Σαν άμμος στα δάκτυλα μας γλίστρησε ο χρόνος. Και τι χρόνος; Βαρύς, εναγώνιος και αβέβαιος. Μαύρο μέτρημα, μελανό άθροισμα! Ένα κυβερνητικό συνονθύλευμα μικρόνοων τυχοδιωκτών (γνησίως εξουσιομανών), ένα αντιπολιτευτικό σύστημα συνηθισμένων ανθρώπων (αληθώς κενοδόξων) και μια αιμάσσουσα κοινωνία πολιτών (ουσιαστικώς προδομένων και ηττημένων), είναι το γενικό σύνολο. Μια Ελλάδα κατά το μάλλον ή ήττον εν κενώ, άνευ πεφωτισμένης και στιβαρής ηγεσίας σε όλο αδιακόπως το φάσμα της πολιτείας. Το έγκλημα συνετελέσθη...
Η αποτυχία έχει αφετηρία. Χρόνια πριν επιβιβαστήκαμε ανέμελοι στο καραβάνι της ιδιοτέλειας, κι ας αλυχτούσε προειδοποιητικά αυτή η έρημη πατρίδα. Και κάθε μακρόπνοη παρτίδα θανάτου, όπως και κάθε έγκλημα και κάθε ήττα, εμπεριέχει είτε το στοιχείο της συνενοχής είτε τον παράγοντα της ανοχής. Της δικής μας άμεσης ή έμμεσης συνεργίας, ξέχωρα από τις βαρύτατες ενοχές του επίορκου κατά πλειονότητα πολιτικού συστήματος. Ας το παραδεχτούμε εάν θέλουμε, έστω την ύστατη στιγμή, να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας...
Η Μεταπολίτευση του '74 επέφερε αναμφίβολα τηΝ πιο καλή δημοκρατία που γνώρισε ποτέ ο τόπος. Ταυτόχρονα όμως δημιούργησε με τον πολυδάπανο λαϊκισμό και τον αδιάντροπο κομματισμό (ως επί το πλείστο αριστερής κοπής) μια κοινωνία που παρήγαγε μόνο «νεόπλουτους του χρήματος και νεόπλουτους της μάθησης», με την ίδια αναμεταξύ τους -κατά τον Σεφέρη- κίβδηλη ευγένεια. Την ίδια περίοδο, από κέντρο λήψεων αποφάσεων, η Βουλή κατέληξε σε κέντρο επικυρώσεων αποφάσεων. «Μια βιτρίνα - επίφαση μιας δήθεν Δημοκρατίας» (Μ. Χατζιδάκις). Σαράντα χρόνια μετά, το ζητωκραυγές χειροκρότημα σταμάτησε απότομα. Κι οδυνηρά. «Δεν υπάρχει πλέον πρωινό χωρίς αγωνίες, μεσημέρια χωρίς φρικτές κραυγές, βράδια χωρίς φυλακές». Πάλι από την αρχή για μία ακόμη φορά, αταλάντευτοι στο άνισο πεπρωμένο μας και απαρασάλευτοι στη σισύφεια πορεία μας.
Το ερώτημα του σύγχρονου Γάλλου διανοητή Πασκάλ Μπρυκνέρ, επιζητά απάντηση: Μήπως τελικά οι δημοκρατίες θα μετανιώσουν για τη νίκη τους;
*Ο τίτλος είναι δάνειος από το ομώνυμο βιβλίο του Πασκάλ Μπρυκνέρ.