Η απόφαση 4+1 χωρών της Μ. Ανατολής (Σ. Αραβία, Αίγυπτος, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και κυβέρνησης της Υεμένης) να διακόψουν διπλωματικές σχέσεις με το Κατάρ, αποτελεί μια εξαιρετικά ασυνήθιστη και αποσταθεροποιητική κίνηση σε μία ιδιαίτερα ασταθή γεωπολιτικά περιοχή.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2015 είχα αναδείξει τη συμμετοχή του Κατάρ στη χρηματοδότηση των τρομοκρατών του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ISIS) και της Αλ Κάιντα κάτι το οποίο ήταν βέβαια γνωστό στις χώρες του Κόλπου. Συνεπώς, η απόφασή τους να διακόψουν επαφές με το Κατάρ με καθυστέρηση 2 ετών επηρεάστηκε από πρόσφατες εξελίξεις και όχι από κάποια δήθεν αποκάλυψη για την υποστήριξη των τρομοκρατών από το Κατάρ. Άλλωστε η Σ. Αραβία, που υποκίνησε και τις προκείμενες διπλωματικές εξελίξεις, είναι ο βασικός χορηγός του ISIS, και πρωτοπόρος χρηματοδότης της εν γένει σουνιτικής τρομοκρατίας.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, το Κατάρ χρηματοδοτεί το ISIS. Σύμφωνα με την πραγματικότητα, το ISIS χρηματοδοτείται επίσης από τη Σ. Αραβία, το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα, καθώς και από την Τουρκία η οποία παρέχει στους τρομοκράτες από υλικοτεχνική υποστήριξη μέχρι ιατρική περίθαλψη. Ο πραγματικός λόγος της ρήξης με το Κατάρ ήταν η πολιτική προσέγγιση του βασιλείου με το Ιράν.
Από την απαρχή της κρίσης στο Ιράκ, την απομάκρυνση των Η.Π.Α. και την ανάληψη της ηγεσίας του κράτους από τους σιίτες, το Ιράν έχει εμφανιστεί ως παράγοντας των εξελίξεων στην περιοχή με παρουσία και έδρα τη Βαγδάτη. Το Κατάρ, προσπαθώντας επίσης να διαδραματίσει στρατηγικό ρόλο, παρουσίαζε την πρωτεύουσα του, Ντόχα, ως ουδέτερο έδαφος για διαπραγματεύσεις διαφόρων παρατάξεων, φιλοξενώντας αρκετούς εκπροσώπους των Ταλιμπάν, της Χαμάς, κτλ. Αυτή την ουδετερότητα υποστήριζαν και τα Καταριανά ειδησεογραφικά δίκτυα (Αλ Τζαζίρα, κ.α.) τα οποία αναδείκνυαν πολιτικές θέσεις αντίθετες από την επίσημη γραμμή της Σ. Αραβίας και έδιναν έτσι τη δυνατότητα στο Κατάρ να έχει αυξημένο λόγο στις εξελίξεις στην περιοχή.
Σημαντικότερα όμως, σε μία προσπάθεια του να γίνει ρυθμιστικός παράγοντας στην περιοχή, το Κατάρ αποφάσισε να υποστηρίξει σε ένα βαθμό την πολιτική της Τεχεράνης, χρηματοδοτώντας τις σιιτικές παρακρατικές οργανώσεις (ελεγχόμενες του Ιράν) που δρουν στο Ιράκ, την ίδια στιγμή που διοχέτευε κεφάλαια στα ταμεία του σουνιτικού ISIS. Δρούσε δηλαδή ως χορηγός και των δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων στην περιοχή, κάτι το οποίο προφανώς ενοχλούσε τους Σαουδάραβες. Βασικός λόγος αυτού του «διπλού» παιχνιδιού ήταν βέβαια το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου «Νοτίου Φαρς / Βορείου Οικοπέδου» το οποίο μοιράζεται το Κατάρ με το Ιράν.
Με βάση λοιπόν τη γεωπολιτική της στρατηγική, η Ντόχα αρνείτο να υπακούσει στις υποδείξεις της Ριάντ για αποκοπή των σχέσεων με το Ιράν και η κατάσταση γινόταν έτσι έκρυθμη, ενώ οδηγήθηκε αρκετές φορές στη ρήξη με αποκορύφωμα την κρίση του 2014. Πρόσφατα, υπήρξε η περίπτωση της απαγωγής μελών της βασιλικής οικογένειας του Κατάρ από σιιτικές στρατιωτικές οργανώσεις στο νότιο Ιράκ και η πληρωμή λύτρων 1 δις δολαρίων, που χαρακτηρίστηκε ως σκηνοθετημένη μεταφορά χρημάτων από το Κατάρ προς την Τεχεράνη. Η πολιτική και επικοινωνιακή υποστήριξη του τελευταίου καιρού υπέρ της Τεχεράνης και τα συγχαρητήρια που απέστειλε ο Εμίρης του Κατάρ Αλ Θανί στον Ιρανό Προέδρου Ρουχανί για την επανεκλογή του, «κλείδωσαν» την απόφαση για την διπλωματική του περιθωριοποίηση.
Το μόνο που έλειπε ήταν η συγκατάθεση της Ουάσινγκτον και η επίσκεψη Τραμπ στην Σ. Αραβία στις 20 Μαΐου αποτέλεσε τη χρυσή ευκαιρία. Η συμφωνία με την Αμερική έμελλε να κοστίσει πολύ ακριβά αλλά τελικά επετεύχθη με την υπογραφή πακέτου αγοράς αμερικανικών αμυντικών συστημάτων το οποίο θα κοστίσει στην Ριάντ 350 δισ. δολάρια. Μεγάλος κερδισμένος της συμφωνίας η βαριά βιομηχανία όπλων των ΗΠΑ (Lockheed Martin, κ.ά.).
Καθίσταται λοιπόν σαφές, πως ο μεγάλος αντίπαλος των δυνάμεων της περιοχής παραμένει το Ιράν και ο σουνιτικός (Σ. Αραβία), δυτικός (ΗΠΑ) και Ισραηλινός άξονας παραμένουν συνασπισμένοι απέναντι στην τελευταία εναπομείνασα απειλή στη Μ. Ανατολή. Το Ιράν είναι αυτό που ξεσηκώνει τους σιίτες σε βορειοανατολική Σ. Αραβία και Μπαχρέιν και προκαλεί αστάθεια, και αυτό που αποτελεί ζωτικό κίνδυνο για την ύπαρξη του Ισραηλινού κράτους. Συνεπώς, ήταν η άκρατη προσέγγιση του Ιράν (και των παρακρατικών οργανώσεων του) από το Κατάρ, η οποία πραγματοποιήθηκε παρά τις διαρκείς υποδείξεις και την εκπεφρασμένη δυσφορία του συνασπισμένου αντι-περσικού άξονα, που οδήγησαν στην πρόσφατη διπλωματική απομόνωση του Κατάρ από τα αραβικά κράτη.
Σημείωση: στο Κατάρ βρίσκεται η στρατιωτική βάση Αλ Ουντείντ όπου εδρεύει η αμερικανική Πολεμική Αεροπορία στην περιοχή. Οι δηλώσεις υποστήριξης του αμερικανικού Πενταγώνου προς την κυβέρνηση του Κατάρ και η επιβεβαίωση της διατήρησης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη βάση, φαίνεται να υποδηλώνουν την προσωρινή φύση της διπλωματικής κρίσης στις χώρες του Κόλπου.