από τον βασιλιά της Αλβανίας Ζώγκου στον Μουσολίνι στην προσπάθεια οικοδόμησης στενότερων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, σε μια εποχή κατά την οποία η Αλβανία λόγω της θέσεως της αποτέλεσε το μήλον της Έριδος για την Αυστρία (Drang nach Osten) και την Ιταλία (Mare Nostrum) κατά τον Α' και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πόλεις όπως η Φοινίκη, το Βουθρωτό, η Αντιγόνεια, η Νικόπολη και η Βερενίκη είναι θησαυροί ανεκτίμητης αξίας για την ήπια ισχύ της Ελληνικής Διπλωματίας.
Σήμερα υπάρχουν πολλές αντιδράσεις των ομογενών μας για την τακτική των Αλβανών να θάβουν τα αρχαιοελληνικά μνημεία της Νοτίου Αλβανίας και να αναδεικνύουν μόνο τα Ρωμαίικα κυρίως στην περιοχή της Ανδριανούπολης ή Δριυνούπολης. Το 2009, έρευνα Ελλήνων καθηγητών στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου αποδεικνύει με στοιχεία απτά ότι η αρχαία πόλη της Δριυνουπόλεως είχε υποστεί παρεμβάσεις από αρχαιολόγους, οι οποίοι αφαίρεσαν δια της βίας αρκετά από τα στοιχεία της ελληνικής καταγωγής της πόλης αλλοιώνοντας, πλαστογραφώντας και παραποιώντας την ελληνική ταυτότητα των αρχαίων μνημείων βαπτίζοντάς τα Ιλλυρικά ή Ρωμαϊκά.
Υπάρχουν πλείστα τέτοια παραδείγματα. Το πιο θλιβερό εκ των οποίων είναι αυτό της Αντιγόνειας. Η γνωστή πόλη του στρατηλάτη Πύρρου στην οποία είχε δώσει το όνομα της συζύγου του. Η πόλη αυτή όπως και ο Πύρρος παρουσιάζονται στην αλβανική βιβλιογραφία ως μνημεία Ιλλυρικά. Πριν από καιρό ο Υπουργός Πολιτισμού της Αλβανίας Άλντο Μπούμτσι παρευρισκόμενος στα εγκαίνια έκθεσης φωτογραφίας με θέμα την αρχαιολογική πόλη της Ανδριανούπολης στην καρδιά της μειονοτικής περιοχής της Δρυινούπολης δήλωσε ότι: «Aυτή η έκθεση είναι τμήμα της κοινής αλβανο-ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι η απόδειξη των δεσμών των δύο λαών από την αρχαιότητα και ότι, όπως ο ιταλικός πολιτισμός είναι γνωστός στη χώρα του, έτσι πρέπει και ο αλβανικός πολιτισμός να γίνει πιο γνωστός στην Ιταλία»! Στην πραγματικότητα η Ανδριανούπολη είναι μια από τις 15 αρχαίες ελληνικές πόλεις, στο νομό Αργυροκάστρου η οποία κατοικείται από Έλληνες.
Οι επικίνδυνες πολιτικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί σήμερα στα Βαλκάνια επιτείνουν την ανάγκη διευθετήσεως των διαφορών μας με ειρηνικό τρόπο. Άλλωστε αυτό επιβάλλεται από τον κοινό ιστορικό βίο, τη γεωγραφική θέση των δύο χωρών και τα αμοιβαία αισθήματα συμπάθειας που υπήρξαν επί αιώνες τα κύρια χαρακτηριστικά μια ειλικρινούς και ουσιαστικής σχέσης. Ας μην ξεχνάμε πως οι σχέσεις των δύο λαών ανετράπησαν από την υποδούλωση των δύο λαών στους Τούρκους και τη διάδοση του μωαμεθανισμού στις βόρειες κυρίως επαρχίες της οθωμανικής αυτοκρατορίας σε συνδυασμό βέβαια με τον βίαιο εξισλαμισμό μεγάλου μέρους των κατοίκων της Χερσονήσου του. Οι ασπάζοντες των μωαμεθανισμό ακολούθησαν την νοοτροπία του και ως προς τον θρησκευτικό φανατισμό και ως προς τα αισθήματα εναντίον χριστιανικών πληθυσμών. Είναι προς το συμφέρον της Αλβανίας η Βόρεια Ήπειρος να διατηρεί τις παραδόσεις και τις ιστορικές καταβολές της. Όταν αυτό συμβεί, η Βόρεια Ήπειρος δεν θα αποβεί μόνο παράγων οικονομικής ισχύος και πολιτισμού του Αλβανικού κράτους, αλλά θα καταστεί τόπος συνεργασίας προς το κοινό συμφέρον των δύο χωρών.