Η ανάγκη «να μάθουμε να κουβεντιάζουμε»

Το πέρασμα από την ενεργό πολιτική στην «κανονική ζωή» συμπυκνώνεται σε ένα πραγματικό περιστατικό. Εκείνο το πρωί του Ιουνίου, στέκομαι στο φανάρι απέναντι από τη Βουλή, κρατώντας στο χέρι την επιστολή της παραίτησής μου. Η Αθήνα της κρίσης βράζει κι απ' τα παράθυρα των περαστικών αυτοκινήτων ο κόσμος διαμαρτύρεται. «Αλήτες πολιτικοί», «προδότες», κι άλλα. Μόλις δέκα λεπτά αργότερα στέκομαι στο απέναντι φανάρι, επιστρέφοντας για να αδειάσω το πολιτικό μου γραφείο.
Fotis Vrotsis Photography via Getty Images

Μπήκα στο ΠΑΣΟΚ το 1974, στα 18 μου. Η εποχή ζητούσε αλλαγή -κοινωνική δικαιοσύνη, αξιοκρατία, ισονομία, ελευθερία, τέλος στο διχασμό. Με μύησε μια παρέα φίλων μεγαλύτερων κι αμέσως γοητεύτηκα. Θεώρησα ότι ο χώρος αυτός ενσωμάτωνε όσα πίστεψα πως χρειαζόταν η Ελλάδα -και η γενιά μου.

Άρχισα να ασχολούμαι με τα κοινά στο πανεπιστήμιο. Στην Κομοτηνή, στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου, εκλέγομαι πρώτος πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών. Ένας άλλος κόσμος. Η δικτατορία μόλις έχει πέσει, τα πάθη είναι ζωντανά, οι συζητήσεις για το μέλλον ζωηρές και ατελείωτες. Από το 1980 ως το 1994, δεκαπέντε χρόνια, δικηγορώ. Παρακολουθώ με ενδιαφέρον την πολιτική και συμμετέχω στα τοπικά. Το '89, το ΄90 και ξανά το ΄93 είμαι υποψήφιος βουλευτής Νομού Κιλκίς με το ΠΑΣΟΚ.

Αποτυγχάνω και τις τρεις φορές. Εργάζομαι, μαθαίνω, επιμένω. Το 1994 εκλέγομαι Νομάρχης Κιλκίς κι έχω τη χαρά να κάνω σημαντικό έργο, όπως οι συγχωνεύσεις πολλών μονοθέσιων και διθέσιων σχολείων.

Στις εκλογές του 1996, ο Κώστας Σημίτης μου ζητά να συμμετάσχω ξανά στο ψηφοδέλτιο, ως μέλος της εκσυγχρονιστικής τάσης. Αφήνω την τοπική αυτοδιοίκηση με λύπη αλλά και ενθουσιασμό, πιστεύοντας πως έτσι θα προσφέρω περισσότερα. Εκλέγομαι βουλευτής -κι ακολουθούν εκλογές σε άλλες τέσσερις αναμετρήσεις.

Για 15 χρόνια στη σειρά είμαι Βουλευτής Κιλκίς, εκπροσωπώντας τον τόπο μου στο Κοινοβούλιο. Μπαίνω για πρώτη φορά στην Κυβέρνηση τον Οκτώβριο του 1998. Υφυπουργός Εσωτερικών με χαρτοφυλάκιο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συνεργάζομαι με τον Υπουργό Αλέκο Παπαδόπουλο στο πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας» κι έπειτα, με τον επίσης Υφυπουργό Εσωτερικών Σταύρο Μπένο, βάζουμε τις βάσεις για τη δημιουργία των ΚΕΠ. Τον Σεπτέμβριο του 1999 διαχειρίζομαι τις σοβαρές συνέπειες του μεγάλου σεισμού της Αττικής, δημιουργώντας στην πράξη ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών που ως τότε παραδόξως δεν υπάρχει. Η Αθήνα τα βγάζει πέρα -και υπάρχει πλέον οδικός χάρτης για τη διαχείριση τέτοιων γεγονότων.

Μετά τις εκλογές του 2000, ο Κώστας Σημίτης μου αναθέτει το Υπουργείο Αθλητισμού, με στόχο την άρτια διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, όπου έχουμε μείνει πολύ πίσω στην προετοιμασία.

Παράλληλα μου ζητά να καθαρίσω τον χώρο του ποδοσφαίρου. Μου λέει χαρακτηριστικά: «υπάρχει πολλή βρωμιά, κοίτα τι μπορείς να κάνεις». Παλεύω με την παράγκα, μα από κάποιο σημείο και μετά φαίνεται πως το κλίμα δεν με σηκώνει πια. Το 2001, μετά από αντιδράσεις στο υπουργικό συμβούλιο, παίρνω «μετάθεση» για το Υπουργείο Οικονομικών. Μεγάλο σχολείο. Εκεί μαθαίνω από πρώτο χέρι πώς λειτουργεί το κράτος. Τον Ιούλιο του 2003 μετακομίζω στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, για να ασχοληθώ με την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Επισκέπτομαι τον Λευκό Οίκο και το Κρεμλίνο, συνεργαζόμαστε για την ασφάλεια με τους πιο έμπειρους αστυνομικούς του κόσμου.

Στις εκλογές του 2004, το ΠΑΣΟΚ είναι στην αντιπολίτευση. Πρωθυπουργός ο Κώστας Καραμανλής. Χρίζομαι Υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής της παράταξης, μετά την ομιλία μου στον πρώτο Προϋπολογισμό επί ΝΔ. Την άνοιξη του 2006, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ζητά να παραιτηθώ μου από τη θέση μου επειδή υπερασπίστηκα το σκανδιναβικό μοντέλο για τα εργασιακά και ασφαλιστικά θέματα.

Παραιτούμαι, υπερασπιζόμενος κατά κεραία όσα είχα υποστηρίξει. Για μένα ο πολιτικός πρέπει να έχει το θάρρος της προσωπικής του γνώμης και να είναι ελεύθερος να την εκφράζει. Λίγους μήνες αργότερα, ο ίδιος, παραδεχόμενος σιωπηρά το εσφαλμένο της αποπομπής μου, με ορίζει Κοινοβουλευτικό Εκπρόσωπο.

Στις εκλογές του 2007 το ΠΑΣΟΚ ηττάται ξανά κι ακολουθεί η διαδικασία εκλογής προέδρου.

Υποστηρίζω τον Βαγγέλη Βενιζέλο. Γυρίζουμε την Ελλάδα, γνωρίζουμε τον κόσμο της παράταξης, αποκτώ φίλους, βλέπω τη χώρα αλλιώς. Εκλέγεται πρόεδρος ο Γιώργος Παπανδρέου.

Τον Μάρτιο του 2008 ορίζομαι υπεύθυνος του Τομέα Υγείας και προετοιμάζω το πρόγραμμα του κόμματος σ' έναν χώρο εξαιρετικά ευαίσθητο. Εκεί χτυπά η καρδιά της κοινωνικής πολιτικής.

Το 2009, το ΠΑΣΟΚ είναι ξανά στην εξουσία και ο Γιώργος Παπανδρέου πρωθυπουργός. Με αποκλείει από όλες τις θέσεις ευθύνης. Καταλαβαίνω. Το επιτελείο του, αποτελούμενο από φίλους του, γίνεται υπουργικό συμβούλιο -«κηπουρούς» τους ονόμασα αργότερα. Τον Μάιο του 2010, στις δύσκολες συζητήσεις στη Βουλή για το πρώτο Μνημόνιο, μου ζητά να είμαι εγώ εκείνος που θα το εισηγηθεί εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ. Δέχομαι και η ομιλία μου αποδεικνύεται προφητική. Η Ελλάδα μπαίνει σε μεγάλη κρίση. Κρούω στον Πρωθυπουργό τον κώδωνα του κινδύνου, κατηγορώντας την Κυβέρνηση για «μεταρρυθμιστική κόπωση» κι έπειτα για «μεταρρυθμιστική εξάντληση». Η κριτική μου βρίσκει απρόθυμους κι εχθρικούς ακροατές. Τον Ιούνιο του 2011 μιλώ ξανά για την ανάγκη εθνικής συνεννόησης, υποστηρίζοντας πως οι εθνικές κρίσεις λύνονται μόνον από εθνικές ομάδες κρούσης. Σ' ένα περιβάλλον που νοιάζεται πρώτιστα για την πολιτική του επιβίωση, μοιάζω -αυτονόητα- γραφικός.

Στις 16 Ιουνίου του 2011 υποβάλλω την παραίτησή μου από το Κοινοβούλιο, παραδίδοντας την έδρα μου στο ΠΑΣΟΚ, στο οποίο ανήκει. Στην επιστολή της παραίτησής μου γράφω πως το εθνικό συμφέρον ηττήθηκε από το αρχηγικό. Μετά από 15 χρόνια στη Βουλή, επιστρέφω στη δικηγορία.

Το πέρασμα από την ενεργό πολιτική στην «κανονική ζωή» συμπυκνώνεται σε ένα πραγματικό περιστατικό. Εκείνο το πρωί του Ιουνίου, στέκομαι στο φανάρι απέναντι από τη Βουλή, κρατώντας στο χέρι την επιστολή της παραίτησής μου. Η Αθήνα της κρίσης βράζει κι απ' τα παράθυρα των περαστικών αυτοκινήτων ο κόσμος διαμαρτύρεται. «Αλήτες πολιτικοί», «προδότες», κι άλλα. Μόλις δέκα λεπτά αργότερα στέκομαι στο απέναντι φανάρι, επιστρέφοντας για να αδειάσω το πολιτικό μου γραφείο. Απ' τα ανοιχτά παράθυρα, ο κόσμος επευφημεί. «Είσαι ήρωας», «είσαι μεγάλος», «είσαι άντρας». Δέκα λεπτά δρόμος -και μια ζωή...

Τον Οκτώβριο του 2011, με μια ομάδα δυναμικών και ικανών ανθρώπων με διαφορετικές καταβολές και διαδρομές, δημιουργούμε τον Κοινωνικό Σύνδεσμο. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα νέο πολιτικό μοντέλο, ακόλουθο με την ανάγκη της εποχής. Με περισσότερους ενεργούς πολίτες και λιγότερους πολιτικούς. Λίγες εβδομάδες αργότερα, μια ομάδα του Συνδέσμου αποχωρεί θορυβωδώς. Μερικοί θέλουν να είναι «πιο ίσοι» από τους άλλους και δεν ταιριάζουν στην ομάδα. Μα ο Σύνδεσμος παραμένει, διευρύνεται, τροφοδοτείται με νέο αίμα και συνεχίζει.

Παρεμβαίνουμε στα δημόσια πράγματα αρθρογραφώντας και μιλώντας. Συμμετέχουμε στις συναντήσεις των «6 Κινήσεων» της κεντροαριστεράς, αναζητώντας κοινό δρόμο για την ανασύνθεση ενός πολιτικού χώρου που χρειάζεται ανανέωση. Τον Νοέμβριο του 2012, στο Αμφιθεάτρο του ΑΘΗΝΑ 984, σε μια συνάντηση με τις κινήσεις και τα κόμματα, μιλώ εξ ονόματος του Συνδέσμου για την ανάγκη να φτιάξουμε έναν νέο πολιτικό φορέα. Ένα «ελληνικό ΕΠΙΝΕ'», όπου όλοι -κόμματα, κινήσεις και πρόσωπα- θα αυτοδιατεθούν συνδημιουργώντας το καινούργιο. Μα είναι νωρίς. O πολιτικός κόσμος δεν είναι έτοιμος να ακούσει, παρότι το αίτημα των πολιτών είναι σταθερό, απελπισμένο, πιεστικό.

Επιμένουμε. Ασκούμε κριτική στα κόμματα, ιδίως στη δημοκρατική παράταξη. Μιλάμε σταθερά για την ανάγκη εθνικής συναίνεσης, για τη συνεννόηση στα κρίσιμα θέματα, για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Μιλάμε για την ανάγκη αναδημιουργίας της δημοκρατικής παράταξης, ώστε να ξεπεράσει τις παθογένειές της: το πελατειακό κράτος, τη διαφθορά, την έλλειψη αξιοκρατίας που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της παράταξης, απομακρύνοντάς την από τα αρχικά της ιδεώδη και που κάποιοι από εμάς -κι εγώ μαζί- υπό το κράτος της περιδίνησης των γεγονότων ανεχθήκαμε χωρίς να το θέλουμε, αφήνοντας τα γεγονότα να μας ξεπεράσουν.

Όλο αυτό το διάστημα, η προτεραιότητα είναι σαφής: η σταθεροποίηση της πορείας της χώρας, η παραμονή της στην Ευρώπη, η αξιοποίηση των πολλών θυσιών που έκαναν οι πολίτες της στις πρωτοφανείς δυσκολίες. Μα οι συνθήκες βαραίνουν και η Ελλάδα πρέπει να κρατηθεί όρθια. Σε ένα πολιτικό περιβάλλον που ορίζεται πια από προσωπικά κόμματα χωρίς πολιτική αιτία ύπαρξης, απολιτικά ρεύματα που προσαρτώνται στον εκάστοτε ισχυρό και κόμματα που επικαιροποιούν τον λαϊκισμό, δεν μπορώ να μείνω αμέτοχος.

Ιανουάριος 2015. Παίρνω την απόφαση να συμπαραταχθώ με το ΠΑΣΟΚ - Δημοκρατική Παράταξη. Δεν αλλάζω ούτε λέξη από όσα είπα αυτά τα χρόνια. Ίσως το χρησιμότερο που κομίζω στην παράταξη είναι ακριβώς όσα μάζεψα αυτά τα χρόνια, τα εκτός Βουλής, γυρίζοντας την Ελλάδα και συζητώντας από άλλη βάση -και άλλη θέση- με τον κόσμο. Η ανάγκη «να μάθουμε να κουβεντιάζουμε» παραμένει το ισχυρότερο ζητούμενο για τη χώρα και τις πολιτικές της δυνάμεις. Θα την υπηρετήσω αρχίζοντας από αυτήν την απόφαση. Για την επόμενη μέρα της χώρας. Και των ανθρώπων που αγωνιούν και πασχίζουν να εκφραστούν.

Δημοφιλή